Bir kongrenin ardından

Slovakya Nitra'da 101. Uluslararası Esperanto Kongresinin Ardından

Bir önceki yazımızda adı geçen Türkiye’den Kongre'ye katılacak 5 kişiden ne yazık ki ikisi kamu görevlilerine konulan izin yasağı nedeni ile Kongreye katılamadılar. Ancak gene de Türkiye'den üç kişi bu yılki Kongreye katılabildik.

Kongre öncesinde 13 Temmuz tarihinde Cenevre BM'deki 9. EMRIP (Yerel Halkların Hakları) oturumunda, UEA'yı temsilen Stefano Keller müdahil olarak kürsüye çıkıp oturumdaki diğer ülke temsilcilerini Nitra'da yapılacak Kongre'ye davet etti. Stefano'nun kendi kaydından bu konuşmasını aşağıdaki bağlantıdan izleyebilirsiniz:

Konuşmanın Türkçe metni için daha sonra bu bağlatıyı buradan paylaşacağız.

Slovakya bizim iki Trakya kadar toprağı olan ve nüfusu 5,3 milyon küçük bir ülke. 1993 yılında Çek Cumhuriyeti ile yollarını ayırdığında tüm sanayi Çek Cumhuriyetinde kalmış, Solvakya’da ise ağırlıklı olarak tarım üretimi yapılıyormuş ki o bu bugün de devam ediyor. Göz alabildiğince uzanan mısır, ayçiçeği, ve patates tarlaları insana hayranlık veriyor. Ancak iki ülkenin ayrılışından sonra Slovak’lar yabancı sanayicilere bazı kolaylıklar sağlayarak ülkede sanayileşme sağlamaya çalışmışlar. Bugün dört adet otomobil fabrikası var, ikinici durumda ise petro kimya sanayisi yer alıyor, petrol bunun için Ukrayna ve Rusya’dan trenlerle gelmekte. Ülke’de ortalama maaş seviyesi 800 €. Fiyatlar çok makul, örnek olarak Kongre sırasında 5 € ‘ya mükemmel bir yemek yedik. Normal’de 10 € bir kişinin yemek için ödeyeceği bir bedel. Tabi ki daha üst seviyede restauranlar çok sayıda. Üstelik porsyonlar çok büyük. Diğer Avrupa’lılar için ülke oldukça ucuz.

Nitra şehri bugüne kadar 101 Esperanto Kongre’sinin yapıldığı dördüncü en küçük şehirmiş. Kongre, Slovakya'nın Agroinstitut yani Ziraat Üniversitesinin yerleşkesinde gerçekleşti. Yerleşkede binalar biraz dağınık olduğundan salonlar bir miktar birbirinden mesafeli idi ancak bu da Üniversitenin botanik bahçesinden geçerek 31-32 C sıcak havada bir miktar serinlemek için katılımcılara fırsat oldu. 

Kongre boyunca her gün yayınlanan Pribina adlı dört sayfalık kurye gazetesinde önceki gün yaşanan ve o gün yaşanacak olaylar hakkında bilgiler verildi. Merak edenler bu günlük gazeteyi (Kongresa kuriero) buradan indirip görebilirler.

Kongreye tüm dünyadan 60 farklı ülkeden 1.200 'den fazla kişi katıldı, bundan dolayı kongrenin açılışı ile kapanışı Nitra kentinin kapalı spor salonunda gerçekleştirildi. Katılımcılar Kongre merkezinden Spor salonuna belediye otobüslerince ücretsiz taşındılar, ayrıca tüm hafta boyunca kongre katılımcıları yaka kartlarını göstermek sureti ile şehir içinde otobüslerden ücretsiz faydalanabildiler. Şehir'deki ana caddelere Esperanto bayrakları asıldı. Bir çok Bilboard'da Esperanto Kongresi ile bilgi veren afişler asıldı. Bazı belediye otobüslerinin üzerine tam boy Esperanto afişleri yapıştırıldı.

