"Liderlik" kavramına "Tangosal" yaklaşım

Kadın, Erkek herkese merhaba!
Dünya Kadınlar Günü’ne denk düştü bu gönderi. O yüzden hitap cümlemin başına “Kadın”ı oturtayım dedim, izninizle…Hemen söylemek isterim ki, bu feminizm, kadın vs. eksenli bir yazı değil! Hatta liderlik rolünün daha ziyade erkeğe atfedildiği sosyal, toplumsal, psikolojik, siyasi tüm zeminlerde ve dahi Tango’da olduğu üzere, bunun erkek eksenli bir yazı olduğu bile düşünülebilir.

“Liderlik” üzerine bir eğitim dokümanı ve sunum hazırlamakla uğraşmaktayım şu sıralar.
Kitaplar, yerli/yabancı makaleler, sunumlar vs çeşitli kaynaklardan okuma-anlama-özümseme-gruplama aşamalarını tamamladıktan sonra, klavyeyi tuşlamaya geldi sıra.
Ben kaptırmış gidiyorum. Gayet sistematik, planlı, çerçeveli falan filan.
“Liderlik Tanımı”, “İş Yönetiminde Liderlik”, “Yönetimde Lider Tipleri” derken, “Liderlik Yeterlilikleri” başlığında;

1. Stratejik Düşünme
2. Zor Kararları Verebilme
3. Rolünü Kavrama
4. Açık İletişime ve Bilgi Paylaşımına Teşvik Etme

temalarına geldiğimde birden duraksadım..
Ne oldu birden böyle, ne güzel çala kalem tuşluyordum işte.. demeye kalmadan, bilgisayarda geri planda duyulan Tango’nun etkisiyle mi ne, bir de baktım, zihnimden başka bir şeyler geçiyor. İç sesim, bu temalar sanki, “Tango’da Liderlik Yeterlilikleri” ya da “Liderlik Kavramına Tangosal Yaklaşım” filan gibi fiyakalı bir incelemenin, bir deneme yazısının alt başlıkları olmalı diyor.. Hatta öyle demekle de kalmıyor, her bir alt başlığa yönelik üretmeye çalıştığım sektörel örneklemeleri, TANGO eksenine taşıyıp duruyor. Öyle, böyle değil, bayağı örtüşüyor yani, şu Liderlik ve Tango!

Tam da çalışmamın ortasında, olacak şey değil yani, şu münasebetsiz iç sesimi dinlemek! deyip,
geride çalan Juanjo Dominguez - “Mis Tangos Preferidos 2” CD’sinin yükselttiğim sesinin, düşüncelerimin sesini bastıracağını ummak gibi bir gaflete düştüm..
Ve sonuç; elbette yanıldım…

İşte bu yanılgımın sonunda, “Liderlik” üzerine hazırladığım eğitim dokümanı yanı sıra bir de,
“Liderlik Kavramına Tangosal Yaklaşım” adını verdiğim ve türünün ne olduğunu da kestiremediğim
-açıkçası fazla da önemsemediğim-, bir yazı çıktı ortaya.
(Hani fiyakalı adına bakıp da, bunun bir deneme, inceleme yada makale gibi bir şey olduğu sanrısına kapılmaya..)

Ve, hem bu yazının ortaya çıkış öyküsünü hem de kendisini, sizlerle paylaşmak istedim.
Tango ahengine uygun “1 gün + 364 gün” diliyorum, pembe ve mavi nüfus cüzdanı sahiplerine..
Ve, adımlarıyla baş başa bırakıyorum ilgilenenleri.

1. Stratejik Düşünme

Tanım :
Ortalama 2.7 dakikalık bir “Sosyal Tango” performansını o dansı paylaşan 2 kişi arasında maksimum ahenk düzeyine çıkartma amacına hizmet edecek, duygu düşünce ve eylem dengesini kurmak.

Anahtar Eylemler :

• Hocalar, çalışma arkadaşları(partnerleri) ve dışarıdaki uzmanlar da dahil olmak üzere birçok kaynaktan bilgi toplar. Teknik altyapısını zenginleştirmekte, bu bilgi birikimini kullanır.

