Çocukluk Dönemi Takıntıları

Takıntılarla ilgili bilinen yanlışlardan birisi de kötü bir şey olduğudur. Takıntılar, bazen insanın hayatını zora soksa da birçok yönden de fayda sağlamaktadır. Örneğin, düzenli olan insanların çoğu takıntılıdır. Başarılı olan insanların birçoğu da takıntılı insanlardır. Takıntı, kötü bir şey gibi tanımlamak yerine nelere takıntı yapıldığına bakmak gerekir. Kontrol edilmesi mümkün olmayan bir şeye takıntı geliştirmişseniz hayatınızda o kadar zor olacaktır. Takıntılar, normal yaşantınızın dengesini ne kadar bozduğu önemlidir.

Takıntıların temelinde kaygı vardır. Kaygının arttığı dönemde takıntılarda artabilir. Takıntılı bir anne-babaysanız çocuğunuzda da bunu gördüğünüzde şaşırmamanız gerekir. Eğer ikimizde de takıntı yok ama çocuğumuzda var diyorsanız, o zaman okumaya devam ediniz.

Okul Öncesi Dönem Takıntıları

Okul öncesinde birçok gelişimsel takıntılar vardır. Aileleri tedirgin etse de bunlar yaşa özgüdür. Çocukların gelişiminde birçok dönüm noktası vardır. Bu kriz dönemlerinde çocuklar bir takım farklı davranışlar sergileyebilirler. Anne-babasından ayrı yatmaya başlama, tuvalet eğitimi ve anaokuluna başlama vb. Bu dönemlerde bazı takıntılar gelişebilmektedir. Bunun nedeni; birçok değişiklik yaşandığı bu dönemde çocuğunuz rutin ve güvenlik aramaktadır.  Bir şeyleri düzeltmek, çocuğunuzu rahatlatır ve sürekli değişen dünyada bir kontrol hissi verir.

Okul öncesi çocuklar ne gibi takıntılar geliştirir? Çok sevdiği oyuncağını her yere taşırlar, battaniyesini bırakmazlar, hep aynı bardaktan su içmek isterler, ısrarcı davranırlar, anne-babanın üstünde hâkimiyet kurmak ve kontrol duygusunu hissetmek isterler. 2 yaş döneminde her şey onun istediği gibi ilerlemesini isterler. 2 yaş döneminde birçok takıntı geliştirebilirler. Lego ya da arabaları yan yana dizme, hep aynı renkte elbise giyme, o elbiseyi yıkatmama, dolabın kapağının açık olmaması ve kapatması, aynı hikâyeyi defalarca dinlemek ve aynı kitabı okumanızı istemesi vb. Bu takıntılar gelişimsel döneme göre normaldir. Bu durum ailelerin endişelenmesine ve sıkıcı bir surum yaratmasına sebep olur. Bu takıntılar ve rutinlerle çocuklar dış dünyayı anlarlar, olayları tahmin ederler ve kontrolde hissederler.

Çocukluk Dönemi Takıntıları

Çocuklar 5 yaşından sonra hala takıntılı davranışlar sergiliyorlarsa takip etmek önemlidir. Takıntıları çocuğunuzun hayatında engel oluşturuyor ve zaman alıyorsa bu süreci yakından izlemeniz gerekir. Çocukluk çağındaki çocuklarda en sık görülen takıntılar; el yıkama, sayma, nesneleri sıraya dizme, düzenleme, dokunma gibi davranışlardır. Çocukluk döneminde, en ufak yanlış yaptığında ödevini silip yeniden yazmak, saatlerce elini yıkamak gibi takıntılar çocuğun zamanını alabilir. Kendini rahatsız eden düşüncelerden kurtulmak, kaygılarını azaltmak ya da kontrol altına almak için takıntılı davranışlar göstermektedirler. Takıntılı davranışlarını yapsalar bile onları rahatsız eden düşüncelere engel olamayıp, rahatlamak için tekrar tekrar yaparlar. Bu davranışların anlamsız olduğunu bilirler ama engel olamazlar.

