Referandumun röntgeni

Bir referandum çılgınlığıdır gidiyor. Nerden çıktı diyenler, böyle olmaz diyenler, ülke elden gidiyor diyenler, yetmez ama evet diyenler, vesayet bitecek diyenler, boykot diyenler saflarını keskinleştiriyor. Sorunun kökünde demokratikleşmek ya da demokratikleşmemek ikilemi yatıyor. Ama tartışmaların hararetinden ya da "havuzlu villa" gibi polemiklerden dolayı konu özünden sapıyor, belki en başta sorulması gereken sorular güme gidiyor.

Kararsızların kararına katkı bulunabilir düşüncesi ile bazı soruları sıralayalarak durumun rötgenini çekelim.

1) Daha önceden gündemde olan ve nerede ise herkesin ittfak ile değişmesini dahası kalkmasını istediği YÖK'ün niçin pakette olmadığı bir yana AYM'ne üç üye seçmesi getirilerek YÖK'ün yeri perçinlenmiyor mu?

2) Tartışmaların odağında malum iki madde var. Bu maddelerin referandum için öncelikli olarak seçilmesinin nedenleri nelerdir?

3) Niçin tartışmalı iki madde dışındaki maddeler muhalefetin destek ve yardım sözüne rağmen Meclis'te ayrıca görüşüp çözülmedi ? Örneğin yurtdşına çıkma yasağına ilişkin maddenin halkın önüne gelmesine ne gerek var idi?

4) Yüzde 50'nin bir fazlası ile değiştirilecek ya da reddedilecek ve olasılıkla da bu sınırlarda dağılımın olacağı bir anayasa değişikliği vatandaşlarımızın içine sinecek mi? Yıılardır özlem duyulan bir anayasmız duygusu yaratacak mı? Hele koşullları farklı olsa da %91 ile kabul edilmiş 1982 oylamasının durumu ortada iken.

5) Dünyanın gelişmiş bir ülkesinde AYM'ye salt çoğunlukla üye seçilme örneği var mı? Böyle bir seçim ülkemiz siyasi parti yapılanlamaları da göz önüne alındığında bir nevi "dönüşümlü monarşi" demek olmayacak mı?

6) Mecliste maddeler görüşülürken çok istisnai bir durum dışında aynı siyasi partiye mensup milletvekillerinin aynı görüşte olmaları bir nevi " lider vesayeti" değil mi? Vekillerimizin daha doğrusu halkın gerçek iradesini yansıtıyor mu?

7) Demokratikleşmede en önemli engel olan konularından seçim barajına ait değişiklik maddesinin olmaması neden pakette yer almıyor? Dahası daha kapsamlı bir anayasa değişikliği yapacağız diyen iktidar bu konuda neden hiç umut verici konuşmuyor?

8) Adalet Bakanının HSYK'de yer aldığı Avrupa'da herhangi bir ülke kaldı mı ?

9) Referandum süreci bir barış ortamına katkı sağlıyor mu ?

10) Hükümetin "evet" için yürüttüğü abartılı kampanya yerine paketin hazırlanması sırasında göstereceği çaba daha sağlıklı bir paket oluşturmaz mıydı?

11) Paket kabul edilirse hakim ve savcıların HSYK'ye üye seçim süreci, bugünkü süreçteki kamplaşmayı da düşünürsek yargıçlar arasında ciddi bir bölünme anlamına gelecek mi ?

12) Değişiklik paketi onaylanmazsa kritik iki madde dışındaki maddelerin yeniden mecliste geçme olasılığı kalmıyor mu?

13) Cumhurbaşkanımız değişiklik paketinin referanduma jet hızı ile götürebilmesini nasıl bir çalışma ile başardı?

14) Uzlaşma metni olması gerektiği söylenen paket içini iktidar partisi "biz sorduk ama yanıt gelmedi" diyor. İktidar bu süreci neden yönetmedi ?

15) Evet veya Hayır kararını vermiş olanların ne kadarı kişisel veya sınıfsal kaygılardan kurtularak bu kararlarını demokratikleşme adına vermiştir.

16) "Zaten mevcut anayasamız kötü hiç değilse bir adım atıyoruz" düşüncesi " "ehven-i şer" için bir dayatma ya da daha iyi, kalıcı kapsayıcı bir anayasa paketi hazırlayamadık" anlamına gelmez mi?

17) Son olarak bu süreçte yaşadıklarımız "demokrasi kültürümüzün" olgunlaştığı ya da olgunlaşabileceğine ait bir ipucu vermekte midir?

Umarım 12 Eylül tarihine kadar, kararsızlar bu sorulara bir yanıt bularak kararlarını olgunlaştırırlar.