İşe iade davası sonrası

İŞE İADE DAVASININ KABULÜ HALİNDE İŞVERENE BAŞVURU, TAZMİNAT VE DİĞER ALACAK HESAPLAMALARI

İş sözleşmesi işveren tarafından sebep gösterilmeden ya da geçersiz sebeple feshedilen işçi, açmış olduğu işe iade davasını kazandıktan sonra işe iadesine ilişkin KESİNLEŞEN MAHKEME KARARININ kendisine tebliğinden itibaren 10 iş günü içinde işe başlamak üzere, işverenine başvurması gerekmektedir. Bu süre hak düşürücü olup işçi tarafından işverene başvurulmadığı taktirde fesih geçerli hale gelecektir.

İşverene başvuru sözlü ya da yazılı yapılabilmektedir. Ancak ispat açısından iadeli taahhütlü postayla yahut noter kanalıyla yazılı başvuru yapılmasında yarar bulunmaktadır. Postadaki gecikmeler sebebiyle 10. Günden sonra işverene ulaşan işe iade başvurularında ise yasal süresinde başvurulmadığı gerekçesinin öne sürülemeyeceğinin altını çizmek gerekir.

İŞE İADE BAŞVURUSUNDAN SONRA 3 İHTİMAL BULUNMAKTADIR.

1.İşçin İşe Başlaması

İşveren işe iadesi için başvuran işçiyi, işveren 1 ay içinde işine başlatmalıdır. İşçi tarafından işe başlanıldığı taktirde şayet iş akdinin feshiyle birlikte işçiye ödenen kıdem ve ihbar tazminatı varsa “işçiye ödenmesi gereken boşta geçen süre ücretinden” mahsup edilecek, artan kısım varsa boşta geçen süre ücreti olarak işçiye ödenecektir.

2. İşçinin İşe Başlamaması

İşverenin işe başlama talebini kabul etmesi halinde işçi işe başlamaz ise Yargıtay Kararları doğrultusunda İşveren Tarafından Yapılan Fesih Geçerli Hale Gelir.

3.İşverenin İşe Başlatmaması

İşveren, işçinin talebine rağmen işçiyi işe başlatmaz ise, işe başlatılmayacağının sözlü ya da eylemli olarak açıklandığı tarihte veya bir aylık başlatma süresinin sonunda iş sözleşmesi işverence feshedilmiş sayılır.Bu durumda işveren tarafından DEĞİŞEN FESİH TARİHİNE GÖRE BELİRLENECEK OLAN aşağıda anlatılan tazminatları ödemekle yükümlü olacaktır.

İşe iade davası sonrasında tazminat ödemelerinde uygulamada sıkça hatalar yapılmakta olup; bu hatalar ek davaların açılmasına neden olmaktadır. Bu nedenle örnek bir olaydan yola çıkarak; işe iade tazminatları ve devamı ödemeleri de hesaplamaya çalışacağız.

ÖRNEK:

Bayan Y bir işyerinde 20.01.2010 tarihinde işe girmiş ve 20.10.2014 tarihinde işten çıkarılmıştır. Bayan Y’nin en son ücreti aylık brüt 2.500 TL olup, ayrıca aylık yol ücreti brüt 180 TL, yemek ücreti ise brüt 200 TL’dir.

Bayan Y işten herhangi bir sebep olmaksızın çıkarılmış,  kendisine 4.528 TL ihbar tazminatı, net 13.779 TL kıdem tazminatı ödenmiştir. Çalışan yıllık izinlerin tümünü kullanmıştır.

Kendisine yukarıda belirtilen ödemeler işten çıkış tarihi olan 20.10.2014 itibariyle ödenmiştir.

Bayan Y, 25.10.2014 tarihi itibariyle işe iade davası açmış, Mahkeme 15.03.2015 tarihli duruşmada; çalışanın işine iadesine, boşta geçen dört aylık süre ücreti ve diğer sosyal hakların ödenmesine; işe başlatılmaması halinde ise 4 aylık ücreti tutarında tazminata karar verir.

