Boşanmanın çocuklar üzerine etkisi

Boşanma ile birlikte iki ebeveynden biri evden ayrılır. İster istemez hayat artık değişecektir. Bu nedenle anne babalar ellerinden geldiğince çabuk bir şekilde günlük düzeni kurmaya çalışmaları önemlidir. Eğer mümkünse çocuğun yaşadığı ev, okul ve şehrin değiştirilmemesi önerilir çünkü bu tip değişiklikler boşanmanın neden olduğu sorunları daha da arttırıp uyum sürecini yavaşlatacaktır. Hangi yaşta olursa olsun her çocuk anne babasının boşanmasından etkilenir. Ancak boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri çocuğun yaşı, cinsiyeti, kişiliği, stresle baş edebilme becerisi, arkadaş ve akraba desteğinin olması gibi etkenlere göre değişiklik göstermektedir.

Aile içindeki her türlü gerginlik ve sıkıntı, kaç yaşında olursa olsun çocuk tarafından hissedilir. Bununla birlikte şiddetli anne baba tartışmalarına tanıklık etmek, her çocuk için olumsuz bir deneyimdir. Özellikle eğer ebeveynler çocuğu taraf tutma gibi hiç de uygun olmayan bir duruma sokarlarsa tartışmanın olumsuz etkileri daha da büyür. Anne babanın tartışması çocuk da kaygı, kızgınlık ve güvensizlik duygularının yaşanmasına neden olabilir. Çocuğun bu tip tartışmaların ortasında bırakılmaması önemlidir, ancak bu tartışmalar hiç olmuyormuş gibi davranmak da anlamsızdır, çünkü aile dengesindeki en ufak bir değişiklik çocuk tarafından hissedilir ve temel güven duygusunun sarsılmasına neden olur.

Aile içi özellikle boşanma sonrası çocukların verdikleri tepkilerin 5 aşamadan geçtiği görülür:

1. Çocukların ayrılığı inkâr etmeleri

2. Ailenin ayrılmasına sebep olan nedenlere kızmaları

3. Anne ve babayı birleştirme çabaları

4. Depresyon ve çöküntü

5. Ayrılığı kabullenme (Özgüven, 2001;Fiyakalı, 2008)

Cinsiyete göre çocukların boşanma olayından etkilenmeleri de değişiklik gösterir. Kız çocuklarının en çok etkilendiği yas beş-altı yaş civarı olarak gösterilmektedir. Bu yaş döneminde, kız çocuğunun babaya aşırı düşkünlük göstermesi ve boşanmadan dolayı babanın evden ayrılması çocuğun birçok psikolojik sorun yaşamasına neden olur. Erkek çocuğun boşanmadan en çok etkilendiği yaş ise ergenlik çağına rastlar. Bu dönem çocuğun, babası ile özdeşleşmesi ve paylaşımlarının çoğalması gereken bir dönem olduğu için, bu dönemde baba ile çocuğun ayrılması erkek çocuğunu olumsuz yönlerden etkiler.

Kız ve erkek çocuklar ebeveynlerinin ayrılığına şu tepkileri verebilirler:

• Çocukta uyku bozuklukları,

• Gece korkuları,

• Gece ve gündüz altına kaçırma,

• Aşırı yemek yeme ve iştahsızlık,

• Psikolojik kökenli kekemelik,

• Tırnak yeme,

• Konuşmada tutukluk,

• İçe dönüklük,

• Ayrılığı inkâr,

• Tahrip kârlık ve saldırganlık,

• Okula direnç,

• Dikkati toplamada güçlük,

• Ağlama ve öfke nöbetleri,

• Okul başarısında düşüş,

• Yalan söyleme,

• Psiko-somatik rahatsızlıklar(baş ve karın ağrıları, mide bulantıları) (Öz, 1997;Sağlam, 2011).

Çocuğun ayrılığa vereceği tepkilerden biri de öfke ve kızgınlıktır. Bu öfke, ayrılığın kendisine, anneye ve babaya karşıdır. Çocuk, öfkesini her ortamda dışa vurabilir. Evde anne ya da babasına, okulda öğretmen ve arkadaşlarına karşı agresif davranışları dikkat çeker. Bağırır, çağırır, nedensiz öfkelenir ve kavga çıkarır. Aslında öfke çocuğun yeni hayata uyum sürecinde yaşanması gerekli bir duygudur. Çocuğun bu özelliğini bilmeyen anne ya da babalar öfkeye öfke ile cevap verebilirler. Bu durum çocuğun duygusal boşalımına engel olur ve dışa yansıtılmayan öfke ve kızgınlık, çocuğun içine kapanmasına ve kendini toplumdan tecrit etmesine neden olur (Öztürk, 2005; Büyükşahin 2009).