Necati Abay, Tutuklu Gazetecilerle Dayanışma Platformu Sözcüsü
22 Nisan 2011 

* 24 Nisan 1915 İstanbul Ermeni Tehcirinde Ermeni Gazeteci ve Yazarlar da Öldürüldü... 

24 Nisan 1915 tarihi, Ermeni halkının zihinlerinin derinliklerine kapkara bir gün olarak geçti. 24 Nisan 1915’te Osmanlı İmparatorluğu’nun İttihat ve Terakki hükümetince düğmeye basıldı. İstanbul’da ilk Ermeni tehcirinin (sürgün) startı verilmişti. Ermeni halkının ileri gelenleri, halk önderleri, gazeteciler, yazarlar, şairler, sanatçılar, hukukçular, öğretmenler, siyasetçiler, milletvekilleri, özcesi Ermeni aydınları kuşatma altındaydı... Tehcire gönderilen Ermeni aydınlarının sayısı 220’yi bulmuştu. 

İstanbul’da gözaltına alınıp tehcire gönderilen 220 Ermeni ileri geleni, Çankırı ve Ayaş’a doğru yola çıkarıldılar. Sürgün yollarında, İttihat ve Terakki hükümeti güçleri tarafından bir çoğu katledildi. Kimisi gözaltında kaybedildi, kimisi ev ve sokak infazlarında, hapishanelerde, idam sehpalarında katledildi. 

24 Nisan 1915 tarihi, Ermeni ulusu ve dünya halklarının belleğine Ermeni tehciri ve Ermeni soykırımın başlangıç tarihi olarak kazındı. 1915-1917 yılları arasında İttihat ve Terakki yönetimine bağlı Teşkilat-ı Mahsusa çetelerince (dönemin kontgerilla örgütü) 1 milyon civarında Ermeni katledildi... Birkaç yıl süren Ermeni tehciri sonucunda Ermeni halkı Anadolu topraklarından yok edildi. 

24 Nisan 1915 tehcir saldırısında Ermeni gazeteci ve yazarlar da katledildi. 

Adları Krikor Zohrab, Rupen Zartaryan’dı. Siamanto, Yervant Srmakeşhanlıyan’dı. Armen Doryan, Sarkis Minasyan’dı. Sayıları 32’yi buluyordu. Ya gözaltına alındıktan bir süre sonra cesetleri bulundu ya da kendilerinden bir daha haber alınamadı. Halen mezarlarının nerede olduğu da bilinmiyor... 

1915 tehcirinde öldürülen Ermeni gazeteci ve yazarlarlarla ilgili olarak birkaç yıl önce başlattığımız çalışma yeni ortaya çıkan verilerle daha da netlik kazanıyor. Belge yetersizliğinden dolayı bu alanda adeta iğneyle kuyu kazar gibi çalışmak, çalışmaya devam etmek gerekiyor. Araştırmanın sonuçlarına göre 32 Ermeni gazeteci ve yazarın 1915 tehcirinde öldürüldüğü saptandı. Bu saptamada Ragıp Zarakolu’nun katkılarını da özel olarak belirtmek gerekir. Ermeni kaynaklarına göre, öldürülen Ermeni gazeteci ve yazarların sayısının 88 olduğu belirtiliyor, ancak mevcut bilgiler maalesef yetersiz. 

96 yıl önce 24 Nisan 1915’te İstanbul’da gözaltına alınıp tutuklanan, tehcir edilen ve gözaltında kaybedilen, hemen hemen hepsi öldürülen Ermeni ileri gelenlerinin, gazeteci ve yazarların, aydınların anısı önünde saygıyla eğiliyor ve Osmanlı İmparatorluğu’nun mirasçısı Türkiye Cumhuriyeti devletini, Ermeni halkından özür dilemeye, gerçeklerle yüzleşmeye, inkar politikasından vazgeçmeye çağırıyoruz. Ermeni halkının yok edilmesi saldırısını inkar etmek, görmezlikten gelmek çözüm değildir ve tehcirden 92 yıl sonra Ermeni gazeteci Hrant Dink’in katledilmesinde de bu inkar politikasının payı vardır. 

Araştırmamız çerçevesinde 1915 tehcirinde öldürülen 32 Ermeni gazeteci ve yazarın isimlerini, çalıştığı yayın kuruluşunu, saptanabilenlerin ölüm yeri ve tarihini veya yılını (kronolojik sıralamaya göre) bilginize sunuyoruz... 

1- Kevork Ferid, Tasvir’i Efkar gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, akıbeti bilinmiyor. 

2- Hovhannes Kazancıyan, gazeteci-yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, akıbeti bilinmiyor. 

3- Krikor Torosyan, Dizağik mizah dergisi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Akıbeti bilinmiyor 

4- Sarkis Minasyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ayaş, 5 Mayıs 1915 

5- Sarkis Suin (Süngücüyan), İravunk (Hak) gazetesi, 1 Haziran 1915’te tutuklandı. Akıbeti bilinmiyor. 

6- Nerses Papazyan, (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

7- Harutyun Şahrigyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, milletvekili, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

8- Garabed Paşayan Khan, yazar, doktor, milletvekili, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

9- Levon Larents, Tsayn Hayrenyats (Vatanın Sesi) gazetesi, Murc (Çekiç) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

10- Simpad Pürad, Pünig gazetesi, Kağapar (Fikir) dergisi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

11- Hampartsum Hampartsumyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

12- Keğam Parseğyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

13- Şavarş Krisyan, Marmnamarz (Beden Eğitimi) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

14- Siamanto (Adom Yarcanyan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

15- Armen Doryan, yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915 

16- Sarkis Parseğyan (Şamil), Aşkhadank (Emek) gazetesi, Ankara 1915 

17- Yervant Srmakeşhanlıyan (Yerukhan), gazeteci-yazar, Harput, 1915 

18- Tılgadintzi (Hovhannes Hanıtyunyan), gazeteci-yazar, Harput 1915 

19- Gagik Ozanyan, Merzifon Halguni dergisi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Sivas 1915 

20- Mardiros H. Kundakçıyan, Ceride-i Şarkiye gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Kayseri’de idam edildi. 

21- Vıramyan (Onnig Tertsagyan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, Van, 1915 

22- Dikran Odyan (Aso), Yergir (Ülke) gazetesi, 1915 

23- K. Khajag (Karekin Çakalyan), yazar, Diyarbakır 1915 

24- Rupen Zartaryan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Diyarbakır 1915 

25- Karakin Gozikyan (Yesalem), Manzume gazetesi, NorGyank (Yeni Hayat) dergisi, Trabzon sürgünü, 1915 

26- E. Agnuni (Khaçadur Malumyan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Diyarbakır, 5 Mayıs 1915 

27- Krikor Zohrab, gazeteci-yazar, milletvekili, İstanbul 20 Mayıs 1915 sürgünü, Urfa, 15 Temmuz 1915 

28- Mihran Tabakyan, yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Yozgat, Ağustos 1915 

29- Hagop Terziyan (Hagter), gazeteci-yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Yozgat 24 Ağustos 1915 

30- Diran Kelegyan, Sabah gazetesi yayın yönetmeni, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Çankırı, 26 Ağustos 1915 

31- Taniel Varujan, yazar-şair, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Çankırı, 26 Ağustos 1915 

32- Rupen Sevag, (Çilingiryan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Çankırı, 26 Ağustos 1915 

İLETİŞİM: Necati ABAY-TGDP Sözcüsü, GSM: 0535 929 75 86,  

E-posta: necatiabay@gmail.com,  

Blog: http://tutuklugazeteci.blogcu.com/,