Bayan değil "kadın"

Eminim siz de bu konu üzerine konuşmuş ya da konuşanlara kulak misafiri olmuşsunuzdur. Ben bir kadın sözcüsü olarak çok defa bu konuşmalarda bulundum.

Bugün yine ajansta konusu açıldı. Konuştuk. “Kadın” kelimesi neden yasak diye sorduk birbirimize…

*

Öyle ya; alışveriş mekanlarında bir erkek reyonu vardır bir de “bayan” reyonu. Erkek parfümleri sağ taraftadır, “bayan” parfümleri tam karşıdaki raflarda. Restoranlarda erkek tuvaleti ve “bayan” tuvaleti vardır.

Aman Allah korusun; birisi “kadın” kelimesini kullanırsa konuşurken, hemen kaşlar çatılır, kulaklar keskinleşir. Ne gelecek arkasından diye...

“Başıma ne geldiyse o kadın yüzünden geldi.” diye devam eder konuşmacı. “Bayan buyurmaz mısınız?” nezaketi kalmamıştır.

Neden olacak? “Bayan” zaten erkeğin hayatına çoktan buyurmuş.

Erkek beğendiğinde “bayan”; küçümsediğinde ise “kadın”. Belli ki sırada “o kadın” olması var.

*

Anneler de yapar bunu bazen. Oğlunun ya çok cici bir “bayan arkadaşı” vardır ya da “o kadınla” görüşmesini istemiyordur.

“Kadın” iştahı azdırır, sinirleri gerer, tüyleri diken diken eder.

“Bayan” sakinleştirir, uysallaştırır, bayar ya da bayıltır…

Anlayacağınız:

Garip, kaba, merak uyandıran ve negatif bir algısı var “kadın” kelimesinin kişiler üzerinde. Bunu hiç hak etmese bile…

*

Halbuki “kadın” olmakta yanlış ya da kaba bir durum yoktur. Hele günah hiç değildir. Hem kadın her yerde “kadın”dır. Ama kadına her yerde “bayan” denilmez.

Bay – bayan birer hitap şeklidir.

Kadın – erkek kişinin varoluşudur.

*

Mesela bayan parfümü diye bir şey yoktur. Olsa olsa o kadın parfümüdür.

Bayan tuvaleti diyenler yanlış öğrenmiş. Tuvaletin bayı, bayanı olmaz. İnsanlara bay, bayan diye hitap edilir. Mekan ya da eşyalara değil.

Şöyle de bir gerçek var:

“O bir baydır.” şeklinde bir cümle kuralamaz. Bu yanlış bir tanımlama olur. Doğrusu nedir? “O bir erkek”tir. Değil mi?

Yine aynı şekilde “Bayanlar hakkında böyle konuşmamalısın.” denilmez. “Kadınlar hakkında böyle konuşmamalısın.” doğru bir kullanımdır.

Tek bir kişiye hitap edilecekse o zaman “Bayan A” denilir.

Ancak unutulmamalıdır ki “Bayan A” her zaman bir “kadın”dır.

Hem fikir miyiz? Süper!

*

Türkçe dersini burada bitireceğim. Artık asıl konuya gelmek istiyorum:

“Kadın” kelimesi günlük hayatta rahatça kullanılmadığı sürece, hep kaba ve negatif algılanacak.

“Bayan” kelimesi olur olmadık her yerde yaşamaya devam ederse, “kadın” olarak bahsedilmek rahatsızlık verici olmaya devam edecek.

Oysaki ne “kadın” demekten çekinmeli ne de “kadın” olmaktan korkulmalı. İşte o zaman kadın haklarından ya da kadın-erkek eşitliğinden bahsederken daha doğal olunur. Konu tam yerini bulur.

Öbür türlü erkek/bayan farkları arasında tıkanır kalırız. Yazık olur...