5 Yaşında Tahta Çıktı, 72 Yıllık Hükmetti. Kral 14. Louis! Demir Maskeli Adamın İkizi miydi?

4 Öfke Kolik Arkadaş Sohbet Ediyor.

Konu: Kral 14. Louis ve Demir Maskeli Adamın Gizemi!

Kemal: Diğer yazılarım gibi, “Kral 14. Louis ve Demir Maskeli Adamın Gizemi” konusunu, Akıllı Öfke Kazansın “A.Ö.K” kanunları odağında tartışıyoruz.

A.Ö.K. K.1: Sağlık ve Mutluluk iş yerlerimizde Başlar. Evlerimizde Devam Eder! Öfke Kolik lere Yer yok!

Can: Demir maskeli adam gerçekten yaşadı mı?

Demir maskeli adam, 1703 yılında Fransa'nın ünlü Bastille hapishanesinde ölmüştür. Demir maskeli adam 14. Luis'in bizzat emriyle 1703 gecesi hapishaneye getirilmiş, o gün sabaha karşı hücresinde ölü bulunmuştur. Hücresindeki tüm eşyalar mobilyalar dahil yakılmış cesedi bilinmeyen bir yere gömülmüş ve hücresindeki duvarlar beyaza boyanarak kazınmıştır. (1)

Caner: Demir maskeli adam kaç yıl hapis yatmıştır?

Kral 14. Louis'in emriyle demir maskeli adam 34 yıl hapishanede kalmış, kralın özel takibatına tabi tutulmuştur. Kralın emriyle (belgeler mevcuttur) kendisine çok iyi bakılması, yüzündeki maskenin kesinlikle çıkarılmaması, kimseyle konuşmaması, sadece gözetim altında tutulması emredilmiştir. Aksi emre itaatsizlik cezası ölümdür.

Serdar: Peki bu kadar gizemin sebebi neydi?

Bu tarihin karanlık sırlarından biri olmaya devam etmektedir hâlâ. Demir maskeli adamın aslında kralın gayrimeşru ikizi olduğu veyahut İngiltere kralının oğlu olduğu ve hapsedildiği, bir başka iddiada 13. Louis'in metresinden olma gayri meşru çocuğu olduğu ve krala çok benzediği için yüzünün kesinlikle gösterilmemesinin emredildiği bir başka teoridir. Aslında kimilerine göre ise gerçek, demir maskeli adam kralın ta kendisiydi. İkizi onun yerine geçip onu hapsettirdi ve krallığın keyfini sürdü.

A.Ö.K.K.2:Lütfen Kalp Kırmayalım. Öncelikle Kendi Kalbimizi! Yalanlara Yer Yok!

Kemal: Demir maskeli adamın yüzünü kimse görebildi mi?

Gerçek şu ki Bastille hapishanesinin teğmenlerinden tutun, kralın özel yazışmaları ne kadar pek çok belgede ve tanık demir maskeli adamın gerçek olduğunu, hapiste kaldığı süre boyunca yüzünü hiç kimse görmediği, kimseyle konuşmadı aşikârdır.

Can: Gizemli demir maskeli adamın arkasındaki Fransa kralı 14. Louis kaç yaşında tahta çıktı?

Yedi yüzyıldan uzun süren hükümdarlık döneminde, Fransa’yı Kral 14. Louis kadar etkileyen insan neredeyse yoktur. 1638 yılında doğan Louis, 4 yaşında tahta yükseldi ve diğer tüm hükümdarlardan daha uzun süre tahtta kaldı. (2)

Caner:  Fransa kralı 14. Louise neden Güneş kralı denmiştir?

Krallığın Tanrı tarafından verildiğine inanan 14.Louis, ülkesini mutlak monarşi ile yönetti. Güneş Kral olarak bilinen hükümdar, bu unvanı yalnızca eski av köşkü olan şatoyu geliştirerek Versay Sarayı’na çevirmesiyle değil, aynı zamanda kendini krallığın merkezi olarak tasavvur ettiği için de almıştır. Güçlü Kral 14.Louis döneminde, Fransa her yerde sözü geçen bir süper güce dönüşmüştür. Öngörüleri ve iş anlaşmalarıyla Fransa’nın ekonomisini geliştirmiş, egemenliğini artırmıştır. Kelimenin doğru anlamıyla 14. Louis için işin ustası diyebiliriz.

