Eyvah, çocuğum 3 yaşında!

3-4 YAŞ DÖNEMİ

EYVAH ÇOCUĞUM 3 YAŞINDA...

3 yaş bebeklikten çocukluğa geçişin ilk adımıdır. Çocuğun motor becerileri geliştiği gibi, bilişsel ve dil gelişimi de ilerlemektedir. Ben merkezli dönemden toplumsal birliktelik dönemine geçmeye başlamıştır. Çevreyi araştırır ve nasıl bir birey olacağını belirler. Her şeye karşı duyarlılığı artmıştır, her şeyi merak eder, soru sorar, kavramları öğrenir. 3 yaş çocuğu dünyayı oyun oynayarak tanır. Oyunları semboliktir. Yaşantısını oyunlara yansıtır. Bu yaştaki çocuklar ‘yapma’ konusunda oldukça iyidir; ancak ‘yapmama’ konusunda asileşirler. Engellendiklerinde feryat figan çığlıklar atmaya, bağırmaya ya da vurmaya başlarlar. Bu çocuklardaki ebeveyn-çocuk çatışmasının temeli ailenin çocuğu kısıtlamasından kaynaklanmaktadır. Aile çocuğunun büyüdüğünü kabullenemeyip, hala bebeksi bakımlarına devam etmek ister. Çocuğunu hala bir bebek gibi anne-babasına muhtaç görür. 3 yaşındaki çocuk ise her şeyi yapabileceğini düşünür, çünkü o, birkaç ay önce yapamadığı birçok şeyi artık yapabiliyordur. Çocuk kısıtlandığında “ben her şeyi yapabiliyorum ama bana güvenmiyorlar” algısına düşüp, agresif davranışlarıyla ”bana izin verin” demek istiyordur. Çocuğun kişisel-sosyal gelişimi için, önce yapmak istediği davranışın olumlu ve olumsuz sonuçları anlatılmalı, daha sonra bu davranışı yapmasına müsaade edilip sonuçları yaşayarak kendisinin öğrenmesi sağlanmalıdır. Bu şekilde çocuğun hem özgüveni gelişir hem de beceri algısı somutlaştırılmış olur. Soyut döneme geçmemiş olan bu yaş çocuklarına sözel olarak yapılan ifadeler veya anlatımlar sadece havada kalır. Somut verilerle desteklenmeyen anlatımlar çocuk için bir anlam ifade etmemektedir.

3 yaş sendromunu hafif atlatmak isteyen ebeveynlerin dikkatine!

- Çocuklarınıza başarabileceği sorumluluklar verin.
Kıyafetlerini kendisi giyip çıkarabilir.
Evde basit işlere yardım edebilir: Yemek masasını hazırlama vb.
Çatal-kaşık kullanabilir: Kendi yemeğini yeme vb.
El-yüz yıkamayı tek başına yapabilir: Sabah elini yüzünü kendi yıkama vb.
Kendi suyunu kendisi bardağına doldurabilir: Susadığı zaman bardağını kendisi doldurup içme vb.
Ayakkabılarını kendi giyebilir.
- Net, istikrarlı kurallar çerçevesinde serbest bırakın.
Oyuncaklarını dağıtabilir fakat toplamadan odadan çıkamaz: Oyuncaklar toplanmadan yemek yenilmez vb.
Belirlenen yemek saatleri dışında yemek yenilmemelidir (Buradaki amaç, çocuğun yemek masasında sevmediği yemeği yemeyi reddedip canı istediğinde “ben açım” diyerek sevdiği yemeği hazırlatmasını engellemek; belirlenen saatte yemek yemezse bir sonraki yemek saatine kadar yemek yenilmeyeceğini, bu nedenle aç kalabileceğini anlatarak yemek kurallarına uymayı aşılamak).
Ağlayarak isteklerini yerine getirilmeyeceğini öğrenmeli (Ağlayarak konuştuğunda onu anlamadığınızı, ağlaması bittiğinde onu tekrar dinleyeceğinizi söyleyin).
Büyüklerle ve arkadaşlarla selamlaşmanın güzel bir davranış olduğu öğretilmelidir.
Anne-babanın da sorumluluklarının olduğunu ve kendi sorumluklarınızı yerine getirirken onunla ilgilenemeyeceğinizi öğretin (Yemek yaparken çocuğunuzu oyalamak için bu görevinizi oyuna çevirmeyin).
- Çok vakit değil, verimli vakit geçirin.
İnce motor gelişimi için oyunlar oynayın.
* 8 küple kule yapabilir.
* Baş ve işaret parmağı ile küçük nesneleri toplayabilir.
* Boncukları ipe dizebilir.
* Kalem tutabilir.
* Modele bakarak (+, O) çizebilir.
* 3 kısımlı adam çizebilir.
* Sınırlı boyama yapabilir.
* Yapıştırıcı, keskin olmayan makas kullanıp, etkinlik yapabilir.
Kaba motor gelişimi için oyunlar oynayın.
* Tek ayak üzerinde 5 sn. durabilir.
* Tek ayakla sıçrayabilir.
* Çömelebilir.
* Bağdaş kurabilir.
* 3 tekerlekli bisiklete binebilir.
* Büyük ve zıplayan topu yakalayabilir.
Dil gelişimi için oyunlar oynayın.
* 'Ben' ifadesini kullanabilir.
* Yaptığı bir resmi anlatabilir.
* Çok soru sorar.
* Kitap okuduğunuzda, kitaptan ne anladığını anlatabilir.
* Nesne ve kavramların isimlerini bilip söyleyebilir.
* Bir hikaye oluşturup anlatabilir.
* Olayları birbirine bağlayıp, olan biteni anlatabilir.
* Adını-soyadını söyleyebilir.
* Kız/erkek olduğunu söyleyebilir.
* Şarkılara eşlik edebilir. Kısa şarkıları ezberleyebilir.

3, 4 ya da 5 yaşlarında paylaşma, başkalarının ipuçlarını iyi bir şekilde okuma, başkalarına olumlu tepkiler verme ve saldırganlık itkiselliği denetleme yeteneği gelişen çocuklar, 8 yaşında da büyük olasılıkla toplumsal açıdan başarılı ve popüler olurlar. Buna karşılık, okul öncesi dönemde dik başlı, düşmanca davranışlar sergileyen bir çocuğun popüler olmayan, saldırgan bir okul çocuğu olma eğilimi çok daha yüksektir (Caspi, A., 2000).

Siz çocuğunuzun hangisi olmasını istersiniz?

Uzman Klinik Psikolog - Aile Danışmanı
AYŞİN EDA KARAKOÇ