Gözlemleme, öğrenme ve öğrendiklerini uygulama sürecini sürekli kılar. Bu bilgileri; müzik, üzerinde dans ettiği pist (zeminin kayganlığı, genişliği/darlığı), partnerinin takip yeterliliği, diğer dansçıların yer aldığı dans halkası (kalabalık / tenha / akışkan / durağan) v.b çevresel faktörleri dikkate alarak değerlendirir.

Niyetini ve aklından geçirdiği bir sonraki adımını/figürünü/setini, bu parametrelerin yaratacağı fırsatları değerlendirmek ve tehditleri bertaraf etmek bakış açısı ile, doğru yerde ve doğru zamanda değiştirme yeterliliğine sahiptir.
Örnek: Tango dans ederken saatin aksi yönünde ilerlemesi gerektiği ve dans halkasını oluşturan dansçıların uzun duraklamalarla pistin akışını engellememek durumunda olduğu teknik bilgisini; kalabalık bir pistte dans ederken, olası çarpışmalardan kaçınacak ve çarpışmalara bizzat sebebiyet vermeyecek şekilde adımlarına ve bedenine aktararak partnerini yönlendirmede kullanması, Liderlikte stratejik düşünme kavramını Tango’da somutlaştıran bir örnek olabilir.

• Müzik üzerine odaklanırken, Tango dans etme vizyonunu, dans partnerinin seviyesi, gereksinimleriyle ve pist şartlarıyla ilişkilendirir. Doğaçlama dansının içinde, bu parametreleri de dikkate alan adımlar atar, stratejiler geliştirir.
Örnek: Ağırlık değiştirme ve takip nosyonu tam olarak gelişmemiş başlangıç seviyesindeki bir partner ile dans ederken, yanlış adıma düşen partnerini, müziğin ritmini kaybetmeden ve pist üzerinde dans eden diğerleri için bir tehdit unsuru yaratmaksızın doğru adıma yönlendirebilmesi, stratejik düşünebilen ve her an bir “B” planına geçiş yapabilen bir lider davranışı olarak örneklenebilir.

• Kendi becerilerinden ve partnerinin becerilerinden katma değer yaratma fırsatlarını belirler ve bunlardan yararlanır.
Örnek: Kendisini “follow ederken” pisti de takip etme becerisi gelişmiş bir partner ile dans etmekte olduğunu bilen bir lider, geri adımlarında partnerinin kendisi için üçüncü bir arka göz olma becerisinin avantajını kullanarak, dansının içine 1’den fazla geri adım atma olasılıklarını da yerleştirebilir.

• Mesajlarını açık, net, tereddütsüz ve anlaşılır biçimde verir, etkin şekilde iletir.
Örnek : Stratejik düşünme yeterliliği gelişmiş olan bir lider, pist şartlarından ve dans halkası üzerinde seyir halinde bulunan diğer dansçıların tecrübesizliğinden kaynaklanabilecek bir tehdit karşısında, o anda “lead etmekte” olduğu adımlar silsilesini yarıda kesmek, partnerine vermeye hazırlandığı mesajı ya da yönünü değiştirmek, beklemek vb durumları, tereddütsüz ve etkin yönlendirme ile gerçekleştirebilen liderdir.

2. Zor Kararları Verebilme

Tanım :
Engellere ve zorluklara rağmen zamanında kararlar almak. Güvenli adımlarla ve, kendi inanç ve değerlerinin gücünü sergileyerek kararlı biçimde hareket etmek. Gerektiği zaman hesaplanmış riskleri alabilmek.

Anahtar Eylemler :

• Sorunun ilk belirtisinde kriz durumunu fark eder ve düzeltici eylem sergiler.
Örnek : Kendi dengesi üzerinde durma yeterliliği tam olarak gelişmemiş ya da, kendi ağırlığını taşımayıp karşı tarafa yükleme eğiliminde dans eden bir partner ile “kapalı” (~close embarace) pozisyonda başladığı dansı, “açık” pozisyona geçerek sürdürmek şeklinde, düzeltici bir davranış sergileyebilir. Böylece, partnerinin ağırlığını taşımak durumunda kalması, hareketlerinin bloke edilmesi vb istenmeyen sonuçları da, bu proaktif davranışıyla önlemiş olacaktır.

