Enflasyon artışının nedeni olarak gösterilen Tarım ürünlerinde kazanan üretici mi, aracı mı?

Bu yıl yaz aylarında düşüş gösteren enflasyon rakamları, bir türlü eksiye geçemedi. Enflasyon rakamlarının eksiye geçmemesinin nedeni olarak Ekonomi ve üretimle ilgili bakanlar “Tarım ürünlerini” suçlu ilan edip, gıda maddelerinin enflasyon sepetindeki ağırlığını azaltmayı gündeme getirdiler.

Ancak dünyada başka örneği olmayan böyle bir uygulamayı hayata geçirmek gerçekten zor!

Peki, gıda maddeleri söylendiği gibi enflasyonun artmasında önemli bir etken mi?

Böyle bir soruya cevap vermek için, tarım ürünlerinin tarla çıkış, yani üretici fiyat endeksine bakmak gerekiyor. Uzun süredir enflasyonun temel sebebi olarak gösterilen tarım ürünlerinde iddia edildiği gibi üreticilerin değil, bunları tüketicilere ulaştıran aracıların fiyatı yükselttiği bilinen bir gerçek!

TÜİK’e göre temmuz ayında tarım ürünleri üretici fiyat endeksi yüzde 0.73 geriledi. Bu dönemde balıkçılık ürünleri yüzde 1.42, tarım ve avcılık ürünleri yüzde 0.74, ormancılık ürünleri fiyatı ise yüzde 0.06 geriledi.

Türkiye’de enflasyonun açıklandığı her dönemde fiyatı en çok artan ürünler arasında üst sırada tarım ürünleri yer alıyor. Bu sebeple kamuoyunda sürekli üreticiler enflasyonun temel sebebi olarak hedefe konuluyor. Ancak Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Tarım Ürünleri Üretici Fiyatları Endeksi verileri, tarım ürünlerindeki fiyat artışının asıl sorumlusunun üreticiler değil, tarım ürünlerini tüketiciye ulaştıranlar olduğunu ortaya koyuyor.

Aylık bazda enflasyonun yüzde 0.45 artış gösterdiği temmuz ayında üreticinin eline geçen fiyatlar artmak bir yana, yukarıda da belirttiğimiz gibi yüzde 0.73 geriledi. Bu dönemde tarım ve avcılık ürünleri fiyatı yüzde 0.74, ormancılık ürünleri endeksi yüzde 0.06, balıkçılık ürünleri endeksi ise yüzde 1.42 geriledi. Yıllık enflasyonun yüzde 9.32 arttığı temmuzda üreticinin yıllık enflasyonu yüzde 6.32’de kaldı. Balıkçılık ürünlerinde yıllık üretici enflasyonu yüzde 4.16 gerilerken, ağırlığı nispeten düşük olan ormancılık ürünlerinde yıllık fiyat artışı yüzde 31.82 seviyesinde gerçekleşti.

Alt gruplara göre yapılan değerlendirmede ise kuraklık ve don etkisiyle tüketicilere yönelik fiyatı oldukça yükselen kayısının da içinde yer aldığı yumuşak-sert kabuklu meyveler grubunda bile aylık bazda fiyatlar yüzde 2.15 geriledi. Bu kategoride çok yıllık bitkilerin fiyatı yüzde 5.97, sert kabuklu meyve fiyatı yüzde 0.42 geriledi.

Tarım ürünleri üretici fiyat endekslerindeki değişimi değerlendiren Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, enflasyonun sorumlusunun çiftçi olmadığının ortaya çıktığını söyledi. İthalat söylemlerinin yersiz olduğunu dile getiren Bayraktar, çiftçinin Haziran ve Temmuz ayında ürünlerini düşük fiyata satmak zorunda kaldığını bildirdi. Bayraktar bu durumda çiftçinin fiyat istikrarı istemesinden daha doğal bir şey olamayacağını ifade ederken, “Çiftçimiz, sürekli genel enflasyonun altında fiyat artışlarıyla üretimi sürdürmekte zorlanıyor” diye konuşarak, enflasyon artışına neden olanların üreticiler değil, üreticiden malı alıp, tüketiciye ulaştıran aracılar olduğu en yetkili ağız tarafından ortaya konulmuş oldu.