Halit Refiğ gönlümüzde anılarımızda yaşayacak

ULUSAL SİNEMA'nın kurucusu ve uygulayıcısı Ünlü Yönetmenimiz HALİT REFİĞ (1934 İzmir) bugün aramızdan ayrıldı.

Kendisi ile 1979 yılında YORGUN SAVAŞÇI dizisinin gerçekleştirilmesi sırasında çiçeği burnunda bir TRT yapımcısı olarak tanışmıştım. Konuşmalarında karşısındaki kişinin düşüncesine bir sevgi saygı belirtisi olarak Hay ALLAH, demek gibi bir alışkanlı vardı. İyi bir konuşmacı olduğu kadar iyi bir dinleyici de olan Halit REFİĞ konuşmakta olduğu kişinin kendince görüşleri, yaklaşımları karşısında, onu yüreklendirmek için aradabir Çok Yaşa, demekten de kendisini alamazdı.

Batı'ya karşı TÜRK ve OSMANLI kültür kaynaklarını savunurdu. MİMAR SİNAN adlı bir dizi çekmek istemişti; olmadı. YORGUN SAVAŞÇI gibi MİMAR SİNAN da 12 Eylülcü yönetimlerin baskıları yüzünden zamanında çekilemedi. Bilindiği gibi 12 Eylül Gece Baskını öncesinde Yeşilçam ile TRT arasındaki uyum çerçevesinde Halit REFİĞ, Metin ERKSAN, Ömer L. AKAD, Atıf YILMAZ, Sırrı GÜLTEKİN, Osman F. SEDEN, Orhan AKSOY, Yücel ÇAKMAKLI ile Feyzi TUNA değerleri hiçbir zaman unutulmayacak olan pek çok dizi filmler armağan etmişlerdir.

Ne yazık ki 12 Eylül'ün sinema sanatına sırt çevirmiş olan kadroları TRT'yi de kuşatmış olduğu için o gün bugündür bu alanda bir arpa boyu yol alınabilmiş değildir.

Bana göre bu gibi olumsuz gelişmelerin arkasında bir de TRT yetkililerinin Kan (Cannes) Film Festivali'ne giderek oradan ''ucuz pazarlandığı'' ve duygusal anlamları da içereen ''yakın ilişkiler kurulabildiği'' için bilinçsizce onlarca, yüzlerce filmler ve dizileri satın almaları da yatmaktadır.

1979 yılında İstanbul'da TRT Ömer L. AKAD yönetiminde BİR CEZA AVUKATININ ANILARI ile Sırrı GÜLTEKİN yönetiminde İBİŞ'İN RÜYASI adlı diziler yanında Atıf YILMAZ'ın yönetiminde SEYAHATNAME adlı dizilerin gerçekleştirilmesi için hummalı bir çalışma başlatmıştı. O sıralar Tuncay ÖZTÜRK ile birlikte Yücel ÇAKMAKLI Kahramanmaraş'ta ÇOK SESLİ BİR ÖLÜM adlı filmi çekmişler KÜÇÜK AĞA'nın da ön çalışmalarına başlanmıştı.

Halit REFİĞ ile YORGUN SAVAŞÇI 'nın çekim öncesinde TRT'nin İstanbul Sıraselviler Caddesi'nde kiralamış olduğu Film Masası adı verilen iki odalı yönetim yerinde sık sık karşılaşır, konuşurduk. Gerçekte Yücel ÇAKMAKLI' nın yönlendirmesi ile 1977 yılı baharında Kemal TAHİR'in ARABACI adlı öyküsünün telif hakkının alınması ve senaryolaştırılması konusunda görüşlerini almak için kendisi ile İstanbul'da tanışmış, değerli görüşlerini almıştım.

