Dağa Kaçtım ~~ Karşıyaka kaleleri 2

Kayalık Nezaret Yeri (Felswarte)⁽³⁾

Doğançay’dan ayrıldıktan sonra hedefimiz, Gümüşpala ile 75. Yıl Mahallesi’ni; Karşıyaka-İzmir karayoluna paralel bir güzergâhta birbirine bağlayan, kilit taşlarıyla döşeli yol üzerinde bulunan bir diğer Gözetleme Mevkii’ne uğramaktı. Akropol’ün hemen altında; Deniz Kuvvetleri’ne ait askeri bölgenin ise hemen üstünde yer alan ve Turan üzerinden İzmir Körfezi’ne ve İzmir-Menemen geçişine egemen konumdaki kayalık kütlenin bulunduğu konum, bu açıdan son derece stratejikti. Yoldan geçerken kolaylıkla fark edilen bu kayalık kütlenin arka yüzüne yontulmuş, daha yukarıdaki bir platforma doğru birleşen iki merdiven ve üzerinde bir lahit büyüklüğündeki dikdörtgen çukur ilk bakışta bu alanın sunak amaçlı oluşturulmuş olduğu fikrini akla getiriyor. Ancak, Yamanlar Dağı’na doğru Kuzey Güney yönünde yükselen topografyadaki bu doğal kaya kütlesinin; aşağıdan geçen yolu denetlemeye dönük konumu itibariyle bir savunma ve gözetleme noktası seçeneğinin de gözden uzak tutulmaması gerektiğini de ileri sürenler var. Kayalığın üstündeki düzlükte iken kafanızı kaldırıp baktığınızda hemen üstünüzde ve Kuzey-Doğu yönünde yer alan Akropol Tepesi de İlkçağ’daki Palaia Smyrna’nın savunma sistemi içinde yer alan bir haberleşme noktası olabileceğini düşündürtüyor.

 Kayalığa oyulmuş merdivenler 

Gezgin, Nezaret Yeri'nin tepesinde

Kayalık üstünden Turan'a bakış

Kayalık üstünde Nezaret Yeri

Kayalık üstündeki düzlem; sunak alanı mı?

Kayalık alanın hemen arkasındaki defineci çukurlarından biri

Bugün Nezaret yada Gözetleme Yeri olarak tanımlanan doğal kayalığın çevresinde ne yazık ki taze açılmış üç adet defineci çukuru ve üst düzlükte yer alan kayaya oyulmuş dikdörtgen çukurun uzun kenarına verilen derin bir hasar yer alıyor. Şehrin ve askeri bölgenin bu kadar yakınında yer alan böyle bir kültürel varlığa, bu kadar kolayca yaklaşabilmek ve ona acımadan zarar verebilmek ne kadar kolay değil mi? 

 Nezaret Yeri; dikdörtgen çukur; sağ uzun kenarı tahrip edilmiş;  tespit tarihi: 24 Aralık 2013

Nezaret Yeri;  8 Ocak 2011'de çukurun uzun kenarında tahribat yok.

Kayalık düzlemde yer alan lahit büyüklüğündeki çukurun uzun kenarındaki hasar, buraya yaklaşık 3 yıl önce ilk kez geldiğimizde yoktu ve göründüğü kadarıyla da durum, son bir yıl içinde verilmiş bir hasarı belgeliyor. Her zaman olduğu gibi ülkenin sahipsizliğine bir kez daha hayıflanarak yola doğru iniyoruz. Son durağımız; bir zaman sıçraması içinde; Yamanlar Dağı’ndan Bornova Çayı’na doğru akan vadilerden birisi; Laka Vadisi’ne hâkim konumda, Türkmenlerin bu topraklarda ilk göründükleri 12-13.yy.lardan kalma bir eren mezarı olan Bayrak Dede’nin makamı… Şimdi oraya gidiyoruz.

 Merdivenler; ikisi birden; 8 Ocak 2011'den...

Bayrak Dede

Bugün Bayraklı İlçesi sınırları içinde yer alan ve otoyoldan geçerken rahatlıkla fark edilen vadilerden biridir Laka Çayı’nın aktığı vadi. Genellikle ani bastıran şiddetli yağmurlar dışında pek de suyunu bu zamanlarda görmek kısmet olmaz bizlere. Ancak, uzun yıllar çevredeki taş ve kum ocaklarının faaliyetleri sonucunda delik deşik edilmiş, Laka Köyü’nün hemen yanındaki bu acayip görünümlü topografyaya hâkim bir noktada; küçük bir tepenin üstünde, beyaz badana ile sıvanmış taşlarla çevrili bir alan dikkat çeker uzaklardan. Dallarına asılı, şimdi solmuş Türk Bayrağı ile eski bir ardıç ağacı da, uzaktan fark edilen bu ata mezarının diğer tamamlayıcı unsurlarıdır sanki. 

 Laka sırtlarında Bayrak Dede

 Bayrak Dede; mezarın son hali

 Gün batarken Türkmenlerin atası Bayrakdede için biraz saygı...

Kimine göre Bayraklı’ya adını veren bir eren olarak andıkları Bayrak Dede, kimine göre Yamanlar Dağı’nda saklı Eski İzmir’in savunma sistemine ait küçük bir kalenin izleri burada katmanlar halinde bir öyküyü fısıldar kulaklara. Helenistik kale surlarının duvar örgüsünde rastlanan isodomik duvar tekniği ile beton bloklar kullanılarak yapılmış duvarlarla çevrili köy mezarlığının da bulunduğu yerde aslında gerçekten böyle bir mezar var mıdır? Yoksa Türkmenlerin sığındığı bu vadi koyağında o günleri hatırlayan bir makam mezarı mıdır bilinmez ama sonuçta bu tepede böyle bir mekân vardır ve son yıllarda yenilenen mermerden mezarı ile burası bir ziyaretgâhtır. Ardıç ağacının dallarına bağlanmış bayraklar ve bez parçaları ise, toplumun hafızasında saklı o eski göçün şifrelerini saklar gibidir.

 Bayrak Dede Tepesinde Laka Köy Mezarlığı; kale gibi sanki...

Laka'dan pus ardındaki İzmir Akropolü'ne son bakış

Bugün köy sınırları içinde yer alan kimi sanayi tesisleri, eski taş ocaklarının artıkları ve yoğun bir kamyon trafiği içinde Laka Köyü’nün, Türkmenlerin Batıya yönelen göçünde İzmir Tarihi açısından ne kadar önemli bir yere sahip olduğunu anlamak ve anlatmak bu durumda artık çok zor görünmektedir. Bizim yaptığımız ise, kentin bu kaotik serüveninde küçük bir hatırlatma olarak kalacaktır.

 Gezginler yemek molasında...

Karşıyaka Tünelleri; galiba şimdi Bayraklı Tünelleri

Dipnotlar:

(1)   Yeşilova Höyüğü için bkz. http://yesilova.ege.edu.tr/

(2)  Yamanlar Dağı üzerindeki savunma sisteminin en önemli unsurlarından olan Sancaklı Kale için bkz. http://dagakactim.blogspot.com/2012/02/aiol-bolgesinde-kalelerin-izinde.html

(3)  Tanımlama Arkeolog Şükrü Tül’den alınmıştır.