Kayıt dışı istihdamla mücadele

Kayıt dışı ekonomi ile mücadele edilmesi gereken en önde gelen konulardan biri kayıt dışı istihdamdır.

Vergi ve sigorta primi gibi mali yükümlülüklerden kaçınmak üzere kayıt dışı ekonomik faaliyette bulunulmakta ve elde edilen gelir kayıt dışında bırakılmaktadır.

Kayıt dışılığın temel nedeni ekonomik olmakla birlikte, sosyal, kültürel, psikolojik ve siyasi faktörlerle de yakın ilişkisi söz konudur.

Kayıt dışı istihdam, sosyal güvenlik açısından niteliği itibariyle yasal şekilde çalışarak istihdama katılan kişilerin, çalışmalarının gün veya ücret olarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına hiç bildirilmemesi ya da eksik bildirilmesi olarak tanımlanmaktadır.

Sigortalıların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi, Çalışma gün sayılarının Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik bildirilmesi ve Sigorta primine esas kazanç tutarlarının Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik bildirilmesi olmak üzere üç türlü kayıt dışı istihdam söz konusudur.

Bürokratik işlemler, kamu kurumları arasındaki koordinasyonsuzluk, etkin denetim yapılamaması, işçi maliyetlerinin yüksek olması, gelir dağılımındaki adaletsizlik, işsizlik, tarafların bilinçlendirilme konularındaki eksikliği v.b.. gibi kayıt dışı istihdamın ortaya çıkmasının birçok nedeni vardır.

Kayıt dışı istihdamın ülke ekonomisine, rekabete, sosyal güvenlik sistemine ve gelir dağılımına başta olmak üzere birçok olumsuz etkisi vardır.

Ülkemizde kayıt dışı istihdam seviyesi ve oranına bakıldığında pek de iç açıcı bir durumda değildir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2013 yılında ülkemizde kayıt dışılık oranı % 36’lar seviyesindedir. Yani, çalışan her üç kişiden biri kayıtsız çalışmaktadır.

Ülkemizde kayıt dışı istihdamla mücadele konusunun en önemli sorunları, tarafların sosyal güvenlik sisteminin sağladığı yararlar konusunda yeterince bilinçlendirilmemeleri ve kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonun sağlanamamasıdır.

Kayıt dışı istihdamı sıfırlamak mümkün müdür?

Siyasi iradenin gücünü ortaya koyması ve mücadele kararından taviz verilmemesi, vatandaşlar olarak herkesin üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmesi durumunda, kayıt dışı istihdamın önemli ölçüde azalarak gelişmiş ülkeler ortalamasına hatta bu ortalamanın da altına düşmesi mümkün olacaktır.