Bunun üzerine işveren kararı temyiz eder. Yargıtay tarafından yapılan temyiz incelemesi ise 15.10.2015 tarihinde sonuçlanır. Bayan Y’nin işe iade kararı onanır. Kesinleşen mahkeme kararı ise Bayan Y’ye 12.11.2015 tarihinde tebliğ edilir.

Bunun üzerine Bayan  Y  kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren 10 iş günü içerisinde 15.11.2015 günü itibariyle Noterden işe müracaat dilekçesi gönderir. Noter marifetiyle gönderilen işe başlama dilekçesi işyerine 17.11.2015 tarihinde tebliğ edilir.

İşveren Bayan Y’yi işe başlatmama kararı almıştır. Buna ilişkin olarak 26. 11. 2015 itibariyle Bayan Y’ye Noterden yazı göndererek işe başlatılmayacağını bildirir. Bu durumda Bayan Y ‘ye ödenecek tazminat ve diğer ödemeler şu şekilde hesaplanacaktır:

I - Boşta Geçen Süre Ve Diğer Haklar Yönünden

Bayan Y’nin işten çıkış tarihi 20.10.2014’tür. Dolayısıyla bu tarihi izleyen 4 ay boyunca sanki işyerinde çalışıyormuş gibi ücret, yol, yemek gibi ödemelerinin kendisine yapılması gerekmektedir.

Boşta geçen sürenin en çok 4 aylık kısmı içinde gerçekleşen diğer haklar kavramına, ikramiye, gıda yardımı, yol yardımı, yakacak yardımı ve servis hizmeti gibi para ile ölçülebilen haklar dahil edilmelidir. Söz konusu hesaplamaların işçinin belirtilen dönemde işyerinde çalışıyormuş gibi yapılması ve para ile ölçülebilen tüm değerlerin dikkate alınması gerekir. http://dengehukukofisi.com/index.php?modules=dokuman&id=14Giydirilmiş brüt ücret belirlenirken  dikkat edilmesi gereken bir diğer konu; eğer feshi izleyen ilk dört aylık dönemde ücrete zam yapılmışsa (emsal işçinin ücreti), ödenecek boşta geçen süre ücretinin hesabında bu zamlı ücret esas alınarak gerekli hesaplama yapılmalıdır.

Hatta bu süreçte işyerinde yeni bir Toplu İş Sözleşmesi imzalanmış ise işçi halen orda çalışıyor olsa idi toplu iş sözleşmesinden yararlanacak olduğu için işçinin ücreti ve alacak talepleri TİS hükümlerine göre belirlenmelidir.

YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ 22.03.2010 Tarih 2008/22949E.  2010/7943 K.;

Hükme esas alınan bilirkişi raporunda kıdem tazminatı hesabına esas alınan ücret doğru olarak 11.8.2006 tarihinde geçerli olan tavandan hesaplanmış ancak ihbar tazminatı hesabında 30.9.2005 tarihine 4 aylık sürenin ilavesi ile 30.1.2006 tarihindeki ücreti esas alınmıştır. Halbuki davalı işyerinde 1.3.2006 tarihinde yeni bir toplu iş sözleşmesi yürürlüğe girmiş olup fesih de 11.8.2006 tarihinde kesinleştiğine göre bu tarih de ki alabileceği ücret toplu iş sözleşmesi hükümleri dikkate alınarak belirlenmeli dava konusu istekler bu ücrete göre hesaplanarak hüküm altına alınmalıdır

En çok 4 aya kadar ücret ve diğer alacaklar, işçinin işe iade için başvurduğu anda muaccel olur. Bu sebeple boşta geçen süre ücret alacağının işe iade için başvuru yapıldığı 17.11.2018 tarihinden itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz oranıyla birlikte ödenmesi gerekmektedir.

Yargıtay kararlarına göre boşta geçen 4 aylık süre işçinin kıdeminden sayıldığı için, söz konusu süre geçmişe dönük olarak SGK’ya bildirilmeli ve gerekli prim ödemeleri yapılmalıdır.

