Erzurumlu Âşık Fuat Çerkezoğlu

Fuat Çerkezoğlu, 07.02.1952  yılında Erzurum’un Narman ilçesinin Toygarlı (Koşa) köyünde dünyaya gelmiştir. Toygarlı, Palandöken’le boy ölçüşen Kargapazarı dağlarında yer alan bin bir çiçekle bezeli bir yayla köyüdür. Çerkezoğlu’nun babası Abdülaziz Bey, rüştiye mezunudur. Otuz iki yıl süren devlet memurluğuyla beraber Erzurum’un Tortum, Narman, Horasan ve Tekman adlı ilçelerinde tahsildarlık da yapmıştır. Memuriyeti yıllarında şiir yazdığı bilinmektedir. Abdülaziz Bey’in babası Mustafa Bey, Kafkasya muhaciridir. Yirmi beş yıl Narman, Tortum, Hınıs ve Pasinler’de jandarma başçavuşu olarak görev yapmıştır. Çerkezoğlu’nun annesi Narin Hanım, Tiflis-Borçalı’dan göç edip önce Çıldır’a ardından da Erzurum’un Narman ilçesinin Toygarlı köyüne yerleşen Karapapak Türklerinden “Kasımoğulları” sülalesine mensup Eset Bey’in kızıdır. Çerkezoğlu, üç kız, altı erkek olmak üzere dokuz kardeşin sekizincisidir.

Çerkezoğlu bu bir gerçek

İstersen incele tek tek

En ilk çıkan mahsul tezek

Emekleri kül köydenem

On beş- on altı yaşlarında iken ailesi ile birlikte köyünden Erzurum merkeze göç etmişlerdir. Okuma ve yazmayı kendi kendine öğrenen Çerkezoğlu, Erzurum’da dışarıdan ilkokul ve ortaokul diploması almıştır. 1969 yılında Mahigül Hanım’la evlenen Çerkezoğlu, üç kız bir erkek çocuğu babasıdır. Oğlu Erhan Çerkezoğlu ozanlık geleneğini devam ettirmektedir.

Sazı kendi kendine öğrenen Çerkezoğlu, Erzurum’daki âşıklarla beraber çalıp söylemeye başlamıştır. O ortamda bulunarak kendi kendini yetiştirmiştir. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde görevli Dr. Turgut Günay (Yetik Ozan, Firkati), Kafkasya kökenli olduğunu bildiğinden dolayı “Çerkezoğlu” mahlasını vermiştir. Önemli bir ustadan, değerli bir hocadan aldığı bu mahlasla türkülerini söylemeye başlamış, Özdemir olan soyadını resmi olarak Çerkezoğlu olarak değiştirmiştir.

Çerkezoğlu, doğaçlama şiir söylemede ve atışmalarda güçlü olduğunu âşıklık çevresinde kabul ettirmiştir. Geleneğe bağlılığını her zaman gösteren Çerkezoğlu, kendinden önce yaşayan âşıkların deyişlerini söylemekten geri durmamıştır. Bunlar; Erzurumlu Emrah, Köroğlu, Karacaoğlan, Seyrani, Ruhsati ve Âşık Veysel’dir. Bunların yanında kalem şairlerini de okuduğunu kendisinden öğreniyoruz. Yunus Emre, Rıza Tevfik, Necip Fazıl, Faruk Nafiz en sevdiği şairlerdir. Halk hikâyeleri ve Dede Korkut Hikâyeleri de ilgi alanındadır.

Âşıklık geleneğine bağlı olan Çerkezoğlu, yurt içi ve yurt dışında sanatını göstererek kendini tanıtmıştır. Atışmalardaki ustalığı herkes tarafından takdir edilmiştir. Katıldığı “Konya Âşıklar Bayramı” başta olmak üzere yurdun çeşitli yerlerinde düzenlenen şölen ve festivallerden ödülle dönmüştür. Almanya, Hollanda, İsveç, Norveç, İtalya, Kazakistan ve Azerbaycan’da sanatını gösterme fırsatını bulmuştur.

