Af edersiniz...! Özür dilerim...! Pardon…!

Birçoğumuzun başına mutlaka gelmiştir. 2 metrelik koca kaldırımda yürürken birinin ayağına basmak. Sabahtan akşama iş güç bir sürü sorunla boğuşuruz. Akşam olunca tek isteğimiz bira an önce kendimizi eve atmaktır. Dün akşam bu arzular içerisinde yürürken kocaman kaldırımda birinin arka topuğuna bastığımı fark etti. Özür dilememe fırsat kalmadan adamın geri dönüp “Ayağıma bastın Lan…!” kelimesine maruz kaldım. Büyük bir üzüntü içinde sağ elimi  omuzuna koyarak “Çok özür dilerim, af edersiniz” dedim. Adam halen ısrarlı “Kocaman yolda yürümesini bilmiyorsun, hem ayağıma basıyorsun hem de utanmadan özür diliyorsun…” Çaresiz bir durumdayım “Tamam yaptık bir hata, özür diledik başka ne yapa bilirim…” Adam ısrarlı “Ayağıma basmayacaksın…!”. Zor bir durum, gayet sakin bir şekilde adama dönerek “Sizin ayağınıza basmamış olabilmek için şimdi zamanı beş adım geri alıyorum…” ve beş adım geri gidip adamın yanından hiçbir şey olmamış gibi geçip gidiyorum. Ben giderken halen arkamdan homurdanmaya devam ediyor.

Peki…!

Özür dilemek bir erdemlilik midir, yoksa bir zayıflılık halimidir. İnsan niçin özür diler? Terim olarak herhalde şöyle deriz;” İstemeyerek bilinç dışı yapılan olumsuz eylem, “bu eylem sonunda her insan hata yapar mantığına göre mi fikir yürütmeliyiz. Yoksa hata insana mahsus bir davranıştır, zaten yapacaktı affedelim gitsin mi diyeceğiz?

Bir çok insana göre özür dilemek zordur. Hata yapan insan onurlu gözükmek uğruna karşısındakinden özür dilemeden kaçınır ama her hata karşı tarafa küçük ya da büyük miktarda zarar verir. Bazen onarılmayacak yaralarda açabilir. Bu durumda “bilinçsizce davranışım sonunda size verdiğim zarardan dolayı özür dilerim “demek yeterli midir?  Ben özür diledim erdemliliğimi gösterdim ister affetsin ister etmesin deyip geçmek özür dileyenin vicdanını ve ruhunu rahatlatır mı? Kendini özür dileyerek rahatlatan insan karşı tarafta zarar gören kişinin çöken ruhunu ne kadar onarmıştır. Helal olsun özür diledi dilemeyebilirdi mi diyecektir. Siz olsanız öylemi düşünürdünüz?

İnsan sosyal bir varlıktır. Her sosyal varlık gibi eylemleri ve davranışları olacaktır ama insanın insan olma özelliği eylem ve davranışlarından sorumlu olmasıdır. İster bilinçli ister bilinçsiz tüm davranışlarını akıl ve mantık yoluyla yapmaya mecburdur. Yani insan balkona koyduğu saksıdan, direksiyona geçtiği araçtan, evlendiği karısından veya kocasından, Anasından babasından, Çocukları ile olan davranışlarından, kısacası sokakta attığı her adımdan sorumludur. Sorumluluk akıl ve fikir yürütme insana mahsus davranış ise her davranışın bir bedeli olmalıdır. Bilinçsizce verilen zarar nasıl karşılanır bilemiyorum. Sıkıntısına da çektim… Ama zarar verilen kişi yerine konmak gerek. Bana zarar verilseydi ben ne yapardım demeli. Belki şunu söyleyebiliriz tamir edemeyeceğin zararı yapmayacaksın, yaptıysan tamir edemiyorsan özür dilemeyeceksin. O zavallı vicdanınla ömür boyu yaşayacaksın. Bu da biraz ağır olmaz mı? O zaman insan olma erdemliliği nerde kaldı.

Bence özür her ne şekilde olursa olsun yapılması gereken bir davranıştır. Yolda, otobüste veya herhangi bir yerde biri ayağınıza bassa canınız yansa eylemi yapan vatandaş oralı bile olmasa ne dersiniz. “Ö…üz, Geldiğin yere git, ininden niye çıktın, vs” demez misiniz. 
Tersini çevirelim; “Yaa çok özür dilerim, af edersiniz istemeyerek oldu, kusura bakmayın diye karşınızda gerçekten üzülen birine söyleyecek bir şeyiniz olabilir mi? En fazla şu nu söylersiniz
“Biraz dikkatli olamaz mısınız!” Küçük bir örnek bile özür dilemenin sosyal ve insancıl bir davranış olduğunu gösterebiliyor.

Tabi ki en doğrusu istemeyerek de olsa kimseye zarar vermemektir. Oldu ki verdik, bence erdemlilik ve insancıl bir davranıştır, özür dilenmeli ama kesinlikle karşılanabilir bir zararsa mutlaka karşılanmalı. Herkes mutlaka bu tür eylemlere maruz kalabilir, kalabilme adayı olduğunu da  hatırlamalıdır.

 Fikret Bayrak