Açılış seremonisini izleyebileceğiniz bu videonun 2:47:10 saniyesinde Türkiye'den Murat Özdizdar’ın kongre katılımcılarını selamlamasını da görebilirsiniz. 

Kongre, Nitra şehrinin belediye başkanlığı korumasında ve desteğinde gerçekleşti. Slovakya Posta İdaresi 2016 yılında yayınlayacağı iki yeni hatıra posta pulundan birisini Esperanto ve 101. Esperanto Kongresine ayırdı ve 1.20 € değerindeki bu posta pulu Kongre sırasında piyasaya çıarıldı.

Kongre boyunca konuşmaların yapıldığı, bildiri ve eğitimlerin gerçekleştiği sınıfların bulunduğu binalarda kahve ve yiyecek servisi veren büfeler kuruldu. Önce'den satın alınabilen kuponlarla sabah, öğlen ve akşam yemekleri Üniversite yemekhanesinde yenildi. İsteyenler dışarıdaki bir çok restaurant'a ve açık havada da çok ucuza yemek yediler. Ayrıca Üniversite bahçesinde kurulan çadırlarda hint ve japon yemekleri ile Slovak'ya içkileri servis edildi.

Önemli bir nokta ise bugüne kadar yapılan Kongrelerin içinden halka en açık olan Kongre bu 101. Kongre oldu. Tabi ki bunda ülkenin ve de şehrin küçük olması rol oynadı. Ayrıca organizasyonda Çek Cumhuriyeti ve Macaristan’dan da Esperantistler yardımcı oldular. Slovak ve çek dilleri birbirilerine zaten çok yakın.

UEA tarafından TIR'larla getirilen kitaplarla oldukça büyük bir kitap satış yeri kuruldu ve isteyenler buradan indirimli olarak Esperanto dilinde muhtelif kitaplar satın aldılar. 

Kongre'deki muhtelif çalışma ve sunumların yanında bu sene de gerçekleştirilen "Esperanto Üniversitesi" kapsamında bir çok konuda Esperantist profesörler tarafından dersler verildi. Astrofizikten, tıbba, ekonomiden ve işletmeye kadar bir çok konuda kurslara katılabilmek mümkün oldu.

Kongre boyunca bir sonraki sene Esperanto'nun yaygınlaştırılması için uygulanacak stratejilerin belirlenmesi için bir çok toplantı yapıldı.

Unesco tarafından aralarında Esperanto dilinin tasarımcısı LL Zamenhof'un da bulunduğu kişilerin anılacağı 2017 yılında Esperantistler olarak neler yapılacağı tartışıldı.

Kongre süresince yüzlerce sunum, tartışma ve eğitim yapıldı. En çok beğeni alanlardan birisi Lydia Machová‘nın “Yabancı diller daha efektif olarak nasıl öğrenilebilir” sunumu oldu. Sınıfta yer yetmediğinden sunum ikinci bir kez daha tekrarlandı. Lydia 10 dan cok fazla dili çok rahat olarak konuşmakta ve simültane tercümanlık dışında üniversitede dil eğitimcisi olarak çalışmaktadır.

Sunumların dışında kitap satış yerinde de yeni bir çok kitap tanıtımı yapıldı. En önemlilerinden birisi 75 yaşına gelen Eski UEA başkanlarından Renato Corsetti’i için sürpriz olarak hazırlanan kendisinin Esperanto, Italyanca ve İngilizce dillerindeki makalelerinden oluşan kitabın tanıtımı idi.

Kongre süresince katılımcıların çocukları için Kongre yerine yakın bir yerde paraller olarak IIK yani Uluslararası Çocuk Kongresi organizasyonu yapıldı. Çocuklar Kongrenin kapanış seremonisinde bizlere öğrendikleri Esperanto şarkıları okudular.