İlkokula giden bir öğrencim, bir arkadaşı üstüne jel döktüğünde ve “bu mikroplu ve öleceksin” dedikten sonra bir takım takıntılar geliştirmişti. Her teneffüste “elim bir yere değdi ölür müyüm? Hasta oldum şurup içtim ölür müyüm? Tabağıma bir şey değdi hastalanır mıyım?” gibi sorular sormaktaydı. Takıntıları bu soruları sordurduğu için zihnindeki kötü düşüncelerden bir an önce kurtulmak istiyordu. Tüm öğretmenlerin verdiği tek cevap “Bir şey olmazdı”. Onunla bu konu üzerinde açıklama yapmıyor ve konuşmuyorduk. Çünkü takıntısını beslemiş olurduk. Bir süre sonra gülerek sormaya başlamıştı. “Bir şey olmaz, değil mi?” deyip gidiyordu. Sonuç itibariyle kısa bir süre sonra geçmişti.

Çocukluk döneminde takıntılar, genetik, kişilik özellikleri ve aile tutumlarından kaynaklanabilmektedir. Bu örnekteki gibi yaşadığı bir deneyimle de gelişebilmektedir. Çocuğunuzun takıntılarını izleyip, belirli bir süre sonra geçmediğinde uzmana gitmeniz son derece önemlidir.

Aileler, çocukların takıntıları için neler yapabilirler? Takıntılar hangi yöntemlerle geçer? Okul öncesi dönemde ne yapılabilir? Çocukluk dönemi takıntıları için neler yapılabilir.

Okul Öncesi takıntıları için öneriler:

?    Çocuğunuzu takıntıdan vazgeçirmeye çalışmayın. Çocuğunuzu bir şeyden vazgeçirmeye çalıştığınızda çocuğunuz o davranışa daha çok bağlanır.

?    Takıntılarını yüzüne vurmayın, yakınmayın.

?    Siz ne kadar davranışına dikkat ederseniz çocuğunuzda takıntılı davranışını o kadar büyütecektir.

?    Sabırlı davranmaya çalışın.

?    Bu takıntıların 5 yaşına kadar normal olduğu düşüncesini unutmayın.

?    Kontrolü elinde tutmasına izin verin.

?    Çocuğunuz için bu takıntıların bir kazanım olduğunu unutmayın.

?    Takıntılarını sergilerken tam tersi alternatifler üretin. Bu böyle olsa ne olurdu? Bunu kapatmadığında kendini nasıl hissediyorsun?

?    Çocukların takıntıları ile ilgili duygularıyla çalışın. O takıntıyı yaptığında nasıl hissettiğini sorun.  Yapmadığında neler olabileceğini sorun?

Çocukluk dönemi için takıntılar için öneriler:

?    Davranışlarını izleyin. Çocuğunuzun hayatını ne kadar engellediğini takip edin.

?    Onu rahatsız eden düşünceleri konuşabilirsiniz.

?    Takıntılarını yapmadığında neler hissettiğini sorabilirsiniz.

?    Takıntılarını yapmadığında hayatında neler olabileceğini sorun.

?    Size takıntılarıyla ilgili bir şey sorduğunda “cevabını bilmiyorum, sen bunu düşün, sonra gel” deyip alternatif düşünmesini sağlayabilirsiniz.

?    Çocuğunuzun takıntılarıyla uğraşmayın, onu rahatlatmanın yollarını arayın. Unutmayın, takıntılar kaygıyla ilgilidir. Takıntı yerine kaygıyı azaltmaya çalışın.

?    Kendini güvende hissetmesi için ortamlar sağlayın.

?    Takıntıları arttığında bir uzmandan destek alabilirsiniz. EMDR Terapi etkili olmaktadır.