Sahipsiz Köpeklerin Destanı

Kara kışta karın buzun üstünde
Diş dişe vuruyor bizim köpekler
Her çöplükte en az yüzün üstünde
Yiyecek arıyor bizim köpekler

Batı köpeklere sahip çıkıyor
Gömme banyo şampuanla yıkıyor
Sevenler köpekle yatıp kalkıyor
Çok rağbet görüyor bizim köpekler

Batı Türkiye'den ihracat bekler
Talep ettikleri erkek köpekler
Gidin görün ziyafetler yemekler
Başta oturuyor bizim köpekler

Aras nehri gibi sabırlar taştı
Ayılar tutsak da çakallar kaçtı
Kervan Palandöken Dağı’ndan aştı
Daha yol arıyor bizim köpekler

Bağban düşmüş örümceğin ağına
Domuzlar saldırmış fındık bağına
Vatandaş çıkarmış Kaçkar Dağı’na
Orduya ürüyor bizim köpekler

Sokak sokak kapı kapı geziyor
Hoşt dedin mi çemkiriyor kızıyor
Hangi evde yemek pişse seziyor
O evi koruyor bizim köpekler

Kiralık avcılar dağlar belinde
Tazılar peşinde geh geh dilinde
Ekmek görse düşmanların elinde
Zinciri kırıyor bizim köpekler

Sürü ile yaylalara göçüyor
Çoban yal veriyor yiyip içiyor
Kurt görse sürüyü koyup kaçıyor
Evlere giriyor bizim köpekler

Aslanlar aslanca yapar işini
Köpeklere verir kalan leşini
Et yer iken kaldırmıyor başını
Yaklaş, ısırıyor bizim köpekler

Nalbant kurnaz karıncayı nallıyor
Saf köpekler zenginleri kolluyor
Kemik atanlara kuyruk sallıyor
Sevgi gösteriyor bizim köpekler

Çerkezoğlu şeytan şahı uyutmuş
Ateşle barutu elinde tutmuş
Köpek balıkları deveyi yutmuş
Yiyip kuduruyor bizim köpekler

Milli söyleyişlerinin yanında şiirlerindeki konuları kendi hayatından ve çevresinden almıştır. Halkın duygularına tercüman olmuş, gerektiğinde yetkilileri hicvetmekten de geri durmamıştır. Ozanlık muhalif duruşu içinde barındırmalı düşüncesindedir. Pir Sultan, Seyrani gibi ozanlardan gelen muhalif bir damarın takipçisidir Çerkezoğlu.

Şaşkınım

Düşman savaş istiyorsa baş tacı
Reddetmek Türklerin töresi değil
Sırtımızdan hançer yedik çok acı
Bu yara düşmanın yarası değil

Gölgeleri insan gördü gözümüz
Onun için isyan eder özümüz
İki yüzlü döneklere sözümüz
Var da söylemenin sırası değil

İçten dıştan yurdu hainler sardı
Vatana verilen büyük hasardı
Gözleriz kör vicdanlarız karardı
Bu kara, renklerin karası değil

Kimi kilisede din anlatıyor
Kimi sokaklarda ara katıyor
Ajanlar her yerde cirit atıyor
Türkiye batının merası değil

Kürt olsa Kürtlere etmez ihanet
Alparslan soyundan asil bir millet
Maskeli yüzleri bulmalı devlet
Herkesi bir görmek çaresi değil

Din adına halkı soyanı bulun
Hakkını gasp etti yetimin dulun
Hırsızların kaldırdığı mahsulün
Fakirlere yardım firesi değil

İnsan sıfatında göz yaşı döken
Türkiye'ye nifak tohumu eken
Paramızı başka ülkeye çeken
Tarladaki bostan faresi değil

Ben de Çerkezoğlu sizi uyardım
Ben olsaydım hak hukuka uyardım
Cana kıyanlara yapmayın yardım
Verdiğiz babazın parası değil