Z-Kütüphane nedir?

Kütüphane deyince eskiden aklımıza, Miili Kütüphane, Halk Kütüphanesi, “Halk kütüphaneciliğinin”bir başka deyişle“gezici kütüphaneciliğin” motorize olmayan bir örneği,eşek ve katır sırtına yüklediği birçok kitabı, hiçbir karşılık beklemeden, köylülerin de kitap okumasını sağlamak amacı ile köylere taşıyanEşekli Kütüphaneci”, Mustafa Güzelgöz ve Okul kütüphaneleri gelirdi.

Günümüzde  “Halk kütüphaneleri”nin çoğu,  bilgiye erişmede internet destekli olarak herkesin hizmetinde. Ama yeterli olduğu söylenemez. Ayrıca yurdumuzun her yerinde aynı olanakların bulunmadığı da bir gerçektir.

Bazı kentlerimizde, otobüs duraklarında “durak kütüphaneleri” ve hatta “kütüphaneli yolcu otobüsü” de görülmeye başladı. Okuma alışkanlığı sağlamak için güzel bir yöntem.

Zaten gün geçtikçe, kütüphaneyi kullananların sayısında bir azalma olduğu istatistiklerde de açıklanmıştır. İlgililer bunun nedeninin kütüphanelerin değişen dünyada toplumun isteklerini karşılamaktan uzaklaşmasını, yeni teknolojilerden yeterince faydalanılmaması, alanında eğitim almış elemanların çalıştırılmaması, bilgiye ulaşmada   mesai saatinin uygulanması olduğunu belirtmektedirler.

Gördüğüm kadarıyla Halk kütüphaneleri çoğu zaman“sınavlara hazırlanma” ve “ ödev yapma” yeridir.  Öğrencilerimiz neden sıkça gitmezler  ki kütüphanelere? (Evde internetten – kopyala – yapıştır ödev yapmak varken, internette gezinmek varken, neden gidilsinki?) dediğinizi duyar gibiyim. Onları kütüphanelere yeterince yönlendiremiyoruz. Zaten interneti olan ev sayısı da gittikçe arttığından, kütüphanelere gitme de o oranda  azaldı sanırım.

Kütüphanelerin eğitime daha iyi hizmet verebilmesi için özellikle öğrenciler buralara yönlendirilmeli, kütüphaneler için kitap dışı materyal alımları artırılmalı, teknolojik gelişmelerden de “e-kütüphane” şekliyle  ve kütüphaneye gelenlerin internetten – kontrollü  olarak – daha çok yararlandırılması, özellikle “engellilere” hizmet sunabilmeli, kütüphanelerin işlevi  “yaşam boyu öğrenim” e göre güçlendirilmeli, ücret ödeyerek – vakit geçirmek için - internet kafelere giden gençlerin  buralara çekilmesi  öğretmenlerce sağlanmalıdır.

İşte bu amaçla, MEB. “Z- kütüphaneler”i okullarımızda hizmet vermeye başlamıştır. Bakanlık, z-kütüphane çalışmalarının kamuoyu tarafından takip edilebilmesi için ‘z-kutuphane.meb.gov.tr’ adlı bir internet sitesi kurdu.

22 Aralık 2015 tarihli Hürriyet Gazetesinin haberine göre; MEB.Fatih Projesi kapsamında etkileşimli, tahta ve internet teknolojileriyle donatıp, dijital dünyayla buluşturduğu “zenginleştirilmiş kütüphane” (z-kütüphane) sayısı 76 şehirde 570’e ulaştı.Devlet okullarında bulunan toplam 18 bin 916 kütüphanenin zaman içerisinde z-kütüphaneye dönüştürülmesi amaçlanıyor. Bu da ayrılacak olan bütçeye bağlıdır.

Ayrıca, ‘Meb Z-Kütüphane ve meb_zkutuphane’ adıyla sosyal medya hesapları oluşturuldu.(Zenginleştirilmiş Kütüphane  Projesi 2015) adı altında, facebook, twitter, you tube, google, sosyal medyada  Z-Kütüphanelerin  adresleri bulunmaktadır. Öğrencilerin ödevlerini hazırlarken internetten yararlanmalarını, ödev için araştırma yapmalarını, yazıcı ile çıktı almalarını sağlanmaktadır.

Z-kütüphane’nin görünümü klasik kütüphaneden farklıdır. Öğrencilerin daha çok zaman harcayabileceği, rengarenk albenisi olan mekanları vardır.  Hizmeti sunan personelin başında, üniversitelerin Bilgi ve Belge Yönetimi bölümlerinde en az dört yıl süreyle lisans öğrenimi gören –profesyonel-kütüphanecilerin olacağı ifade edilmiştir. Bilgi kaynaklarına gereksinim duyan öğrencilere, uzman kütüphanecilerin desteği bulunmaktadır. Anne-babaların kendilerine “yük” olan ev ödevlerinden, z-kütüphane ile kurtulacaklarını sanıyorum.

Anne-baba ve velilerin, z-kütüphaneleri görmelerini isterim.

Gelişen teknolojiye uyumlu olarak elimizden düşmeyen akıllı telefonlar, ipad, iphone ve laptoplar her yerde kullanılmaktadır. Bir kafeye gidildiğinde, içecek siparişinden önce, internet şifresini sorar hale geldik.

Ancak, herşeyden önce “okuma alışkanlığı” edinmeliyiz.

Sevgiyle kalın. Saygılarımla.

Ali İhsan ÖZÇAKIR

MEB. Emekli Bakanlık Başmüfettişi.