Felsefe - bilim ilişkisi

Her ikisinin de amacı doğruya yönelmektir. Akıl ve mantık doğrultusunda evrendeki olaylara ait konuları içerir. Başlangıçta bilimle felsefe iç içedir. Evrendeki olay ve varlıkların dinden bağımsız ilk açıklamaları felsefe içinde olmuştur. Felsefe bütün bilimlerin anasıdır. İlk filozoflar aynı zamanda bir bilim adamıydılar. Örneğin Thales matematikçi, Arşimet fizikçi, Aristoteles doğa bilgini idi. Başlangıçta felsefe içinde yer alan bilimler zamanla kendilerine özgü konu ve yöntemlerini belirleyerek felsefeden ayrılmışlardır. Bilimler bağımsızlıklarını kazansa da felsefe ile
olan bağları tamamen kopmamıştır.Felsefe bilimle bazı özellikleri paylaşır. Bunlar;
A -) Her ikisi de genel olarak akıl adına konuşurlar ve kendilerini akla dayanan gerekçelerle haklı kılmaya çalışırlar.
B - ) Her ikisi de bilinçli, yöntemli ve sistemli birer araştırma
faaliyetidirler.
C - ) Her ikisi de kavram ve soyutlamalar kullanarak ilke ve yasalara varmak
isterler.
Öte yandan onlar arasındaki farklılıkları şu ana başlıklar altında toplamak
mümkündür.
1 -) Bilimin kavram ve soyutlamaları felsefeninkilere göre daha az geneldir
ve daha özel alanları konu alır.
2 - ) Felsefenin hem olguları hem de değerleri ele almasına karşılık bilim ancak olgularla veya ancak bir olgu olarak değerlerle ilgilenir ( örneğin insan bilimleri veya sosyal bilimler ); değerler, idealler, erekler, böyle olmaları bakımından bilimin konusu olamazlar. Daha basit bir deyişle bilim ele aldığı olgular üzerinde iyi, kötü, doğru, yanlış, haklı, haksız vb. türünden değer hükümleri veremez, onlara erekler, idealler, anlamlar yükleyemez;
3 - ) Bilimin önermelerinin doğrulanabilmelerine ( tahkik edilme, ) karşılık felsefesinin önermeleri dar anlamda doğrulanamazlar.Bilime dayanarak hesaplamalar yapıp ön deyilerde (prediction ) bulunma imkanına sahip olmamıza karşılık felsefede böyle bir şey söz konusu değildir.
4 - ) Bilimsel araştırma ve buluşlar yapma yöntem ve usullerinin belli ve öğretilebilir olmalarına karşılık felsefenin filozoflar tarafından bile üzerinde uzlaşılan belli ve standart bir araştırma, düşünme yöntemi mevcut değildir. Deyim yerindeyse her filozofun kendisine özgü bir felsefe yapma biçimi vardır.
5 - ) bilime dayanarak bilimin uygulaması olan teknolojiler yaratabilmesine karşılık felsefede yine böyle bir imkan mevcut değildir. Felsefe bir düşünme (nazar, theoria ) ve eylemedir (amel, praksis ), bir yapma, meydana getirme (sanat, tekhne ) değildir. Dolayısıyla ondan, bilimden olduğu gibi bir
tekniğin, teknolojinin, sanatın, sanayiinin çıkması mümkün değildir.Bununla birlikte felsefenin tarih içinde kendisiyle en fazla işbirliği içinde bulunduğu kendisinden daha fazla etkilendiği önemli kültürel -insani
faaliyet bilim olmuştur. Felsefe her şeyden önce insanın kendisini çevreleyen evreni, toplumu, insanın bizzat kendisini tanımak ve bilmek amacına yönelik olduğundan çeşitli bilimlerin bütün bu konulardaki
çalışmalarının sonuçlarından haberdar olmama lüksüne sahip değildir. Öte yandan bilimin amacı da doğru bilgi olduğuna göre o, doğru bilginin imkanı, koşulları, kaynakları, sınırları konusunda kendisine yol gösterebilecek, kendisini eleştirecek ve bilinçli kılacak felsefi araştırmaların sonuçlarına
kayıtsız kalmaz. Bununla birlikte felsefe bilim değildir ve felsefede
bilimde olduğundan daha büyük ölçüde “ yaratıcı zeka”ya, bilgi birikimine,
seziş ve duyuşlara ihtiyaç olduğundan söz edilebilir.
Bilim bilgi edinmek için araştırmalar yapar; ama bilginin ne olduğunu
incelemez. “Bilgi nedir ? “, ”Bilgiler aynı nitelikte midir?” diye sormaz.
Bilim, incelediği olay ve olgular hakkında “iyi”, “kötü”, ”haklı”, ”haksız”
türünde değer yargılarında da bulunmaz. Bunları felsefe üstlenir.
Felsefe konu bakımından olduğu gibi yöntem bakımından da bilimden ayrılır.
Bilim tüme varım ve tümden gelimi kullanırken felsefe daha çok kuramsal
düşünüş, sezgi ve birleştirici yöntemden yararlanır.
Bilimler bagimsizliklarini kazansa da felsefe ile olan bağları
tamamen kopmamistir. felsefe bilimleri ulaştığı sonuçları sorgulayıp
değerlendirmek suretiyle bilime yol göstermiştir, böylece sürekli bir
etkileşim içinde olmuşlardir, felsefe ve bilim arasında bazi benzerlikler ve farklar vardır.