• Hatayı / problemi / sıkıntıyı fark eder ve gerektiği gibi düzeltmelerde bulunur.
Örnek : Milonga ortamında dans ederken, partnerinin boynundan omzuna uzanan sol elinin, kendisini aşağıya doğru baskılayan bir basınç taşıdığını fark eden, hisseden bir liderin, duruş/tutuş bozukluğu ya da aşırı boy farkından kaynaklanabilecek bu problemi, uygun bir dille de olsa, o anda Milonga ortamında ifade etmesi, zor bir karar örneği olarak gösterilebilir. Diğer yandan, dans ettiği bu kişi ile, atölye ve ders ortamlarında da karşılaşma, bir arada bulunma ve dans etme alternatifi de söz konusu ise; Liderin bu uyarıyı/düzeltmeyi Milonga ortamında yapmayıp, çalışma ortamında alternatif çözüm yollarıyla birlikte dile getirmesi, “hatayı fark eden ve gerektiği gibi düzeltmelerde bulunan lider” tanımıyla birebir örtüşen bir davranış örneği olacaktır.

• Hatayı kabul etme, hatalardan öğrenme ve hataların etkilerinden sorumlu tutulma konusunda isteklilik gösterir.
Bu, “follower”ın fark ettiği ya da liderin kendisi tarafından fark edilen bir hata olabilir. Her iki durumda da, zor kararları verebilen bir lider; hatayı kabul etme ve düzeltme istekliliğine sahip olan liderdir.
Örnek : Liderin üst bedeni ile basit bir yön değiştirme hareketi olarak tanımlanan “boleo” mesajının, partnerini kavrayan sağ kolunu ileri geri çekiştirip itmesi şeklinde verilmeye kalkışılması ve, bunun sonucunda –en iyi şartlarda- ortaya çıkması muhtemel estetikten uzak, suni bir “voleo”, bir “lead” hatasıdır. Bu hatasını fark edip, kabul edip düzeltme yönünde çaba harcayan ve ortaya çıkan sonucun sorumluluğunu üstlenen bir lider, zor kararları verebilme ve liderlik yeteneğine sahip bir lider örneği sergileyecektir.

• Genel kabul görmeyen ve/veya hoşlanılmayan kararlar verme ve kabul etme, veya karşı tarafta yer alma istekliliğini gösterir. Bu isteklilik/isteksizlik, liderin; “karşısındakinin ayakkabılarını giyerek yürümek..” metaforu ile tanımlanan “empatik düşünme ve davranma” nosyonuna ne kadar yakın/uzak durduğu konusunda da, önemli bir ipucu niteliği taşıyacaktır.
Örnek : Bir liderin zor kararları verebilme özelliğine sahip olduğunu gösteren bu anahtar eylem için; Tango’da “lead” rolünü üstlenen erkeğin, “follow” rolünü de öğrenme ve uygulama istekliliği, yerinde bir örnek olarak gösterilebilir sanırım.

3. Rolünü Kavrama

Tanım :
Tango felsefesini, partnerinin beklentilerini, müziğin/ritmin ve dans pistinin değişkenliğini, temel teknik bilgi gereksinimini, stil farklılıklarını, ortaya çıkabilecek sorunları anlamak kavramak.
Lead adımlarını; gerçeklerin, deneyimlerin, öngörülerin, sezgilerin ve d u y g u l a r ı n sentezi üzerine dayandırmak.