Gene Kongre sırasında AB dil sınavları kapsamında yer alan Esperanto KER sınavları yapıldı başarılı olanlara diplomaları verildi. Yani bu diplomalar ile Esperanto bilgisi ve seviyesi belgelenebiliyor. Çok yaygın olmasa da  Avrupa’da bir çok yerde Esperanto dilini bilmek işe yarıyor. Örnek olarak doktora diploması alabilmek için şart olan ikinci yabancı dil için bazı ülkelerde Esperanto dili kabul görüyor.

Kongre başında UEA delegeleri tarafından yapılan seçimler sonucunda mevcut yönetimin 3 sene daha görevde kalmasına karar verildi. Süresi biten iki yönetici  yerine yeni yönetici adaylarından seçim yapıldı. Sonuç olarak yeni yönetim kurulu aşağıdaki gibi oluştu:

- Prof. Mark Fettes, başkan Kanada
- Doç. Lee Jungkee, Kore Cumhuriyeti
- Stefan MacGill, Yeni Zelanda Macaristanda yaşamakta
- Martin Schäffer, Almanya halen Meksikada yaşamakta
- Emilio Carlos Vaz Cid, Brezilya (yeni)
- Dr. Maria Rosaria Spanò, Italya (yeni)

Ayrıca UEA’nın tüzüğünde değişiklik için tartışmalar yapıldı. Temelde iki önemli konu tartışıldı. Birincisi, Esperantist olmasa da Esperanto’ya sempati duyanlardan da bir veri tabanı kurulması ve UEA’ya bedel ödemeden üye yapılmaları idi. Tabi bunlar UEA’daki kararlarda söz sahibi olamayacaklar ancak UEA ve Esperantp ile ilgili bilgilendirmelerden haberleri olacak. İkincisi ise, çok tartışılan bir konu ise UEA’nın alt organı TEJO yani genç esperantistler organizasyonu artık UEA’dan ayrı bağımsız bir organizasyon olaması kendi tüzüğüne sahip olması idi. Ancak TEJO gene de UEA’ya kararlar açısından bağlı olacak.

TEJO önümüzdeki sene IJK yani Uluslararası Gençler Kongresini ilk defa olarak Afrika’da organize edecek, ve kongrenin yapılacağı ülke olarak Burundi belirlendi. Her şeyde olduğu gibi Esperanto’da da en az katılımın Afrika kıtasından olduğundan bu çok önemli bir adım olarak görülüyor.

Kongre’ler herkese açık ancak bu Kongrede önceki genel direktör Osmo Buller’i gözler aradı ama kendisi katılmamıştı. Osmo geçen sene emekli olduğundan görevini Veronika Poor’a devretmişti ancak bu Kongre’de Osmo  “Komitatano C” üyesi olarak seçildiğinden sonraki Kongrelerde bolca görünek. UEA’nın iç çalışmasını çok iyi tanıdığından Osmo ayrıca finans komitesine de seçildi dolayısı ile UEA’nın kontrol mekanizmasında da yer alacak.

Yapılan başka bir oyla ile dünya çapında üç Esperantist yaptıkları katıkılardan dolayı Esperanto Onur Listesine girmeye hak kazandılar bunlar:

- Macaristan'dan bay Vilmos BENCZIK
- Çek Cumhuriyetinden bay Petr CHRDLE
- Kore Cumhuriyetinden profesör bayan SO Gilsu

Gene Esperanto konusunda müzisyenden, eğitimciye, yazardan, organizatöre kadar farklı konularda yaptıkları katkılardan dolayı 14 esperantist UEA'nın diplomasını almaya hak kazandı:

