Anayasa, medya ve demokrasi

Anayasa, bir devletin nasıl yönetileceğini belirleyen, kişi hak ve özgürlüklerini düzenleyen yasalar bütünüdür.

Yasalar Anayasa’ya göre düzenlenir. Yasaları uygulayan hukuk içindeki yargı sistemidir.

Demokrasi; içinde sosyal adalet, eşitlik olan ve seçimle işbaşına gelmiş iktidarın yönetimde bulunduğu bir yönetim şeklidir.

Yönetim şeklinin çağdaş demokrasiye uyup uymadığı, o ülkenin Anayasa ve yasalarından, bu yasaların tam uygulanıp uygulanamadığından bellidir.

Medya, görsel, işitsel, görsel işitsel araçlar kullanılarak birey ve toplumların bilgilendirilmesi, eğlendirilmesi, eğitilmesi işini üstlenen belli sorumlulukları olan kurum veya kuruluşlar olarak tanımlanabilir.

Demokrasi, “çok seslilik” olarak da tanımlanır. Bunu, medya seslendirir ve kitle iletişim araçları denilen televizyon, radyo, internet, gazete, dergi, kitap sinema gibi basın yayın yoluyla gerçekleştirir.

Basın ve yayının belli kuralları olup, bu kurallar yasalarla belirlenmiştir. Görev sınırları bu yasalarla çizilmiştir.

MADDE 26. – Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmî makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. Bu fıkra hükmü, radyo, televizyon, sinema veya benzeri yollarla yapılan yayımların izin sistemine bağlanmasına engel değildir.

(Değişik: 3.10.2001-4709/9 md.) Bu hürriyetlerin kullanılması, millî güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, Cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünün korunması, suçların önlenmesi, suçluların cezalandırılması, Devlet sırrı olarak usulünce belirtilmiş bilgilerin açıklanmaması, başkalarının şöhret veya haklarının, özel ve aile hayatlarının yahut kanunun öngördüğü meslek sırlarının korunması veya yargılama görevinin gereğine uygun olarak yerine getirilmesi amaçlarıyla sınırlanabilir.

(Üçüncü fıkra mülga: 3.10.2001-4709/9 md.)

Haber ve düşünceleri yayma araçlarının kullanılmasına ilişkin düzenleyici hükümler, bunların yayımını engellememek kaydıyla, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin sınırlanması sayılmaz.

MADDE 31. – Kişiler ve siyasî partiler, kamu tüzel kişilerinin elindeki basın dışı kitle haberleşme ve yayım araçlarından yararlanma hakkına sahiptir. Bu yararlanmanın şartları ve usulleri kanunla düzenlenir.

(Değişik: 3.10.2001-4709/11 md.) Kanun, millî güvenlik, kamu düzeni, genel ahlâk ve sağlığın korunması sebepleri dışında, halkın bu araçlarla haber almasını, düşünce ve kanaatlere ulaşmasını ve kamuoyunun serbestçe oluşmasını engelleyici kayıtlar koyamaz.

MADDE 32. – Düzeltme ve cevap hakkı, ancak kişilerin haysiyet ve şereflerine dokunulması veya kendileriyle ilgili gerçeğe aykırı yayınlar yapılması hallerinde tanınır ve kanunla düzenlenir.

Düzeltme ve cevap yayımlanmazsa, yayımlanmasının gerekip gerekmediğine hâkim tarafından ilgilinin müracaat tarihinden itibaren en geç yedi gün içerisinde karar verilir.

Yukarıda görüldüğü üzere, birey, kurum, kuruluş hak ve özgürlükleri ile görev ve sorumlulukları Anayasa ve yasalarda belirtilmiştir.

Herkesin dilediği kaynaktan haber alma özgürlüğü vardır. Bu yasalar dışında hiçbir surette engellenemez.