Can: Hükümdarlığın süresince yoksul halkın durumu nasıldı?

14.Louis döneminin simgesi Versay Sarayı, müsrifliğin boyutlarını gözler önüne sermektedir. Dönemin aristokratlarını Paris’ten Versay’a taşıyarak balolara, akşam yemeklerine, partilere davet etmiştir. Tüm bu gelişmeler yaşanıyorken halk ise açlık sınırındadır. Versay Sarayı günümüzün en önemli yapılarından olup, sarayın içerisindeki aşırı lüks eşyalar ülkenin ekonomik saygınlığını ifade etse de, 14. Louis’in Fransız kültürüne  önemli bir iz bıraktığını söylemek mümkün.

A.Ö.K.K.3: Şimdiyi yaşayınız! Keşke, Asla, Her Zaman, Mutlaka Demeye son veriniz!

Kemal: Kral 14. Louis Moda konusunda tavrı neydi?

Kral 14. Louis, aynı zamanda hükümdarlığı boyunca lüks endüstrisini de yaratmıştır. Her yeri mobilyalarla, kıyafetlerle, takılarla donatmış, Parisliler’ in üçte birini emrinde çalıştırmıştır. Ayrıca yeni moda ürünlerin senede iki kere yaratılmasını emrederek günümüz moda sezonlarının temellerini atmıştır. Tahta çıktığında modanın başkenti Madrid iken, tahttan indiğinde Paris olmuştur ve günümüzde de öyledir.

Serdar: 14. Louis, kaç yaşında tahta çıkar?

14. Louis, (1638-1715) devlet benim demiş ve Fransa'yı dünya devi yapmıştır. Fransa'nın en uzun süre tahtta kalan kralıdır. Babası 13. Louis o henüz dört yaşındayken ölünce, taht 14. Louis'e kalacaktı. Bacak kadar çocuk yılgın istikrarsız nerdeyse batık durumda ki Fransa'nın başına geçmiştir. (3)

Can:14. Louis, muhaliflere karşı acımasız tavrı nereden geliyor?

4 yalında tahta çıkınca, koskoca devlet çocuğun eline bırakılamayacağı için annesi ve yakın sırdaşı ve aşığı İtalyan başbakan kardinal Mazerin ile birlikte iktidarı devralır. Çocuk 14. Louis serpilip kral olana dek annesiyle kardinal, icraatlarıyla monarşinin gücünü pekiştirirler. Soyluları kızdırırlar ve en sonunda büyük bir iç savaşa neden olurlar. Neyse ki hünerli Mazerin ayaklanmayı bastırır. Ancak 14. Louis gençliğinde bilinçaltına işlenen ayaklanma korkusu ile yaşamaya mahkûm olmuştur. Bu nedenle kendisine krallığı boyunca hiç muhalif bırakmamıştır.

A.Ö.K.K.4:Güç/Tüketim Sarhoşluğundan ayılalım. 6 S Uygulayalım.      

Caner:14. Louis, idareyi kaç yaşında ele aldı?

Mazerin, 1650 li yıllarda İspanya'da barış anlaşması yaptı. Ülkeyi derleyip toparlayınca Fransa, Avrupa'nın önemli güçlerinden biri olmuştur. Tüm bunlar yaşanırken iyice serpilen 14. Louis 22 yaşına geldiğinde kuzeni İspanya kralının kızı ile evlendi. Siyasi bir evlilikti. Mazerin 1661’de ölünce 14. Louis nihayet resmen işin başına geçti.

Kemal: “Devlet benim” çıkışı nereden geliyor?

Kral "Tek başına her şeyi ben yöneteceğim dedi. Ben Tanrı'nın temsilcisiyim. Monarşinin elindeki gücü sonuna dek kullanmak bana verilmiş ilahi bir haktır" diyerek güneşi kendine sembol seçti. "Güneş kral" olarak tarihe geçişi de bu şekilde olmuştur. Onunla özdeşleşen "devlet benim" çıkışı da monarşik yaklaşımın ürünlerinden biridir.

