Hızlı tren macerası

13.03.2009 tarihinde Türkiye hızlı tren ile tanışıyor. İsmi, Yüksek hızlı tren. Aslına bakarsanız dünyada uçaklarla yarışan trenler artık demiryollarında boy gösterirken bizim bu trene yüksek hızlı dememiz hayallerimizle sınırlı sanırım.

Daha hızlısını bir gün gelip de yaptırdığımızda ne diyeceğiz? "Çok yüksek hızlı tren" veya "Hakiki yüksek hızlı tren", bu yaratıcılığımız otobüs şirket isimlerinden gelen bir miras sanırım. Doğrusu bu konuda başarılıyız(!)

Gelelim yıllar sonra kavuştuğumuz yüksek hızlı trene, ama gelmeden önce kısaca hızlı tren işletmeciliğinin yakın tarihini şöyle bir inceledim. Sizlerle de paylaşayım. Dünyada ilk hızlı tren 1964 yılında Japonya'da geliştirilmiş. Ardından Avrupa'da ilk deneme ise 1967 yılında Fransa'da saate 253 km hızla başlatmış. 1972 yılında ise 318 km hıza ulaşmış. Bu günlerde onlarca ülkede işletilmektedirler ve yeni nesil hızlı trenler ise 500 km hıza ulaşmaktadırlar.

Kabaca hesap yaparsak Avrupa 45 yıl önce tanışmış hızlı trenle. Rakamı abarttın demeyin biz 2012'ye kadar sistemi zaten tam olarak çalıştıramayacağız. Gerçek şu ki, aslında bu tren Ankara-Eskişehir arası için de planlanmadı. İstanbul kesimi için ise zaman öngörebilmenin bu şartlarda gerçekçi olabileceğini hiç sanmıyorum.

Mahkemeler, ihale iptalleri değişen firmalar, ekonomik kriz ve en önemlisi İstanbul-Gebze arası. Evet, bu güzergah resmi sitede yüzeysel metro olarak adlandırılıyor bu günlerde. Metro'nun anlamı, yeraltı treni, bunun yüzeyseli nasıl oluyor bilemem. Ama o yüzeysel hatta daha çalışma başlamadı. Gerisini siz düşünün.

Bir de bu hızlı tren macerasının Türkiye'deki tarihine bakarsak durumun vahametini daha iyi anlayabiliriz. Türkiye'de ilk hızlı tren çalışmaları 70'li yılların ortalarında başlamış. Güzergâh aynı, İstanbul-Ankara. Başka şansı yok zaten, Türkiye'nin iki büyük anakenti. Karar doğru, zamanlama ise müthiş.

Düşünebiliyor musunuz? Avrupa'da daha hızlı tren 10 yaşına gelmeden, Türkiye hızlı tren için karar almış, ama sadece o kadar. O ilk projenin bir doğrusu daha var; eski adıyla E-5 şimdiki adıyla O-1'in kuzeyinden yapılması planlanan yeni güzergah. O gün için, bence çok ileri görüşlü bir düşünce, hele şimdiki yüzeysel metroyla kıyaslayınca.

Bütün bürokratik engellere rağmen proje bu güne kadar gelmiş. Bize 70'li yıllardan hediye olarak sadece 250 km.lik en yüksek hız sınırı kalmış. Son dönemdeki hızlandırılan çalışmalarla da, ortaya çıka çıka 220 küsur km.lik bir hat çıkmış. Yani Dağ fare doğurmuş 20 yıl sonra tüm Türkiye'nin demir ağlarla dört baştan tekrar donatılması gerekirken, 200 küsur km. Buna da şükür, hiç olmamasından iyidir tabii ki. Ama Atatürk savaştan çıkmış yoksul ve yorgun bir genç cumhuriyetle inanarak 10 yılda neler yapmış neler. Diğerleri bir tarafa 10.yıl marşına da esin kaynağı olan demiryollarında Türkiye altın çağını yaşamış ve Atatürk ölene kadar yaklaşık 3300 km demiryolu yapılmıştır. Bizler hala o günlerden kalan demiryolları ağını tekbir kayda değer ilave olmadan kullanıyoruz. Pardon! 200 küsur ilavemiz var. 1950 sonrası ise kerameti neyse karayollarına yönelerek Avrupa'nın en büyük TIR/Kamyon filosuna sahip olmuşuz. Sonuç, 200 km.lik bir hatla bayram ediyoruz.

Şimdi, bakın bu günün gazetelerine ne şaşalı haberler, ne övgüler, ne methiyeler. Hepsi batıdan 30 yıl sonra elde edebildiğimiz küçük bir başlangıç için. Ben yetkililerin yerinde olsam; hiç sesimi çıkarmam ve gizlice bu yüksek hızlı treni işletmeye alırım. Sanki yeni değil de yıllar önce açılması gereken yıllarda açılmış gibi.

Ama manzarayı bu akşamdan tahmin edebiliyorum. Açılış sırasında kendilerine övgüler yağdıracak ve ne kadar başarılı olduklarından dem vuracaklar, gecikmeyi ve güzergâhı dikkate almadan. Bu günlerde önemli olan seçim zaten bu da diğerlerinin arasında kaynar ve gider nasılsa...