Bireysel emeklilik vergi uygulamaları

BİREYSEL EMEKLİLİK VE ŞAHIS SİGORTALARI İÇİN ÖDENEN PRİM VE KATKI PAYLARININ VERGİ MATRAHINDAN İNDİRİLMESİ

1- ÜCRETLİLER

Gelir Vergisi Kanunu’nun 63/1 maddesine göre sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye’de kain ve merkezi Türkiyede bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla;

Ücretli çalışanlar ( Bordrolu Çalışan) , şahsı ve eşi adına bireysel emeklilik sistemine ödediği katkı payı tutarlarını aylık brüt ücretinin %10’unu ve yıllık olarak brüt asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak kaydıyla ücretin gelir vergisi matrahından indirebilir.

Bireysel Emeklilik dışında kalan Şahıs sigortaları için , Ücretlilerin Kendilerine, Eşlerine ve Küçük Çocuklarına(18 yaşını doldurmamış) Ait Hayat, Ölüm, Kaza, Hastalık, Sakatlık, İşsizlik, Analık, Doğum ve Tahsil Sigortası gibi poliçeler için ödenen primler ise, Primin Ödendiği Ayda Elde Edilen Ücretin % 5’ini ve yıllık olarak Asgari Ücretin Yıllık Tutarını aşmayan kısmı ücretin gelir vergisi matrahının tespitinde indirilebilmektedir.

Bireysel emeklilik sistemi ile diğer şahıs sigortaları için ödenen primlerin birlikte olması halinde matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutar ücretin %10’u ile sınırlı olacaktır.

Katkı payı ve primlerin vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için, gelirin elde edildiği dönem ile ilişkili olması ve bu dönem sonuna kadar ödenmiş olması gerekmektedir.

Buna göre ücretlere ilişkin indirim konusu yapılacak prim veya katkı payının, ücretin ilgili olduğu ay ile ilişkili olması ve bu aylık dönemin sonuna kadar ödenmiş olması gerekmektedir.

Ücretlilerin ödediği prim ve katkı payının ilgili olduğu dönemde indirilemeyen kısmı, izleyen aylara ait ücretin matrahından indirilemeyecektir.Aynı zamanda ödenmemiş prim veya katkı payıda indirim konusu yapılamaz.

2- YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİ VEREN MÜKELLEFLER

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89/1 maddesine göre sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye’de kain ve merkezi Türkiyede bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim ve katkı tutarlarının geliririn elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinden ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla;

Şahsı ve eşi adına bireysel emeklilik sistemine ödediği katkı payı tutarlarını yıllık beyanname ile beyan edilen gelirin %10’unu ve yıllık olarak brüt asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak kaydıyla gelir vergisi matrahından indirebilir.

Bireysel Emeklilik dışında kalan Şahıs sigortaları için , mükelleflerin Kendilerine, Eşlerine ve Küçük Çocuklarına(18 yaşını doldurmamış) Ait Hayat, Ölüm, Kaza, Hastalık, Sakatlık, İşsizlik, Analık, Doğum ve Tahsil Sigortası gibi poliçeler için ödenen primler ise, beyan edilen gelirin % 5’ini ve yıllık olarak Asgari Ücretin Yıllık Tutarını aşmayan kısmı gelir vergisi matrahının tespitinde indirilebilmektedir.

Beyan edilen gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları toplamından önceki tutar esas alınacaktır.

Bireysel emeklilik sistemi ile diğer şahıs sigortaları için ödenen primlerin birlikte olması halinde matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutar ücretin %10’u ile sınırlı olacaktır.

Katkı payı ve primlerin vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için, gelirin elde edildiği dönem ile ilişkili olması ve bu dönem sonuna kadar ödenmiş olması gerekmektedir.

Buna göre, yıllık beyannamede indirim konusu yapılacak prim ve katkı payının, beyannamenin ilgili olduğu yıl ile ilşkisi olması ve bu yılın sonuna kadar ödenmiş olması gerekmektedir.

İndirim konusu yapılamayan prim ve katkı paylarının daha sonraki dönemlerde indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Mükellefin eşi ve çocuklarının ayrı beyanname vermeleri halinde, eş ve çocuklar adına ödenen prim ve katkı payları öncelikle kendi gelirlerinden indirilecektir.

