Anadolu Liselerine ne oldu?

Anadolu Liselerine ne olduğunu anlamak için, 25-30 yıl öncesine gitmemizde, o zamanki Anadolu Liselerinin durumunu hatırlamakta yarar var.

Kuruluş amacına uygun olarak çalışan, o zamanki mezunlarının günümüzde iş hayatlarında, uluslararası ilişkilerinde, o okullarda öğrendikleri yabancı dilin (İngilizce’nin) hakkını vererek konuşma ve yazmalarını sağlayan  - 90’lı yıllardaki Anadolu Liselerinde yabancı dil öğretimi nasıldı? Bu okullar neden ısrarla  tercih edilirdi?  Ona bir bakalım.

O yılların Anadolu Liselerinde; ortaokul öncesi yabancı dil ağırlıklı HAZIRLIK SINIFLARI’nda haftada 24 saat olmak üzere, Milli Eğitim Bakanlığı onaylı  yabancı kaynaklı ders kitapları da kullanılarak, İngilizce dersi okutulurdu. Hazırlık sınıfının sonunda o öğrencilerin % 95’i “günlük İngilizce konuşmaları” rahatlıkla öğrenir okul içinde ve dışında zevkle konuşurlardı. İngilizce bildiklerini rahatlıkla, güvenle söylerlerdi.

Bu hususu İngilizce branşı Bakanlık Müfettişliği yaptığım yıllarda (1990-2005 arası) resmi ve özel okullardaki İngilizce ders denetimlerimde, derslerde konuştuğum öğrencilerde bizzat gözlemledim.Ama günümüzde nasıl?

Anadolu Liselerinde yabancı dil öğretiminde “dinleme-konuşma-okuma-yazma” dört beceri dersi bu sıralamadaki gibi, bir bütün olarak ele alınırdı.

O dönemlerde, Anadolu Liseleri Orta kısımlarına ilkokul sonrası sınavla alınan öğrenciler, Ortaokul öncesinde, 1 ders yılı ( haftada 24 saat) yabancı dil dersi görürlerdi. ( Günümüzde 10 okul hariç Anadolu Liselerinde hazırlık sınıfı olmadığı için kıyaslamayınız.)

O dönemlerde, önlerinde yabancı dil hazırlık sınıfları bulunan özel ve resmi okullarımızda, yabancı dil hakkıyla, sevdirilerek öğretilmekteydi. Bu işi, sabırla ve severek,  öğrencilerinin öğrenme sıkıntılarını çok iyi bilen, sık sık çeviri yapmayan, öğretim metot ve tekniklerini öğrenci merkezli olarak çok iyi kullanan, yabancı dili yaşama geçiren ve onu sınıflarında özellikle “dinleme, okuma, konuşma ve yazma  becerilerini” birleştirerek, sürekli kullandıran ve sevdiren, konuyu verirken kendilerini öğrencilerinin yerine koyarak öğrencilerini cesaretlendiren - birbirleriyle uyumlu çalışan – sınavla atanan uzman kadrolar  yapmaktaydı. (Günümüzdeki Anadolu Liseleriyle  kıyaslayabilirsiniz.)

Konunun uzmanı bir eğitimci olarak, İlkokul sonrası - Ortaokul öncesi öğrencilerin yabancı dili öğrenme merakının, kendine güvenleri ve kabiliyetlerinin, Lise 1.sınıf (9.sınıf) öğrencilerine göre en az iki daha fazla olduğunu söyleyebilirim. 

Medyadan öğrenmişsinizdir. Ortaöğretim Yönetmeliği’nde yapılan son değişiklikle; Anadolu Liseleri öğrenci nakillerinde, sınıf kontenjanlarının 30’dan 34’e çıkarılması ve puan şartının kaldırılması, her türlü okuldan bu okullara nakil yapılabilmesi Anadolu Liselerinin kuruluş amacına ters düşmüştür. Bunun sonucunda önümüzdeki yıllarda bu okulların başarısı çok daha fazla düşecektir.

Milli Eğitim Bakanlığı Meslek Liseleri, İmam Hatip Liseleri, Fen ve Sosyal Bilimler Liseleri dışındaki bütün genel liseleri, Anadolu Lisesine dönüştürdüğünü duymuşsunuzdur.

Bu değişiklik yapılırken,  dönüştürülen genel liselerin tamamının fiziki yapısı yanında, yeterli uzman yabancı dil öğretmen kadrosunun olup olmadığı, gelişen teknolojiye uygun ders araç-gerecinin bulunup bulunmadığı ve sonuçlarının ne olacağı üzerinde durulduğunu  hiç zannetmiyorum.

Anadolu Liselerinin sayısının bu şekilde  artması,  bu okulların eğitim kalitesini de olumsuz etkilemiştir. Bu okullar 1998 yılına kadar sınavla ilkokul mezunlarını alıyorlardı. Bu öğrenciler, Anadolu Liselerinde 1 yıl Yabancı Dil Hazırlık Sınıfında  (24 saat İngilizce) , 3 yıl Ortaokul (haftada 7’şer saat İngilizce) ve 9.sınıfta haftada (10 saat), 10.sınıfta (11 saat), 11.sınıfta ise (haftada 4 saat) İngilizce dersi görmekteydiler. ( 10 okul hariç,  günümüzdeki Anadolu Liseleriyle kıyaslayabilirsiniz).

1997’den sonra İmam-Hatip Liselerinin orta kısımları ile birlikte Anadolu Liselerinin orta kısımları da kapatılmıştı. Sonrasında Yabancı Dil ders saatinin azaltılması ile Anadolu Liselerinin verimi de yarı yarıya düştü.

2004-2005 Öğretim yılında Anadolu Liselerinin Hazırlık Sınıfları kaldırılınca   Yıllık İngilizce ders saati de %70 oranında azaltıldı. Sınavla gelen öğrencilere uluslararası bir vizyon kazandıran bu okullar,  kuruluş amacının dışına itildiler.

Yabancı dil en iyi küçük yaşlarda öğrenilir. 4+4+4 eğitim sistemine geçilirken,  Anadolu Liselerinin Orta kısımları da, İmam-Hatip Ortaokulları ile birlikte tekrar açılmalıydı. Ne yazık ki olmadı.  

Son Yönetmelik değişikliği ile de Anadolu Liseleri öğrenci nakillerinde; puan şartının kaldırılması,  bu okulları adı sadece “Anadolu Lisesi” olan okullara dönüştürmüş oldu.

Bu uygulamada bu okullara genel liselerden gelen düşük puanlı öğrencilerin durumu sorun yaratacaktır. Okula uyum sağlamaları, başarılı olmaları zor olacaktır. Bu okullara sınavla giren öğrenciler ise, kendilerine haksızlık yapıldığını akıllarından hiç çıkarmayacaktır.

Önünde Hazırlık Sınıfı bulunan –sadece - 10 Liseye girişler için ise, Türkçe ve İngilizce derslerinden “seviye tespit sınavı” şartı getirildi.

“Yanlışın neresinden dönülürse, kârdır.” Yapılan bu uygulamaların tekrar gözden geçirilmesi, yanlışlıkların düzeltilmesi ve Anadolu Liselerinin kuruluş amacına uygun şekilde faaliyet göstermesi – geleceğimiz olan çocuklarımız için - en doğru olanıdır.

Sevgiyle kalın. Saygılarımla.          21.10.2014

Ali İhsan ÖZÇAKIR

MEB. Bakanlık Başmüfettişi (E)