Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa

(Hayrettin ismini vezirliğine getirilmesinden sonra almış.)

Eylül 1364ile 22 Ocak1387tarihleri arasında 22 yıl 4 ay vezirlik yapmış.

Osmanlı Devleti'nin kuruluş harcında büyük katkıları olmuş bir Osmanlıdevlet adamı.

Çandarlı Kara Halil Hayrettin PaşaYeniçeri Ocağı'nın ve devşirme sisteminin kurucusu.

Çandarlı ailesinden ilk tanınan şahsiyet, ilmiye sınıfından yetişmiş olan kadılığıve kazaskerliğizamanında Çandarlı Kara Halil Efendi, vezirliği döneminde de Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşaismiyle anılan devlet adam.

Oğlu Çandarlı Ali Paşa'nin vezirlik - başvezirlik zamanına kadar Osmanlı Devleti'nde tek bir vezir bulunmakla beraber; Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa tüm Osmanlıdevletinin yaklaşık 600 yillik tarihinde en uzun süre vezirlik - başvezirlik yapan kişi olmuş.

Tarihe Çandarlılarailesi olarak geçmiş olan ailenin üst düzey bir mevkiye gelmiş ilk ferdi.

Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nın tavsiyesiyle savaşta esir düşen genç hıristiyanların Türk köylüsünün yanına verilmek suretiyle İslam terbiyesi üzere yetiştirilip, Türkçe'yi de öğrendikten sonra acemi ocağına verilmesi ve oradan da yeniçeri olmaları usulü kabul edilmiş ve bu suretle ilk düzenli Osmanlı yaya ocağı kurularak bu ocağa Yeniçeri Ocağıdenilmiş.

Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa…

Maşallah diyesim geldi…

Ne büyük bir devlet adamı... Onunla ilgili okuduklarım hep en üst başarıların sıralandığı yazılar oldu.

Ne çok şeyler yapmış Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa.

Ben Ottomanadlı kitabımda ve dizi olacak senaryomda, Yeniçeri Muhammet’le Padişahın gözdesi Anca’nın aşkalarını yazdım. Bunu yazarken Yeniçeri’lileri araştırdım. Bu konuda bilgiler edinirken Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa’ya rastladım. Ona rastlamamak ne mümkün!

Çandarlı Kara Halil Hayrettin PaşaYeniçeri Ocağı'nın ve devşirme sisteminin kurucusu…

Benim işlediğim konuda buydu zaten!

Esir düşen Hristiyan gençlerin Türk köylüsüne verilmesini,

Burada Türk örf ve adetlerine göre yetiştirilmesinin sağlanmasını,

İslam’ı ve Türkçeyi öğrenmelerinin iyi olacağını düşünmüş.

Ardından da onları Acemi Ocağına verdirtmiş…

Orada tam anlamı ile yetişenleride Yeniçeri olmalarını sağlamış.

Bu ne yapmış?

İlk düzenli Osmanlı Yaya Ocağı kurulmuş.

Bunun adına da Yeniçeri Ocağı denilmiş.

Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa:

Osmanlıdevletinin yaklaşık 600 yıllık tarihinde en uzun süre vezirlik - başvezirlik yapan kişiymiş.

Ayrıca Çandarlılar ailesi olarak tarihe geçmiş en üst düzey mevkiye gelen ilk fertmiş.

Paşa tam olarak:

22 yıl 4 ay vezirlik yapmış… Maşallah denilmezde ne denilir!

Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa’nın resmi antalımını aktarıyorum sizlere:

Babasının adının Ali olduğunu tesislerinin kitabelerinde görmekteyiz.

Kara Halil Efendi 14. yüzyıldaAnadolu'da yer - yer geniş teşkilata sahip olan Ahilerdenolup, aynı zamanda da, Osman Gazi'nin kayınpederi olan, Ahi reislerinden Şeyh Edebali'nin akrabasıydı.

Medrese tahsili görmüş olan Kara Halil, büyük bir olasılıkla Orhan Gazizamanında Bilecikkadısı olmuş; daha sonra İznik'te kadılık etmiş ve oradan da Osmanlı beyliğinin merkezi Bursa'nın kadılığına atanmıştır.

Osmanlı vekayiikısmında görüldüğü üzere Kara Halil Efendi bu hizmette bulunduğu sırada beyliğin ilk askeri teşkilatı olan yaya ve müsellim teşkilatını kurmuş ve bu suretle aşiret kuvvetlerinden muntazam askeri teşkilata doğru bir adım atılmıştır.

Bu yeni asker ilk Osmanlı fetihlerinde önemli bir etken olmuştur.

Murad'ın 1362'de padişah olması üzerine Kara Halil Efendi, Osmanlılarda ilk defa oluşturulan kazaskerlik makamına getirilmiş ve bu ilmiye mesleği en yüksek kadılık sayılmıştır.

Aynı dönemde âlim Karamanlı Kara Rüstem'in ikazı ve Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nın padişaha arz etmesi üzerine maliye teşkilatı kurulmuş ve yeni kurulan Yeniçeri Ocağına harpte esir edilerek olanlardan beşte birinin devlet hesabına alınması ve esire ihtiyaç olmadığı zamanlarda ise beşte bir esir akçesi alınması kanun olmuştur…

Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa1372'de Sinanüddin Fakih Yusuf Paşa’dan sonra vezir olmuştur.

İlk Osmanlı vezirleri askeri işlerle pek meşgul olmamışlardı.

Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nın Selanik'in alınmasında, Makedonyave Arnavutlukprenslerinin aralarındaki ilişkilerde oynadığı belirleyici rol, kendisinden sonra gelen Osmanlı başvezirlerinin hem idari ve hem askeri işlerle sorumlu olmaları sonucunu doğurmuştur.

Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nın 1387'de Vardar Yenicesiordugâhında hastalanarak Serez'e getirilip orada ölmesiyle, Karamanoğulları üzerine sefer hazırlığı içindeki Osmanlı Devleti'nin vezirliğine oğlu Çandarlı Ali Paşagetirilmiştir.(alıntı)

Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa,

Çok büyük bir devlet adamıymış.

Nur içinde yatsın.

Nazan Şara Şatana

http://www.facebook.com/#!/profile.php?id=100002892442552

https://twitter.com/#!/nazansarasatana