3- İNDİRİM KONUSU YAPILACAK PRİM VE KATKI PAYININ ÖDEMELERİNİN BELGELENDİRİLMESİ

İndirimin doğru bir şekilde uygulanabilmesi için ödeme tutarı ile tarihinin belgelendirilmesi gerekmektedir.

Prim ve katkı payı ödemeleri makbuz karşılığı doğrudan sigorta veya bireysel emeklilik şirketine yapılabildiği gibi, banka şubeleri, bankaların otomatik para çekme makineleri (ATM), internet veya telefon bankacılığı, kredi kartları veya posta çeki aracılığıyla da yapılabilmektedir.

Ödeme tutarı ve tarihinin; sigorta veya bireysel emeklilik şirketlerince düzenlenen makbuzlarla ya da ödeyenin adı ve soyadı, ödemenin ait olduğu dönem, ödenen prim veya katkı payı tutarı, ödeme yapılan sigorta veya bireysel emeklilik şirketinin ünvanı ve ödemenin türüne (Şahıs sigorta primi veya bireysel emeklilik katkı payı) ilişkin bilgilerin yer alması koşuluyla banka dekontları, otomatik para çekme makinası makbuzları, kredi kartı ekstreleri ve posta çekleri ile tevsik edilebilmesi mümkündür.

Ayrıca, sigorta poliçesi veya emeklilik sözleşmesinin bir örneğinin (fotokopisinin) işverene verilmesi halinde sigorta veya emeklilik şirketlerince faks veya e-posta yoluyla katılımcılara gönderilen makbuz örnekleri ile internet ortamında yapılan ödemelere ilişkin olarak bilgisayardan alınan çıktılar esas alınarak da indirim uygulanabilecektir. Bu durumda bir önceki paragrafta belirtilen belgelerden birinin ya da yapılan ödemelerin tutarı, dönemi ve tarihini gösteren sigorta veya emeklilik şirketlerince düzenlenmiş bir yazı veya ekstrenin, indirimin uygulandığı ücretin ilgili olduğu yılı izleyen yılın ikinci ayı sonuna kadar işverene iletilmesi gerekmektedir. Herhangi bir sebeple işten ayrılma olması durumunda söz konusu belgeler işten ayrılmadan önce işverene iletilecektir. Ancak, işverence uygun görülmesi halinde, işten ayrılma tarihinden itibaren bir ay içinde de iletilebilecektir. Sigorta primi ve katkı payının sigorta veya emeklilik şirketine hizmet erbabı tarafından doğrudan ödenmeyip, işverenler aracılığıyla ödenmesi halinde (grup sigortası veya grup bireysel emeklilik sözleşmesi ), sigorta poliçesi veya bireysel emeklilik sözleşmesinin bir örneğinin işverende bulunması ve bu poliçe veya sözleşmede sigorta priminin veya bireysel emeklilik katkı paylarının ödeme dönemlerinin, ayrıca bu dönemler için ödenecek prim ve katkı payı tutarlarının belli edilmiş olması kaydıyla, hizmet erbabı için işveren tarafından sigorta veya emeklilik şirketine ödenen ve/veya hizmet erbabının ücretinden kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilen sigorta primi ve katkı payı, her bir kişi için ayrıca yukarıda belirtilen belgeler aranmaksızın ücretin vergi matrahının tayininde indirim olarak dikkate alınabilecektir.

4- İŞVERENLER TARAFINDAN ÜCRETLİLER ADINA ÖDENEN KATKI PAYLARININ TİCARİ KAZANCIN TESPİTİNDE İNDİRİMİ

İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının, ücretlerle ilişkilendirilmeksizin, ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilmesine imkan tanınmaktadır.

Bu kapsamda indirim konusu yapılabilecek tutar, ücretlinin elde ettiği ücretin %10'unu ve yıllık bazda asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır.
Gerek işverenler gerekse ücretliler tarafından ödenen ve vergi matrahının tespitinde dikkate alınan katkı paylarının toplamı, ücretlinin elde ettiği ücretin %10'unu ve yıllık bazda asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır.
Hem işveren hem de ücretli tarafından katkı payı ödenmesi ve toplam tutarın yukarıda belirtilen sınırı aşması halinde, indirimin öncelikli olarak ücret matrahının tespitinde mi yoksa ticari kazancın tespitinde mi yapılacağı konusu taraflarca serbestçe belirlenebilecektir.

Cuma Yılmaz
SMMM