II - İşe Başlatmama Tazminatı Yönünden

Verdiğimiz örnek kapsamında işçi 4 aylık işe başlatmama tazminatına hak kazanmıştır. İşveren ise 26. 11. 2015 tarihinde işe başlatılmayacağını Bayan Y’ye bildirmiştir.

26. 11. 2015 tarihi işçinin işe başlatılmama tarihi olup önemlidir.  Çünkü işe başlatmama tazminatına esas olacak ücret bu tarihteki emsal işçinin ücreti üzerinden hesaplanacaktır.

İşe başlatmama alacağı yönünden ise faiz, işe başlama müracaatında talebin olması şartıyla, işe başlatmama tarihinden itibaren başlar ve uygulanacak faiz ise yasal faizdir

26. 11. 2015 tarihinde emsal işçinin ücreti brüt 2.900 TL’dir. Dolayısıyla kişinin işe başlatmama tazminatı 2.900 x 4 ay = 11.600 TL’dir. Bu tutar gelir vergisinden müstesnadır, sadece damga vergisi mahsubu yapılır. O halde Bayan Y’ye net olarak ödenecek işe başlatmama tazminatı 11.523 TL’dir.

III - Kıdem Tazminatı Yönünden

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere 4 aylık boşta geçen süre işçinin kıdemine eklenmektedir. Böyle olunca kişinin işten çıkış tarihi 20.02.2015 olmaktadır.

Kişinin işe başlatılmadığı tarih 26. 11. 2015 olduğuna göre, bu tarihteki emsal işçinin ücreti esas alınarak fesih tarihine 4 ay eklenmek suretiyle kıdem tazminatı yeniden hesaplanır. Yani 20.01.2010-26. 11. 2015 tarihi arasında, işe başlatmama tarihindeki emsal ücret olan brüt 2900 + yol + yemek  üzerinden kıdem tazminatı yeniden hesaplanır.

4 aylık sürenin de eklenmesiyle belirlenen yeni kıdeme göre kıdem tazminatı hesaplanacak, önceki ödenen kıdem tazminatı mahsup edilmek suretiyle fark kıdem tazminatı ödenmesi gerekecektir.Ücretin kıdem tazminatı tavanını geçmesi halinde, işe başlatmama tarihindeki kıdem tazminatı tavan rakamı dikkate alınır.

IV - İhbar Tazminatı Yönünden

Yine burada da işe başlatılmama tarihindeki emsal ücret esas alınır. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta 4 aylık boşta geçen süreyi eklediğimizde yeni bir ihbar süresinin doğup doğmadığıdır. Verdiğimiz örnekte kişinin kıdemi zaten 3 senenin üzerinde olduğundan yeni bir ihbar süresine hak kazanmamaktadır.

Buna göre yine işe başlatmama tarihi olan 26. 11. 2015’te emsal ücret 2.900 TL olduğuna göre, bu ücret üzerinden hesaplanan ihbar tazminatı net 5.157 TL’ye tekabül etmektedir. Çalışana ilk fesih tarihinde 4.528 TL ihbar tazminatı ödenmiş idi.

Dolayısıyla kişiye ödenecek net ihbar tazminatı farkı 5.157-4.528 = 629 TL olacaktır.

V - Yıllık İzin Ücreti Yönünden

Verdiğimiz örnekte kişinin kıdemine 4 ay eklendiğinde çalışan 14 günlük daha izne sahip olmaktadır.

Bakiye 14 günlük izin ücreti işçinin işe başlatmama tarihindeki emsal ücret üzerinden hesaplanacaktır.

Emsal çalışanın brüt ücreti 2.900 TL olduğuna göre bunun netini de yaklaşık 2.100 TL’ye tekabül ettiğini varsayalım. O halde günlük ücret 70 TL’ye gelmektedir.

70 TL X 14 gün =980 TL takribi yıllık izin ücretine hak kazanmaktadır.