Halit REFİĞ çok sevdiği Kemal TAHİR'in YORGUN SAVAŞÇI adlı önemli romanını 1978'de senoryalaştırmış ancak TRT'nin kılı kırk yaran ve işleri zorlaştıran mevzuatı gereğince yapılması gereken işler bir türlü ilerleyemediği için herşey kör topal yapılabiliyordu. Çarpık bir mevzuat ile piyasadan kopuk bir ücret tarifesi ile işletilmeye çalışılan TRT Film Masası'nın iki paylaşanından biri olarak ben de doğal mekanlarda çekilmekte olan İBİŞ'İN RÜYASI dizisinin bitirilmesi için TRT yetkilileri ile Yeşilçam'ın koşulları arasında tek başıma koşturup duruyordum.

Halit REFİĞ ile TRT'den yapımcı Ömer SERİM o dönemde ve daha sonra pek çok istismara konu olan ''işin hilesine başvurmak'' yerine ''dürüstlük adına'' bürokrasi ile boğuşmayı tercih etmişlerdi. Bu nedenle de işler ne istedikleri gibi ilerliyor ne de çekimlere başlanılamadığı için TRT mevzuatı gereğince Halit REFİĞ dahil dizi için gönül birliği yapılmış olan Yeşilçam emekçilerine her hangi bir ücret ödenebiliyordu.

Bu süreçte yaşananların anlatılmasını, belki yetkilileri uyarır düşüncesi ile, ileride ayrıca yazmam gerekecek. Çünkü bana göre bugün de YEŞİLÇAM ile TRT arasındaki ilişkiler gerektiği gibi kurulamamakta ve kamuoyuna gerekli hizmetler verilememektedir. Ne gibi işlerin yapıldığını öğrenmek, irdelemek ve sorgulamak hepimizin hakkı olsa gerek. Çünkü emekleri doğrultusunda bizden güzel ve tutarlı işler bekleyen kamuoyuna karşı ilgili ve yetkililer olarak hepimiz sorumluyuz. /Bu gibi konulara değindiğim bir başka yazım için lütfen aşağıdaki( http://blog.milliyet.com.tr/Metin_Erksan_ile__calismak/Blog/?BlogNo=145757) erişiminde bulunan yazıma bakınız. /

Ancak şunu belirtmeden geçemeyeceğim: Yönetmenliğini Sırrı GÜLTEKİN'in yapmış olduğu Tarık BUĞRA'nın ölümsüz eseri İBİŞ'in RÜYASI on bölüm olarak yayınlandığı halde pek çok dekor, kostüm ve dönemin ulaşım araçlarını da kapsayan YORGUN SAVAŞÇI dizisi için 1980'in ortasında bile henüz ''motor'' denilememişti. Film Masası'na uğradığımda Halit REFİĞ ile Ömer SERİM, Erol KESKİN, Evcimen PERÇİN, Can GÜRZAP gibi çalışma arkadaşları yine yoğun bir çalışma içinde idiler.

İşte o günlerin birinde Rahmetli Halit REFİĞ o kadar işi araısnda yazmış olduğu MİMAR SİNAN adlı dizi film senaryosunu da bitirmiş; YORGUN SAVAŞÇI'dan sonra bu diziyi de TRT'ye önermek istiyordu. Ne yazık ki bilindiği gibi 1982'de bitirilen ancak 12 Eylül Sansürü'nce yayınlanmasına izin verilmeyen YORGUN SAVAŞÇI dizisi ile birlikte Büyük Sinema Ustamız Halit REFİĞ'in çok önem verdiği MİMAR SİNAN dizisi de gündemden düşmüş oluyordu.


Artık AB müktesebatı kapsamında bu gibi önemli tarihi konuların çekilebileceğini de hiç sanmıyorum. Yine de dönen devran içinde gelişmeler ne olur ise olsun Halit REFİĞ tarafından sağlam toplumsal ve kültürel temellere oturtulmuş olan ULUSAL SİNEMA KAVGAMIZ BİTMEYECEK.

NUR İÇİNDE YAT HALİT AĞABEYİM. Mekânın CENNET OLSUN!