Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

01 Mart '13

 
Kategori
Ekonomi - Finans
 

Kooperatifin tanımı ve çalışma kuralları

Kooperatifin tanımı ve çalışma kuralları
 

Ortaklar, kooperatiflerinin sermayesine adil bir şekilde katkıda bulunur ve bunu demokratik olarak yönetirler.


A.   Kooperatifin Tanımı

“Bir kooperatif, mülkiyeti kolektif olan ve yönetimi demokratik olarak gerçekleştirilen bir girişim aracılığı ile ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçları ve özlemleri tatmin etmek için gönüllü olarak bir araya gelmiş insanların özerk birliğidir”

(Alliance coopérativeinternational, 1995).

B.   Kooperatifin Çalışma Kuralları

Kooperatifler,  eşitlik, dayanışma, dürüstlük, doğruluk, saydamlık, özgecilik, toplumsal sorumluluk ve kurucularının düşüncelerine yanıt veren belirli ilkelere veya kurallara göre çalışırlar. Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA)  bu kuralları 7 başlık altında topladı. Bunlar aşağıda özetlenmiştir :

1.     Gönüllü ve herkese açık ortaklık

Kooperatifler, cinsel, sosyal, ırksal, siyasal ve dinsel ayrımcılık olmaksızın , hizmetlerinden yararlanabilecek ve ortaklığın sorumluluklarını kabule razı olan herkese açık gönüllü kuruluşlardır . Bu ilke "serbest giriş" yada "açık kapı" ilkesi olarak da adlandırılır. Burada serbest giriş terimi, kooperatifin her isteyene değil, statüde belirlenmiş koşullara sahip herkese açık olduğunu ifade etmektedir. Serbest giriş kooperatiflerin en önemli özelliklerinden biri olarak kabul edilmektedir. Nitekim ona kendine has karakterini veren ve onu hem devlet kurumlarından hem de ticaret şirketlerinden ayıran bu özelliktir. Açıklık ilkesinin üç yönü vardır: kooperatife katılımın gönüllü olma niteliği; kooperatifin açık niteliğinin sürekli olarak korunması; dini ve politik tarafsızlık.

2.     Ortaklar tarafından gerçekleştirilen demokratik denetim

Ortaklar, kooperatiflerinin sermayesine adil bir şekilde katkıda bulunur ve bunu demokratik olarak yönetirler. Bu sermayenin en azından bir kısmı genellikle  kooperatifin ortak mülkiyetindedir. Kooperatif, ortaklarının denetimi altında onların yararına çalışan bir kuruluştur. Kooperatifler demokratik bir yönetime sahiptir. Bu ilke genellikle "bir insan-bir oy" deyimi ile özetlenmiştir. Tüm ortakların eşitliğine dayalı, kendi kendini yönetme anlamına gelir. Karar almada, öteki tür işletmelerin tersine, yatırılan sermaye değil, kişisel katılım etkili olur. Ortak sayısı çok fazla veya geniş bir coğrafyaya dağılmış kooperatiflerde, genel kurul temsilciler aracılığı ile oluşturulabilir.

3.    Ortakların ekonomik katılımı

Ortaklar, kooperatiflerinin sermayesine adil bir şekilde katkıda bulunur ve bunu demokratik olarak yönetirler. Bu sermayenin en azından bir kısmı genellikle  kooperatifin ortak mülkiyetindedir. Ortaklar gelir fazlasının “bir kısmını bölüşülemez kaynaklar”  kooperatiflerinin gelişmesine ayırırlar; bir kısmını da yine genel kurul kararı ile kendi ortak ihtiyaçları için fonlar (eğitim, sağlık,vb..) yaratırlar; bir kısmını da kooperatifle yaptıkları ticari işlem üzerinden bölüşürler(risturn).

Kooperatiflerde kârın bu şekilde dağıtımı, sermayeye sosyal bir öz kazandırmaktadır. Zira bu ilke “Fazlaların kooperatifle yapılan işlem oranında ortaklara dağıtımı ilkesi", sermayenin kârlılık arama olgusunu ortadan kaldırmaktadır. Böylece sermayeye sosyal bir görünüm kazandırılır. Genellikle ortaklar tarafından  getirilen sermayeye, bu nedenle "sosyal sermaye"denir.

4.      Özerklik ve bağımsızlık

Kooperatifler özerk, kendi kendine yeten ve ortaklarınca yönetilen kuruluşlardır. Kooperatifler, hükümetler dahil olmak üzere diğer kuruluşlarla bir anlaşmaya girmeleri ya da dış kaynaklar yoluyla sermayelerini artırmaları durumunda, bunu kooperatiflerin özerkliğini  sürdürecek  ve ortakların demokratik yönetimini koruyacak şekilde  gerçekleştirirler.

5.  Eğitim, öğrenim ve bilgilendirme

Kooperatifler , ortakların,  seçilmiş temsilcilerine, yöneticilerine ve çalışanlarına kooperatiflerinin gelişimine etkin bir şekilde  katkıda bulunabilmeleri için eğitim ve öğretim imkanı sağlar. Kooperatifler genel kamuoyunu  - özellikle de  gençleri ve kamuoyunu oluşturanları -   kooperatifçiliğin şekli ve yararları konusunda bilgilendirirler.Pek çok kooperatifçi düşünür"kooperatifçiliğin eğitimsel çalışmaya dayanan ekonomik bir hareket" olduğu görüşünü benimserler.

6.  Kooperatifler arasında işbirliği

Kooperatifler, yerel, ulusal, bölgesel ve uluslararası  oluşumlarla birlikte çalışarak  ortaklarına daha etkin bir şekilde hizmet eder ve kooperatifçilik hareketini güçlendirir.

7. Topluma karşı sorumlu olma

Kooperatifler , ortaklarınca onaylanan politikalar aracılığıyla  toplumların sürdürülebilir kalkınması için çalışırlar. Çevreye bağlı sorunların ortaya çıkmasıyla kooperatifler, kendi tarzını, toplumun sürdürülebilir kalkınmasına katkıda bulunmak zorundadırlar.

 

Kooperatifçi selamlarımla…

Dr. Ayhan ÇIKIN

t.ayhan46@gmail.com

 
Toplam blog
: 174
: 482
Kayıt tarihi
: 29.01.07
 
 

Şair ve bilim insanı (Tarım Ekonomisi). 1 Ocak 1946, Muğla doğumlu. 1968'de asistan olarak girdiğ..