Özel eğitimde eklektik yaklaşımlar (2)

(Dayak arsızı vb)

Özel eğitim içinde veya değil, çocuklarımız olumsuz davranışlar yaratmaz biz öğretiriz.Zamanla bu öğrenilen davranışlar bireyin kişilik özellikleri haline gelir.

Konuyla ilgili farklı üsluplarla sorulsa da aynı kapıya çıkan birçok soruyla karşılaşıyoruz..iki gün önce üst üste iki mail aldım. İsimlerini ve vakalarını paylaşmamak üzre sorularını cevaplamamı istediler..

Aslında, temel anlamda davranışları nasıl kontrol edebiliriz, olumsuz davranışlarla ilgili neler yapabiliriz-ne yapmalıyız minvalinde problemleri sözkonusu idi..Bu bağlamda davranışların genel panoramısı içinde yapılması gerekeni anlattık. Daha spesifik anlamda talepleri vardı. Bunu, öncelikle bireyi tanı9ma ve değerlendirme süreci olmadan gerçekleştirmenin absürd olacağını ifade ettik ve bu süreç başlamış oldu.

Olumsuz davranış ve -veya- davranış problemleri ne demek? Bireyin sosyal anlamda normların dışında hareket etmesi, normlara uygun rol  geliştirememesi diyebiliriz. Ancak bu tanıma uyan hemen her davranışın öğrenilerek uygulandığı ve pekiştirildiği gerçeğini de hemen eklemek gerekir.

İnsanoğlunun içgüdülerle hareket etmesi (hala tartışılıyor) emme (beslenme) nefes alma ve  çeşitli sıkıntı alarmlarını ağlama tonlarıyla ifade etmesiyle sınırlıdır.Bunların dışında doğmadan veya doğar doğmaz uygulamaya  başlanılan kazanımların sözkonu olmadığı mutabakatı vardır.

Dolasıyla insan olumlu veya olumsuz hemen her davranışı öğrenerek (edimsel koşullanma) gerçekleştirmektedir.

Ebeveynler bu tür öğrenmelerin birçoğunun kendileri tarafından öğretildiğinin farkında değildir. Genelde kentsoylu insan yavruları doğal gelişim süreçlerinin oluşması için gerekli akran iletişimi ve oyun yoluyla etkileşim ortamlarından yoksundurlar. Bu yüzden hemen her türlü ilgiyi ebeveynlerinden bekleme,  duygusal gelişimi çevreden çok az etkilenen bir ortam içindedirler. Oysa psikososyal gelişimde % 70 e varan etkileşimle çevre tarafından kazanılmaktadır. Bu çevre etkilemişinde anne babaların katkısı çok düşük oranlardadır. Bu yüzden de aile içi ve genetik kazanım öğrenmelerinin birçoğu ekarte  edilir. Uygulama veya transformasyon aşamalarına geçilememektedir.

Doğru zaman ve olumlu davranışların (kaliteli ilgi) gelişimine ilişkin ilgi gözardı edilmektedir.

Sözkonusu ilgi anlayışına dair bir somut  panorama  canlandıralım:

Anne mutfakta meşguldür.Çocuk yanına gelir ve annenin eteğini çekiştirir.Anne işi olduğunu onunla ilgilemeyeciğini değişik üsluplarla söyler.

Çocuk çabalarının cevap alamayışı nedeniyle ortamdan biraz hayalkırıklığıyla ayrılır. Evin salonu veya birbaşka odasına geçer. Herhangi bir eşya ile oynaya başlar. Derken çocuğun olduğu yerden bir kırılma sesi gelir.Anne biriki dakika önce işim var demesine rağmen hemen koşar. Ne yaptın sen diye bağırır. Allah'tan sana birşey olmamış deyip çocuğuna sarılır veya bağırmaya başlar belki bi şamar atar ilah...

Çocuk o olumsuz davranışla annenin ilgi göstermesi arasında bir bağlantıyı anında ilişkilendirir.

İlgi anlayışımız pozitif olabilir ama soyut kavramlar birey tarafından henüz absorbe edilmediğinden bağırma, hakaret ve belki dayak onun için olumsuzda olsa ilgi  kapsamında değerlendirilir.

Bununla ilgili anadolu da bir deyiş vardır. Dayak arsızı..

Anneler bazan bağırdım olmadı,sövdüm olmadı hatta eşek sudan gelinceye kadar dövdüm yine olmadı, para etmedi derler.Dayak arsızı oldu anam ben napayım diye de yakınırlar. Dayağın karşı taraftan tamamen ilgi görmek anlamında kabul edildiğinidüşünemezler dah..

Olumlu davranışlar sergilerken gereken ilgi sergilenmez ise çocuk olumsuz davranışlarla ilgi görmeyi kişiliğe bile yansıtabilir

Bu yüzden kaliteli ilgi pozitif anlamda gerçekleştirilen ilgidir. Otoriteyi sarsmadan ve belki alternatif bir uyaran sunmadan  normlara bağlı olumsuz tepki göstermek, olumsuz davranışları öğretmek ve/veya

kişilik haline getirmek demektir

SORULARINIZ İÇİN BURADAYIZ

LEVENT KARA

ÖZEL EĞİTİM ALAN ÖĞRETMENİ

BEŞYILDIZ REHABİLİTASYON MERKEZİ 

GEBZE

e-mail

karalevo@yahoo.com.tr