Serdar: Ekonomide hangi reformları yaptı?

Kral, idareyi ele alır almaz hemen Fransa'da hem de denizaşırı sömürgelerde reformlarla ekonomiyi mali disipline soktu. Bütçe açığını azalttı, sanayi üretimi artarken orduyu modernize etti. Her zaman sorun yaratmış olan soylu kesimi tavladı bu sayede onların karışıklık çıkarmasının önledi.

Can: Kral, Avrupa’nın Osmanlı korkusuna karşı ne yaptı?

Daha sonra güneş kral 1667 de Veraset savaşı ile burası çeyiz olarak karıma verildi diyerek Belçika'ya saldırdı ardından İngiltere, İsveç ve Hollanda direnişi üzerine 14. Louis İspanya'ya iade etti. Ancak hesap kapanmamış ve tekrar savaş birkaç yıl sonra başladı burada daha çok toprak kazanan 14. Louis Avrupa'nın en güçlü hükümdarı olarak parlamaya başlamıştı.

A.Ö.K.K.5:Öfkeye Karşı Sünger Olmayalım. Teflon Olalım.  Günde 10.000 karar hedefimiz Olsun.

Birkaç yıl sonra durumu kabullenmeyen ülkelerin bir araya gelmesiyle yapılan savaşta çok acımasız oldu. Köyleri yakıp yıktığı kimse canlı bırakmadı psikolojik savaşta İspanyolları yıldırmaya çalışıyordu. Ancak Avrupa'nın başına daha büyük bir sorun açılmıştı doğudan Osmanlılar geliyordu. Yaptığı savaşları Almanları, Avusturyalıların, İspanyolları kutsal ittifaka katılma isteğini reddederek onları Osmanlılarla baş başa bıraktı.

Caner: Savaşmadan İspanyayı nasıl topraklarına kattı?

14. Louis 1678 deki savaşlardan Avrupa'nın en kudretli olarak çıkması sonucu ayrıca Almanya içlerine doğru yayılma isteği, Protestanlara yönelik baskıları, yayılmacı politikaları nedeniyle irili ufaklı güçler ve ülkeler Fransa'nın karşısına dikildi. Büyük ittifak olarak tarihe geçen ittifak ile Fransa yaklaşık 10 yıl savaştı.

Fransa bu büyük kapışmadan elindeki topraklar muhafaza ederek çıksa da kaynakları çok azalmıştı. Bu savaşın ardından İspanya kralı Charles ölünce büyük bir miras kalmıştır. Charles’ in varisi yoktu ve İspanyol mirasa soyunan iki hanedan vardı. Biri 14. Louis, diğeri Avusturya idi. Halsburg yani Avusturyalıların Charles'ın babası 4. Philip ile yakın bağları vardı, ancak bir numaralı varis 15. Louis idi. Yani 14. Louis bu durumda Fransız ve İspanyol tahtlarını birleştirip Avrupa'nın güç dengesini bozacağını inanın Louis'in ağzı sulanıyordu.

A.Ö.K.K.6: Güler Yüz. Güzel Duruş. Güzel Söz. Güzel Enerji göndermek bedavadır!

Ancak Charles, ölmeden kısa bir süre önce vasiyetin değiştirmiş imparatorluğu 15. Louis'e bırakmıştı. Vasiyetname aynen şöyleydi İspanya toprakları bütünlüğü bozulmadan 14. Louis'in torununa kalacak ancak Fransa ve İspanya tahtları birleşmeyecek tir.14. Louis bu teklifi kabul etmezse ta aynı koşullarda taht Avusturyalılara kalacaktır diyordu. Tabi ki 14. Louis vasiyetin üzerine atladı ve şartları kabul etti. Koskoca İspanyol imparatorluğu torununa kalmıştı.

Kemal: Kutsal Roma imparatorluğu neden Avrupa’yı savaşa sürükledi?

Kutsal Roma imparatorluğu bu durumu kabullenmedi. İngiltere Hollanda ve ona bağlı onlarca dukalık hemen Fransa'nın karşısına dikildi! Bu ilk dünya savaşı olarak tarihe geçti. Utrecht barışı ile İspanya'nın parçalanması ile sona erdi.14. Louis torunu İspanya kralı olarak tahta çıksa da bir bu uzun süreli çarpışmalar Fransa'yı kıtlıkları sürükledi. Bu da ülkeyi borç yükü altına sokacak bir duruma getirdi.

