1584 Yılında Karamanlıca Alfabe İle yazılan Gennadius Scholarios'un İtikatnamesi

ÖZET:

Anadoluda yaşamış karamanlı ortodoksların kullandıkları “karamanlıca” alfabe ile yayınlanmış en önemli metinlerden birisi de rum patriği Gennadius Scholarios’un Fatih Sultan Mehmet’e sunduğu itikatnamedir.  Bu tebliğimizde itikatnamenin türkçe metnine ilave olarak 1584 yılında Martin Crusius tarafından yayınlanan karamanlıca ve latin harfli türkçe metinleri verilmiş ve bu metinlerin itikadi, siyasi ve tarihi açıdan bir değerlendirmesi yapılmaya çalışılmıştır. Bu değerlendirmede Martin Luther’in protestanlık hareketi sürecinde ortaya çıkan ve Martin Crusius ile Jacop Andreae’nın başlattığı protestan-ortodoks diyalogunun itikatnamenin yayınlamasındaki etkisi vurgulanmaya ve metnin türkçenin karşılaştırmalı filolojik incelemeler açısından tarihi önemi anlatılmaya çalışılmıştır. 

A CONFESSİON OF FAİTH WRİTTEN IN KARAMAN ALPHABET IN 1584

 SUMMARY: (*)

Turkish language had been written in various alphabets in the history. One of these alphabets which was used by Karamanlides who lived in Anatolia is the Karamanlidika Alphabet written with greek letters but expressed as Karamanlidika dialect. One of very important texts written in this alphabet is "the Confession of Faith” submitted by the Greek Patriach Gennadios Scholarios to Mehmed the Conqueror (Fatih Sultan Mehmet). Firstly, in this paper; we are going to interpret on this manifest text written in Karamanlidika language in 1584. Then, we are going to try to emphasize its historical significance by analyzing informations on different texts published of this manifest.

(*) 1.Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri 3.cilt s.173-194.

Kaynaklar:

CRUSİUS, Martinus, (1584), Turcograeciae libri octo, Basileae, s. 107-119.

DECEİ, Aurel, (1953), Patrik II. Gennadios Scholarios’un Fatih Sultan Mehmet için yazdığı Ortodoks İtikatnamesinin Türkçe Metni, Fatih ve İstanbul I.C. 1.S. İstanbul 1953 s.99-116.

DİNÇER Fehmi, (2009), 1553 tarihli Latin harfli ilk türkçe metin 16.yüzyılda yazıldı, Milliyet, 29 Temmuz 2009 . http://blog.milliyet.com.tr/1553-tarihli-latin-harfli-ilk-turkce-metin/Blog/?BlogNo=193012

EBÜZZİYA TEVFİK, (1329) Akaid-i hristiyaniyye ve mübteni olduğu akanim-i selase hakkında Fatih devrine aid him bir vesika-i naşenide,  Mecmua-i Ebüzziya, XXX. Sene (1329), cüz 98 s. 623-630.

FLOROVSKY Georges, (1974), Christianity and Culture,  V.II.

HALASİ-KUN, Tibor, (1987-1992), Gennadios’ Turkish Confession of Faith, Archivum Ottomanicum 12, s.5-103.

MİGNE, Jarques Paul, (1866), Patrologiae Graeca, CLX, s.334-351.

ÖZDEM, Ragıp, (1938), Gennadios’un İtikatnamesi, Ülkü Halkevleri Dergisi, sene X, sayı 60, Şubat 1938, s.529-540.

SCHAFF, Philip, (2003), Creeds of Christendom, V.I.

VON HAMMER, Joseph, “Textus colloquii patriarchae Gennadii cum Muhammede II, e pronunciatione corrupta graeca, historiae patriarchae a Martino Crusio traducta, in idioma turcicum restitutus”, Fundgruben des Orients, Wien, 1809, c.I, s.461 ve  Wien, 1811, C.II, s.105-106, 164-166, 316-318, 470-473.