Soykırımcılıkta Batı'nın rolü: Fransa Ruanda'da ne yaptı?

"Ruanda hükümeti Fransa'yı 1994 yılında yaşanan soykırımda aktif rol üstlenmekle suçladı."

Bu haber insanın kanını dondurur.

Fransa'nın yeri neresi?

"Avrupa'nın ve batı medeniyetinin merkezinde."

Demokrasi, insan hakları dediğimiz şeyin fikir babalığını yapmış bir ülkeden söz ediyoruz. Bugün bize Avrupalı diye bakmayan ve kurucu ortağı olduğu Birliğe almama gayretinin ağırlık noktasında duran snopluğun altını çiziyoruz.

Ulusal kurtuluş savaşlarını tetiklediği için sanki çok ileri bir ideolojiymiş gibi bir dönem için sosyalizmin bile hoşgördüğü; bugün hala bir takım etnik kimlikler için özel izin verilen milliyetçiliğin anavatanı olan Fransa'dır konu aktörümüz.

Milliyetçiliğin iyisi kötüsü olmaz. Milliyetçilik egemen ya da ezilen olsun hoşgörülemez.

Batı medeniyetinin bugün ulaştığı akıl seviyesi bizim için çok önemli bir kültür ve birikimdir; bu birikime sonuna kadar sahip çıkıyorum. Ancak bu o medeniyetin yapı taşlarını görmememe engel olmuyor. Bugün benim karşımda kibirli kibirli dolaşan bu zat-ı muhteremlerin bundan yüz yıl önce neler yapıyor olduğunu unutmama neden olmuyor.

Fransa, Paris'in ortasına 1915 yılında Anadolu'da olup bitenlerle ilgili dikmiş olduğu anıtın yanına biri Cezayir, diğeri Ruanda olmak üzere iki tane daha eklerse o zaman samimi olduğuna inanabiliriz. Hiçbirinin muhasebesini diğeriyle mahsup etme gayretinde değiliz. Yanlış anlaşılmasın.

Ancak 1915 yılında Batı Anadolu'da ne yaptırmışsa; 1994 yılında da Ruanda'da onu yaptırmıştır deme noktasındayız. Hiç abartmıyoruz.

Fırsat yaratabilirsem, yarın kölelikle ilgili bir yazı hazırlayacağım; bir filmden esinlenerek. (İlgili yazı: Amazing Grace - Şaşırtıcı Merhamet) Konu Afrika olunca kölelik konusuna girmeden birşeyler yazmamız zor. Köleliğin etkilerini 1994 yılında hala görüyorsak daha söylenmesi gereken de tonla laf olduğuna birilerinin hazırlıklı olması gerekiyor.

Almanya'nın "bu ne çorak yerdir böyle, bana yapılan reva mıdır?" diyerek ilgilenmediği Ruanda toprak parçasıyla küçücük Belçika çok yakın alaka göstermiştir. Bizim de aklımız kesmiyor ya; şu küçücük Avrupa ülkesinin zenginliği nereden geliyor diye soruyoruz.

O zaman karşımıza 1994 yılında birbirlerini öldüren Tutsilerle, Hutular çıkıyor. Belçika, o tarihte Hutuları yönetmek için Tutsileri kullanıyor. Tutsiler % 9 gibi bir azınlık. Üstelik Hutular tarafından melez bir ırk olarak görülüyor. Hutulardan köleleştirilmiş olan var mı, buna aracılar Tutsiler midir, bilmiyoruz. Belçika'nın bu noktada oynadığı rolü (biliyoruz da) bilmiyoruz.

Yıllar sonra Hutular özgürlüğüne kavuşuyor. Kısa bir süre sonra da Tutsilere karşı kapsamlı bir ırk ayrımı başlatılıyor. 1992 yılından sonra da yok etme programlı olarak uygulanıyor. Filmlerde gördüğümüz kadarı öylesine korkunç ki anlatılanları dinlemeye yüreğimiz dayanmıyor.

O tarihte Birleşmiş Milletler hiçbir şey yapmıyor. Kolunu kıpırdatmıyor. Üstelik Fransa bu stabilitede etkin rol de oynuyor.

Ve bugünlere geliyoruz.

Suçlamalar eski Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterand ve başbakan Villepin'e kadar uzanıyor. Yenilir yutulur gibi değil.

"Ülkede, soykırımı soruşturan komisyon tarafından hazırlanan raporda, Fransa'nın soykırım hazırlıklarından haberdar olduğu ve soykırımı gerçekleştiren Hutuların eğitimine de yardım ettiği belirtildi."

Yaklaşık bir milyon insan katlediliyor. 2 ile 3 milyon kişi de sürgüne gidiyor.

Bizim bildiğimiz Fransa böyle şeylere karışmaz. O ancak bizim gibi ülkeleri suçlar. Soykırımı lanetler. Birleşmiş Milletlerde, kendi meclisinde başka ülkelerle ilgili kararlar alır, anıtlar diker. Kolay mı?

Uzay Gökerman


http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2008/08/080805_rwandafrancegenocide.shtml

Meraklısı için: Fransa'da İnsan Hakları İhlali