Serdar: Askeri açıdan başarılı mı?

Askerlik onun döneminde bir sanata dönüşmüştür. Bonapart dönemi hariç Fransa'nın en ünlü mareşal ve komutanları onun devrinde boy göstermiştir. Gösterişi ve lüksü fazlasıyla seven bir yapısı vardır. Versay sarayında verdiği balolar dillere destandır. Doğudaki savaşlarla, başarılı diplomatik manevralarla Fransa'nın bugünkü doğu sınırı garanti altına almıştır.

Can: Dindar mıydı?

A.Ö.K.K.7: Sağlıklı yaşayalım: Probiyotik Beslenelim. Bol Kahkaha atalım. 10.000 adım yürüyelim. Alaturka tuvalet kullanalım. Dijital  detoks uygulayalım. Şükredelim ve Dua edelim!

14. Louis koyu bir Katolik olduğu için Protestan kiliseleri yerle bir edilmesi okullarının kapatılması ve din adamlarının ülkeden atılmasını emretti. Tüm çocukları Katolik eğitimden geçecekti. O günlerde Fransa'da neredeyse 1 milyon Protestan yaşıyordu ve çoğu ülkenin kaymak tabakasını oluşturması nedeniyle elit tabaka kaçırılırken Protestan komşuların tepesi atmıştı.14. Louis nihayet 1 Eylül 1715 de 77 nci doğum gününden 4 gün önce Versay Sarayı’nda kangrenden öldüğünde 72 yıllık saltanatı sona ermiştir.

Caner: Kaç kere banyo yaptığı söyleniyor?

Ayrıca 14. Louis, İtalyan bir kimyacının biyolojik silah üretimi buluşunun teklifini almış, bu buluşu beğenerek hiç kimseye söylememesi ve paylaşmaması için Kendisini maaşa bağlamıştır.

Fransa'nın kültürü tarihi ve kaderi üzerinden silinmez bir iz bırakırken tarihi gelişmeleri şahitlik etmiş bir kral olarak savaş ve şatafatlı hayat sürerek dünyadan göçmüştür. Suyu ve Banyoyu hiç sevmediği, hayatında 2 ya da 3 kere banyo yaptığı söyleniyor.

Kemal: Günümüzde hala Portreleri ve koleksiyonları çok ilgi görüyor.

Bu ay Paris’te Versailles Sarayı’nda XIV. Louis ile ilgili saraydaki bazı koleksiyonlar teşhir ediliyor. Mektuplar, ama asıl onunla ilgili portreler, kullanılan eşyalar, sayısız sanat eserlerinden ve ilgili heykellerden seçmeler göz alıyor. (4)

Serginin katalogları çıkmış. Beş yaşından 77 yaşında ölene kadar 72 yıl Fransa kralı olan bu hükümdarın hiç şüphe yok ki muhtelif zamanlarda yapılan portreleri bırakınız bir hükümdarı, bir insanın geçirdiği fizikî değişim açısından çok önemli. IV. Murad gibi değildi ama Louis spor yapmayı bütün Fransız asilleri kadar gerekli görür ve severdi. Askerlikten anlardı; Portrelerinden bu genç, endamlı hükümdarın yavaş yavaş yaşlandığını da görüyorsunuz.

Serdar: Gösterişi severdi!

Kral kumaş ve porselen üretimini teşvik etti

Bilhassa Antoine Benoist’nın 1700’de yaşlı kralın saçlarını ve kıyafetinden kumaş parçalarını kullanarak yaptığı bir portresi fazla realisttir. Ama Lorenzo Bernini’nin 1665’te yonttuğu mermer büstteki genç ve gösterişli adamın yaşlılıkta ne hale geldiğini görürsünüz. Claude Lefevre’in o yıllarda yaptığı portre sahibinin “Güneş Kral” unvanını hak ettiğini gösterir. XIV. Louis Fransa’da kumaş üretimini, bijuteriyi, porselen üretimini teşvik etti, bunu bir ihraç metası haline getirdi. En baş tüketici de kendiydi. Fransa’daki üst sınıfın giyimindeki israf ve pahalılık, sokaktakilerin sefaleti ile mutlak tezat teşkil ediyordu.

