Çocuk istismarı alanında sosyal hizmet

1800’lü yılların sonlarında gönüllü çalışmalarla başlayan ve daha sonra profesyonel bir hizmet modeli haline gelen Sosyal Hizmetler, Sosyal Refah kavramının ortaya atılmasından sonra büyük bir gelişme göstermiştir. Sosyal Hizmetin mesleki etkinliğinin odağı, bireyin toplumsal işlevselliği ve çevresi ile olan etkileşimidir.[1]

Sosyal hizmet mesleğinin diğer meslekler gibi sorun çözme fonksiyonu vardır. Sosyal hizmet değerlerini içinde bulunduğu toplumun kabul ettiği değerlerden almaktadır. Bununla beraber sosyal hizmet değerlerinin toplumun genel ve egemen olarak kabul edilen veya uyarlanan değerlerle benzer ya da aynı olması gerekli değildir.

Diğer meslekler gibi sorun çözme fonksiyonu olan sosyal hizmetin “Çocuk İhmal ve İstismarı” sorununa ilgisiz kalması düşünülemez. Kaldı ki konu sosyal hizmetin temel alanlarından “Aile ve Çocuk Refahı” içerisinde ele alınmaktadır. Aile sorunlarının çözülmesi, ailenin düzenli bir şekilde gelişmesi ve devam etmesi amacını güden çalışmalar sosyal hizmetin “Aile Refahı” alanını oluşturur.aile refahı ile birlikte düşünülen “Çocuk Refahı” alanı da önemli hizmetleri içerir. Çocukların refahına etki eden her husus aynı zamanda çocuğun üyesi bulunduğu bütün grupların, ailenin ve toplumun refahı ile ilgilidir. Çocuk refahı alanı bu bakımdan yalnız çocuk için değil tüm grubun refahı için toplum kaynaklarının düzenlenmesinin bir bölümünü oluşturur.[2]

Ancak, Çocuk ihmal ve İstismarı olgusu sadece sosyal hizmetin aile ve çocuk refahı alanına girmemektedir. Çocuk ihmal ve İstismarı olgusunun çocuk üzerinde yarattığı tahribat nedeni ile başta psikosomatik rahatsızlıklar olmak üzere tıbbi ve psikiyatrik rahatsızlıklar da ortaya çıkmaktadır. Aynı şekilde çocuklarını ihmal yada istismar eden ailelerde ya da İstismarcılarda da benzer rahatsızlıklar görülebilmektedir. Nitekim psikiyatristlerin yaptığı bir araştırmada istismarcılarda çeşitli düzeylerde psikiyatrik bozukluklar saptanmıştır.[3] Bu da Çocuk İhmal ve İstismarının aynı zamanda psikiyatrik ve tıbbi açılardan da ele alınmasını ve yapılacak çalışmaların multidisipliner olmasını gerektirmektedir.
Yukarıda açıklanan nedenler; “Çocuk İhmal ve İstismarının Önlenmesi” için gerekli olan koruyucu ve önleyici çalışmaların planlanması, organize edilmesi ve uygulanması; özellikle cinsel, fiziksel veya ağır ihmal sonucu travmaya maruz kalan çocuklar ile bu çocukların ailelerine yönelik, 1. derecede çocuğun ve 2. derecede ailenin örselenmesini önleyecek tedbirlerin alınmasının sağlanması; çocuktaki ve ailedeki olası travma ve örselenmeyi tedavi ve rehabilite etmek amaçlı çalışmaların yürütülebileceği, yataklı ve ayakta rehabilitasyon hizmeti verebilecek, çocuk, aile ve topluma yönelik çalışmaların uygulamaya konacağı tam donanımlı ve gerektiğinde uzun süreli rehabilitasyon çalışmalarının yapılabileceği ve “Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi"nin kurulmasını bir zorunluluk ortaya çıkarmıştır.

Nitekim tarafımdan 2002 yılında hazırlanan ve yine aynı yıl Dünya Bankası tarafından desteklenerek uygulamaya konan "ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARININ ÖNLENMESİ" projesi kapsamında bir çocuk koruma merkezi oluşturulmuş 2007 yılında da yataklı biriminin oluşturulabilmesi için yine Dünya Bankasından hibe yardımı alınmıştır. Merkz binası SHÇEK Genel müdürlüğü tarafından verilen merkez için Dünya Bankası kaynaklarından 200.000 YTL yardım alınmış ve bu yardımlara ek olarak da SHÇEK Genel Müdürlüğü 65.000 YTL ve personel sağlamıştır. İlk kurulduğu yıllarda Çocuk Koruma Merkezi adı altında faaliyet gösteren merkez 2005 yılında Çocuk İhmal ve İstismarının Önlenmesi alanında çalışacak Çocuk ve Gençlik Merkezi olarak hizmete açılmıştır. 2007 Yılında da SHÇEK yasasındaki boşluk yasal değişiklik yapılarak giderilmiştir. Yasa değişikli ile Merkez 7 - 18 Yaşları arasında olup her hangi bir nedenle ihmal ya da istismara uğrayarak travmaya maruz kalan kız çocuklarına yçönelik yatılı ve her türlü Çocuk İstismar ve İhmali ile mücadele etmek, önlemek, bu çocuklara ve ailelerine sosyal rehabilitasyon hizmeti vermek üzere Balım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi adını alacaktır. bu konudaki yasa değişikliği yapılmış olup gerekli yönetmeliğin hazırlanarak yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Söz konusu merkez Aydın’da olup Türkiye’deki ilk ve tek “Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi” olma özelliğne sahiptir.

Projenin sahibi ve uygulayıcısı olarak bana bu alanda her türlü desteği veren, Çocuk İhmal ve İstismarının Önlenmesi alanında çalışacak bu merkezi kurmamda destek veren başta sevgili eşim Aynur KURTAY olmak üzere tüm çalışma arkadaşlarıma teşekkür ederim.

[1] KARS, Özcan. 1996:34

[2] KOŞAR, Nesrin G. 1989:35

[3] DİRİK, Musa 2003:43