Eğitimde kalite nereden başlar?

Eğitim faaliyeti okulda yapılır. Örgün eğitim diye anılan bu eğitim sadece okulda yapılan faaliyetlerle bitmemekle birlikte okulda yapılan boyutu büyük bir önem taşır. Eğitim öğretim faaliyetlerinin başarısını etkileyen çok değişik faktörlerden söz edilir. Okul, aile ve çevre bu değişik faktörlerin en önemli üç ayağıdır. Eğitimde kaliteyi hedefleyen bir bakış açısı bu üç önemli faktörü de dikkate almak zorundadır. Ancak bu üç faktörü de dikkate alabilecek düzeyde bir faaliyetin eğitim sistemi tarafından tek başına düzenlenebilmesi, yürütülebilmesi mümkün değildir. Okul, eğitim sistemi tarafından kurulan, işletilen düzenlenen ve yönlendirilen faktörlerden birisi olmakla birlikte sadece eğitim sistemini yönetenlerin çabasıyla sonuca ulaşabilecek bir aygıt, araç durumunda değildir. Okul için sınırlı bir etki imkanına sahip olan eğitim sisteminin aile ve çevreye yönelik eğitim faaliyetlerindeki kaliteyi arttırabilecek düzeyde köklü değişimi sağlayabilmesini beklemek gerçeklerle bağdaşmamaktadır. Aile ve çevre sadece eğitime dair çalışmalarla yönlendirilemeyecek kadar karmaşık, büyük, çok farklı alanlarla karşılıklı bağımlılık içindeki sistemlerle çevrili durumdadır. Bu nedenle aile ve çevrenin eğitimin amaçları doğrultusunda yönlendirilmesi çok daha zordur.

Eğitim faaliyetleri sadece okulda yapılacak çalışmalarla nitelikli hale getirilemez. Ancak eğitim sistemi, okuldaki faaliyetleri daha nitelikli hale getirmede okulun işleyişine yönelik bazı değişiklikler yapabilir. Okul, eğitim faaliyetlerinin yürütülmesinde öğrencilerin şekillendirilmesinde önemli bir etkiye sahip olmakla birlikte tüm sorumluluğun, gücün tek başına okulda olduğunu düşünmek doğru olmaz. Zaman zaman okulların öğrenci niteliklerine yaptığı etkinin oranlarına ilişkin araştırmalara da rastlanmakla birlikte okul, aile ve çevre faktörleri arasında kimin ne kadar etkiye sahip olduğunu söyleyebilmek mümkün değildir.

Okullardaki eğitim niteliğini geliştirmede okul dışındaki faktörlerin planlı, programlı, resmi tek bir yapı tarafından yönlendirilmesi mümkün olmadığı için aile ve çevreye yönelik bir çalışma daha çok düşünce boyutunda yürütülebilir. Ancak okul diğer iki faktörden farklı bir konumdadır. Okul, eğitim-öğretim faaliyetlerinin planlı, programlı, resmi bir yapı tarafından yönlendirilebilen faaliyetleri içeren kurumsal bir yapıdır. Bu nedenle genel anlamda eğitim öğretim faaliyetlerinde nitelik sorunu yerine okuldaki eğitim öğretim faaliyetlerinin niteliğinden söz etmek daha doğru olacaktır. Okuldaki eğitim öğretim faaliyetlerinin niteliği sorunu üzerinde durulursa çalışma alanı daha kolay sınırlanabilir, yapılacak çalışmalara ilişkin somut adımlar daha kolay atılabilir.

Okuldaki eğitim öğretim faaliyetlerinin niteliği sorunu ele alınırken okulun yapısı, işleyişi kadar eğitim sisteminin genel yapısına, genel işleyişine yönelik değerlendirmelerin de yapılması gerekir. Zira okul eğitim sisteminin genel yapısından ve genel işleyişinden bağımsız bir birim, yapı değildir. Tersine eğitimin genel yapısı, işleyişi okulun çalışmaları üzerinde büyük oranda etkilidir. Aslında bu anlamda okuldaki eğitim-öğretim kalitesinden söz ederken eğitim sisteminin yapısal, işlevsel, yönetsel kalitesinden söz etmek gerekiyor. Ülkemizdeki merkeziyetçi yönetim anlayışının yapısına, işleyişine bakıldığında sadece eğitim faaliyetlerine ilişkin hususlar değil hemen tüm toplumsal hizmet alanlarında merkezin büyük etkisinden söz edilmesi gerekir. Eğitim faaliyetleri de bu anlamda her ne kadar okulda yapılıyor da olsa merkeze rağmen okuldaki eğitim öğretim kalitesinin artırılması hususu kişisel çabalarla sınırlı bir durum olarak kalmaktadır.

Eğitim öğretimin kalitesini merkezi eğitim sisteminin yapısının ve işleyişinin etkisinde görmek belki kolaycılık gibi görünebilir ancak genel yönetimin toplumsal alandaki etkisini dikkate almaksızın tabandan bir takım çabalarla eğitim kalitesini okul temelli bir yapıya dayandırarak yapılabilmesini beklemek toplumsal, yönetsel gerçeklere uymamaktadır.

Soru, Görüş ve Önerileriniz için….

Ali Hikmet DEMİR

ahdiron4@hotmail.com