Caner: Sansürü severdi!

XIV. Louis Fransa’ya Kardinal Richelieu devrinden miras aldığı iki akademiyi geliştirerek açtı. 1637’de kurulan Fransız Akademisi ve 1648’de henüz o çocuk kralken kurulan Kraliyet Akademisi. Her ikisi de dilin ve sanatların gelişmesini kontrol eden, mutlaka bir devlet sansürünün ama daha önemlisi katı akademik kuralların Fransız medeniyetine öncü olmasıyla, kültürel gelişimi sağlayan kurumlardı.

 A.Ö.K.K.8: KAİZEN (8) Uygulayalım! Korkularımızı Unutalım. Yaşam Değerlerimiz için yaşayalım!

Kemal: Sanayinin temelleri attı.

5 yaşında tahta geçen ve 77 yaşında ölen kral Fransa tarihine damgasını vurdu. Richelieu ve Mazalin’in bıraktığı sağlam bir merkezi mali sistemin üstüne Colbert gibi akıllı bir başbakan ve maliye nazırının teşviki sayesinde Fransa sanayiini kurdu.

Bu gelecekteki ağır sanayinin temeli olan ve 17. asır için öncü bir sistem sayılan devlet sanayisiydi. Fransa’nın kumaşları, mobilyası, porseleni giderek silahları bütün Avrupa’nın ordularını ama asıl önemlisi doymak bilmeyen ve Avrupa’nın her yerinde kalkınan ziraatın zenginleştirdiği hükümdarlar ve soyluların saraylarını doldurdu.

Serdar: Aristokrasiyi nasıl kendine bağladı?

XIV. Louis, 18. yaşından itibaren evvela soy yakınlığı olan İspanya Habsburgları’ yla evlilik yoluyla kurduğu bağ, ardından kendinin ömür boyu hizmetkârı olan Colbert’ in temellerini attırdığı mali sistem sayesinde zenginleşip ortaya çıkan burjuva sınıfından aldığı destekle aristokrasiyi kendine bağladı.

Fransız asillerinin boyunları zaten Mazarin dönemindeki Fronde Savaşları’nda bükülmüştü. XIV. Louis’e kalan, onların kırılan gücü üzerinde teatral bir ihtişamla mutlak monarşiyi sağlamlaştırmaktı. “Teatral ihtişam” sözü lafın gelişi değil, Louis gösterişi seviyordu. O François Girandon’un heykel grubunda görüldüğü gibi bazen Apollon’du, bazen aynı sanatçının yontusunda bir savaş tanrısı Mars’tı. Versailles’daki balolar kabul resimleri bu ihtişamı ifade ediyordu. XIV. Louis ve XV. Louis Fransa’sında ilginç kıyafetleriyle ve zenginlikleriyle gelen Osmanlı ve İran elçileri dışında hiçbir sefaret heyeti majestelerinin maiyetini ve Versailles halkını büyüleyememişti. Avrupa’nın en iddialı ve gösterişli sarayı Versailles’dı.

A.Ö.K.K.9: Birbirimizi Akıllıca Dinleyelim. Empati kuralım! Amaç kavga değildir. Öfkenin kök nedenini yakalayalım!

Can: Soylularının Versailles denen kafese hapsetti!

XIV. Louis 1648 Vestfalya Antlaşması’nın tespit ettiği bir Avrupa bulmuştu. Onu kendine göre değiştirdi. Dönemi barışta geçecek israf ve gösteriş kadar, savaşlarla da doludur. Fransız soylularının beli kırılmıştı, onları Versailles denen kafese hapsetti. En tanınmışları orada yaşamaya zorlandı ve genç soylular da Versailles’in sayısız apartmanları arasında kapı kapı dolaşıp, itaat etmeyi öğrenen bir sınıfın üyeleri haline geldiler. Kral sofrada yalnız yemek yerdi ama etrafında bekleyen soyluların ortasında; sabahtan akşama yatana kadar saray halkı onun etrafında dikilip dururdu. XIV. Louis yerken, gezerken, avlanırken, dans ederken portreleri ve heykelleri yapılırken kendini “Güneş Kral“ diye uyruklarına ve soylularına kabul ettirmeyi başardı. Güneş Kral büyük bir Fransa kurdu ve ardından sarsılacak bir maliye ve müsrif bir devlet bıraktı; ama Fransız toplumu üretiyordu.