Anahtar Eylemler :

• Tango’nun müziği ve dansı üzerinde önemli etkisi olan konuları, eğilimleri, kontakları ve sebep/sonuç ilişkilerini tanımlayarak, sürekli olarak bilgi birikimini arttırır ve değerlendirir. Gerektiğinde uzmanlara başvurur.
Bilginin, uzmanlığın ve deneyimin geniş olarak paylaşıldığı ve, dansı şekillendiren kavrayışların sağlanması için kullanıldığı, bir ortam yaratır. Katılımcı ve paylaşımcı yönüyle bu ortamı destekler.
Örnek : Lider konumundaki bir kişinin, dans seviyesi ve Tango için ayırdığı zaman dilimi ne olursa olsun, bilgi ve deneyimini arttıracak uzmanlarla çalışmasına ve öğrendiklerini uygulamaya koyarak paylaşmasına olanak tanıyacak derslere/atölye çalışmalarına/antrenmanlara ve Milonga’lara katılımı istikrarlı bir tempoda sürdürmesi ve katılımı özendirmesi, yukarıda tanımlanan anahtar eylem için somut bir örnek olarak gösterilebilir.

• Başarı üretmek için dans deneyiminden yararlanır ve bunu temel alır. Rolünü kavramış bir lider; kendi başarı ve başarısızlıklarından ders alabilen ve öğrendiklerini bedenine, adımlarına, kurgulayacağı setlere yansıtabilen bir liderdir.
Örnek : Katılacağı atölye çalışmalarında ve grup derslerinde, kendi seviyesini bilen ve Tango deneyimini baz alan bir bakış açısıyla, doğru seviye sınıfında yer almayı seçmek, içi boş bir vitrinsellik uğruna, kendi seviyesinin birkaç basamak üstünde bir derse katılma arzusu göstermemek, basamakları teker teker ve dinlenerek çıkmak, bu anahtar eylem için gösterilecek somut bir örnek olacaktır.

• Müzik ve dans boyutuyla Tango’nun yeni özelliklerini, yeni bakış açılarını öğrenmek için, güçlü bir kişisel yetenek ve kapasite sergiler. Statükoya bağlılığın getireceği durağanlıktan uzak durması ve değişime açık olması gerektiğini kabul eder.
Örnek : “Tango viejo” ve “Tango nuevo” dönemlerinin farklı bestecilerinin, orkestralarının, farklı yorumlarını dinlemek, bunların dans edilebilir olma farklılıklarının/benzerliklerinin ayırdına varmak ve farklı besteleri değişik yorumlarla dans adımlarına dökebilmek, bu anahtar eylem için bir örnek olarak gösterilebilir.

4. Açık İletişime ve Bilgi Paylaşımına Teşvik Etme

Tanım :
Tangoyu paylaşan herkesin görüşlerini özgürce belirtebildiği ve buna teşvik edildiği, açık ve samimi bir iletişimin olduğu bir kültür yaratmak.

Anahtar Eylemler :
• Ders, atölye ve antrenman ortamlarında, çalışma arkadaşları ile sürekli açık iletişim ve bilgi paylaşımı içinde bulunur.

• Tango’nun gerek müzik gerekse dans boyutunda, hocalar, çalışma arkadaşları ve konunun uzmanı kişiler ile sıkça fikir alışverişinde bulunup, bilgiyi paylaşır.
Örnek : Elektronik ortamda yazışmalar, yurt içi/dışı workshop’lara katılımlar ve okuyup, dinleyip, gezip, görüp öğrendiklerini aktarmak bu eyleme örnek olarak gösterilebilir.

• Karşıt ve farklı bakış açılarının ifade edilmesini teşvik eder. Bu amaçla, etkin dinleme becerileri uygular; yanıt vermeden önce farklılık gösteren fikirleri dinler ve üzerinde düşünür.
Örnek : Tango’da kadın/erkek ya da follow/lead rollerinin değişimi, o dans esnasında rol değişimi/rol çalma vb konseptlere bakış açısı, bu anahtar eyleme gösterilebilecek bir örnek olabilir kanısındayım.

• Proaktif olarak kendisine geri besleme verilmesini ister ve öğrenmek için isteklilik sergiler. Kendisi de olumlu ve gelişime yönelik, dürüst ve içten geri besleme verir.

Yeşim Esemen

BlogNot: Metin içinde geçen tüm yabancı kelimeler, TANGO terminolojisi gerekliliği nedeniyle, tarafımdan bilinçli olarak kullanılmıştır.