Divan Şiiri Karşılaştırmaları - 1

Pek çoğunuz benim gibi Divan şiirine ait bir eser duyduğunuzda ne dendiğini bir çırpıda anlamıyorsunuzdur. Bu da pek çok kişi için Divan şiirinin kıymetinin anlaşılmasını zorlaştırmakta. Yüksek şiirin neden muhterem olduğunu başka yollardan açıklamaya çalışalım:

 

Günümüz serbest şiirinde ölçü de, vezin de serbesttir. Bundan daha önemlisi konu da, dil de serbesttir. Bu da iki şair arasında bir kıyaslama yapmayı neredeyse imkânsız hale getirir. Beyazın kıymeti ise ancak siyahın varlığı ile kendini belli eder. Kıyaslayamayan okur ona dokunan şiirlere güzel, diğerlerine kötü der. Bir şiiri ile beğenilen şair, iyi şair olup çıkar.

 

Serbest şiirde bir şiiri neye göre güzel, daha önemlisi kaliteli kabul edeceğimizin hiçbir kıstası yoktur. En fazla "zamana bırakmak" bu işi biraz çözebilir. Velhasıl serbest şiir yazmak, arabalar için düzenlenen sokak yarışlarına katılmak gibidir. Her marka model ve donanıma sahip araçlar bu tür yarışlarda bir araya gelir. Kazanan genellikle parası daha çok olup arabasına daha çok yatırım yapandır. Şairler arasında da bu durum reklam yapabilen lehinedir.

 

Şiirin ya da şairin kalitesini belirlemek ya da kıyaslamasını yapmak; ölçülü, uyaklı şiirde –mesela halk şiirinde- biraz daha kolaydır. Ölçünün ya da uyağın ne denli doğru kullanıldığına bakmak size şairin yetkinliği hakkında bir bilgi verir. Konular geniş bir alana dağılmış olsa da müzikalite yakındır ve kıyaslanabilir. Fakat biri dağdan diğeri bayırdan konuşan iki şairi kıyaslamak yine de zordur. Hece ölçüsü ile şiir yazmak ralli ayrışlarına katılmak gibidir. Belli kıstasları vardır ama arabalar çeşit çeşittir. İmkânları da ona göre...

 

Peki, Divan Şiiri'nde durum nasıldır? Burası ancak kalitenizi ortaya koyduğunuzda at koşturabileceğiniz bir alandır. Şairler bir ringe girmiş gibidir. Konu, ölçü, uyak... Her şey bellidir. İki şiir ya da iki şair çok rahat bir şekilde kıyaslanabilir. Ben yaptım oldu demenin burada bir faydası yoktur. Şiirden biraz anlayan bir kişi, iki divan şairini çok rahat karşılaştırabilir. İki şair arasında hangisinin bu işte daha yetenekli olduğu kolay bir şekilde belirlenebilir. Yani divan şiiri Formula 1 yarışları gibidir. Pist bellidir, arabalar bellidir, arabaların motorları bellidir. Birinciyi belirleyecek olan dakikalar değil saniyelerdir. Bu da tekniği ön plana çıkarır. Şairleri gerçek bir eğitim almaya zorlar.