Caner:  “Bir inanç, bir yasa, bir kral” ilkesiyle ekonomik krizi aştı.

Bu düzen sağlama isteği, iktisadi alan­da da kendini gösterdi ve Louis XIV 1661’de Fouquet’yi görevinden uzak­laştırdı. Onun yerine geçen Colbert, krallığın maliye işlerini yeniden düzene koymaya girişti ve belli bir süre için devlet bütçesini dengeli bir hale getirmeyi başardı. Bununla birlikte, Hollanda savaşı bu girişimleri boşa çıkardı ve 1672’den başlayarak, bütçe dengesinin açık vermesi bir kural halini aldı. yy’ın ikinci yarısı genel bir iktisadi bunalımla kendini gösterdi. Ortaçağ’da ortaya atılmış olan “bir inanç, bir yasa, bir kral” ilkesini, krallığın din alanındaki temel üç sorununa (janseniusçuluk, Gal- likanlık, Protestanlık) titizlikle uygulaması gerekti.

A.Ö.K.K.10: Çözüm odaklı iletişim kurulur. Ret edilemeyecek bir teklif yapılır. Sonuçta kazanan Akıllı öfkemiz olacaktır!

Kemal: Farklı dinlere hoşgörü göstermedi:

Döneminin öbür prensleri gibi Louis XIV de kendisininkinden başka bir dine hoşgörü göstermedi. İlk aşamada, 1679’a kadar güneyde, batıda ve Pa­ris’te bulunan çok sayıdaki Protestan’ı tümüyle boyun eğmek zorunda bıraktı; 1679’dan başlayarak Protestan güçlerine sürekli karşı çıkmayı yoğunlaştıran Louis XIV şiddete başvurdu; krallık dinini birleştirme zamanının geldiğine inanarak 18 Ekim 1685’te Nantes fermanını yürürlükten kaldırdı.

İktisatta önemli yer tutan Protestanların krallığı terk ederek komşu Protestan ülkelere gitmeleri Fransız iktisadının bozulmasına yol açtı. Fransa dış ülkelerde kendisine karşı bir araya gelen Protestan güçleriyle çatışmak zorunda kaldı.

Son sözler:

Can: Ölümünden sonra hanedan fazla dayanamadı!

Parlak XIV. Louis Fransa’sı ve Bourbon Hanedanı onun 1715’teki ölümünden sonra ancak 70 yıl dayanabildi. Prusya krallığı gerekli sosyal reformlarını ve israfta kısıntıyı yapmış, hayatta kalmıştır. Avusturya, Fransız ihtilalinin dehşetini görerek Marie Antoinette’in kardeşi imparator II. Joseph’in reformlarıyla hayatına devam edebilmiştir. Rusya Çarlığı’ nın ise böyle reformlar yapmasına hiç lüzum yoktu; adaletsizlik ne Çar’ın ne de halkın umurlarında dahi değildi, ta ki 1917 kışına kadar.

Faydalanılan kaynaklar:

(1)http://www.tarihkomplo.com/2015/08/demir-maskeli-adamn-gizemi-gercek-mi.html

(2)https://www.uplifers.com/sinirlari-asan-hayat-tarziyla-luksun-tanimi-kral-14-louis/9/

(3)http://www.tarihkomplo.com/2015/05/14-louis-gunes-kral-kimdir.html

(4)http://www.milliyet.com.tr/Yazar.aspx?aType=YazarDetayArsiv&ArticleID=1161950&AuthorID=104&b=Turkiyenin+ozledigi+politikaci+&a=Ilber+Ortayli

(5)http://www.yardimcikaynaklar.com/louis-xiv-hayati-hukumdarligi/

(6) http://www.panoramitalia.com/en/arts-culture/history/curious-case-man-iron-mask/748/