- Jomart Amzejev ve Natalja (Natasa) Gerlach (İsveç) Esperanto müziği konusundaki katkılarından dolayı
- Jean Codjo ve Adjévi Adjé (Kanada ve Togo) Afrika Esperanto Hareketi konusunda katkılarından dolayı
- Ilia Sumilfia Dewi (Endonezya) Güneydoğu Asya'daki harekete yaptığı katkılardan dolayı
- Ruth Kevess-Cohen (ABD) Duolingo'daki Esperanto kursuna yaptığı katkılardan dolayı
- Tatjana Loskutova (Rusya) Asya ülkelerinde Esperanto eğitimi verdiği için
- Márkus Gábor (Macaristan) Esperanto edebiyatına ve Esperanto'nun Asya ülkelerinde yayılması için yaptığı katkılardan dolayı
- Judith Meyer (Almanya) Internette Esperanto'nun tanıtımı ve yaygınlaştırılması için yaptığı katkılardan dolayı
- Jorge Montanari (Arjantin) bir GS fanı olan Esperanto futbol takımının kurucusu ve bu konudaki katkılarından dolayı
- Wladimir Opoka (Polonya) UMEA çerçevesinden uzun yıllar tıp dalında Esperanto'ya yaptığı katkılardan dolayı
- Leopold Patek (Avusturya) Austurya Esperanto hareketindeki uzun yıllar yaptığı katkılar ve UEA'da 25 yıl boyunca Avusturya şef delegesi olmasından dolayı
- Syôzi Keiko (Japonya) Japıon Esperanto hareketinde uzun yıllar yaptığı katkılardan dolayı
- Ján Vajs (Slovakya) Esperanto hareketi ve muhtelif teknik konularda eserlerinden dolayı

Kongrenin ikinci akşamı şehrin ana meydanında Nitra halkına da açık gerçekleştirilen Ulusal Gece gösterileri yapıldı ve Slovak'ya halk kültüründen dans ve müzikler izlendi. Daha önce hazırlanmış bu davet videosundan şehrin meydanında kurulan sahnede yapılan gösterinin bir benzerini izleyebilirsiniz.

Kongre esnasında bir çok gezi tertiplendi, ben ve eşim bu gezilerden üç tanesine katıldık:

- Yarım günlük Strekov bağlarındaki şarap festivali ve şarap tadımı gezisi.
- Tam günlük başkent Bratislava ve ardından macar sınırı yakınında Tuna üzerindeki bir adada kurulu moder müze Danubiana gezisi.
- Tam günlük Macaristan Estergon şehri gezisi, ve ardından Chateau Bella'da muhteşem bir akşam yemeği ve şarap tadımı gezisi

Beşinci gun Kongrenin balo yemegi yapıldı.

Kongrenin 6. gününde yapılan futbol maçında Esperanto takımı karşısındaki ZMOS takımına son anda 5-4 yenildi, ancak yıllar içinde futbol takımının kalitesinin yükseldiği konusunda gözlemlerde bulunuldu ve Kore'de yapılacak sonraki kongrede sahadan zaferle çıkılacağı konusunda söz verildi. İlgilenenler icin bir video daha.

Altıncı günün akşamı belediye binasındaki davete herkes olmasa da bir kısım davetli Esperantist katıldı.

Sondan bir gün önce yapılan gösteri yürüyüşü gene şehrin merkezindeki meydanda bitti ve ardınan bu meydanda kurulan sahnede Slovak ve Esperanto müzik grupları eserlerini sergilediler. Yürüyüş kısmını bu video'dan izleyebilirsiniz. 

Son gün kongrenin kapanışı vardı. Tören gene şehrin Spor salonunda yapıldı. Kapanış seremonisi için videolar: 1, 2, 3, 4, 5

Kongre boyunca Verda Stacio adlı Esperanto TV kanalı o güne dair raporlar yayınladı, bunlardan bazılarını buradan izleyebilirsiniz: 1, 2, 3, 4, 5

Geçen sene yapılan seçim’e göre seneye yani 2017’de 102. Uluslararası Esperanto Kongresi Kore’nin başkenti Seul kentinde yapılacak. Bu sene yapılan seçim sonucunda da bir sonraki sene, yani 2018’de, 103. Kongre Portekizin başkenti Lizbon’da yapılacak.