Liderliğin dokuzuncu penceresi: Katılımcı Liderlik

“İyi lider az konuşur ve geride durur, takım amacına ulaşınca da “Biz kendi kendimize yaptık” der.”

Katılımcı Liderlik (Participative Leadership)

“Katılımcı Liderlik”, liderin yönetim yetkisini grup üyerleriyle paylaşma eğilimi temeline dayanan demokratik liderlik tarzıdır. Bu tarzda, amaçlar, politikalar belirlenirken, iş bölümü yapılırken hep grup üyelerinin fikirlerini dikkate almaya çalışılır. Bu anlayışı benimseyen liderler kişilerin iç unsurlar ile motive olduklarına inandıklarından daha az kontrol etme taktikleri kullanırlar ve başarılı işleri takdir etme davranışı gösterirler. Katılımcı liderlik modelinin başlıca yararları;

· grup üyelerinin de kararlara katılımı ile daha etkin ve sağlıklı kararlar alınması,

· fikirlerine değer verilen üyelerin işlerinden tatmin sağlamaları,

· böylece de daha etkin ve verimli çalışan bir grup elde edilmesidir.

Bu liderlik tarzının en önemli sakıncası karar sisteminden kaynaklanan zaman kaybıdır. Acil durumlarda bu tarz başarılı olamamaktadır. Karar vermede katılımcılığın dereceleri en azdan çoka doğru şöyle sıralanabilir: (Burada gerçek Katılımcı Liderlik tarzı, en sondaki tarzdır.)

· Liderin kendisi mümkün olan bilgilerin ışığında problemi çözer ya da karar verir.

· Lider gerekli her tür bilgiyi astlarından aldıktan sonra kendisi problemi çözer ya da karar verir.

· Lider astlarına problem hakkında bireysel olarak danışır, fikirlerini alır ve karar verir.

· Lider problemi astlarıyla grup ortamında tartışır ve fikirlerini alarak kendisi karar verir.

· Lider problemi astlarıyla grup ortamında tartışır ve grubun fikir birliği ile çözüme varılır.

Katılımcı Liderliğin Boyutları

· Paydaş Yönetimi

· Takım Ruhu ve İşbirliği

· Esnek İletişim

· Aktif Dinleme

· Saygı, Diyalog ve İşbirliği

· Demokrasi ve Katılımcılık

· Toplantı Moderatörlüğü

· Konsensus

· Sosyal Sorumluluk

· Farklılıkları Zenginliğe Dönüştürme

· Takım Yönetimi

· Büyük Resim

· Dengeli ve Geniş Perspektif

· Delegasyon

Japon Yönetim Modeli

Japon Yönetim ilkeleri ve kurum kültürleri Türk yöneticileri açısından incelemeye değer zenginlikte özellikler içeriyor. Örneğin, yönetici herkesle beraber büyük bir salonda çalışır, çalışanlardan biriymiş gibi davranır, biraz geride durur, harmoni oluşturur ve takım ruhunu herkese yaymaya çalışır. Yönetimde yaş, bilgelik ve tecrübe önemlidir ve kıdeme saygı gösterilir. Karar verme

aşamasında yönetici tam katılımı teşvik eder, ancak herkes “olur” dedikten sonra karar kabul edilir. Bu ilkeye “konsensus” denir.

Toplantı Yönetimi ve Moderatörlük

Katılımcı Lider, toplantılarda herkese fikrinin sorulmasını, farklı görüşlerin ifade edilmesini, muhalefete ve azınlık gruba söz hakkı verilmesini önemli bulur ve uygulamaya özen gösterir. İyi bir dinleyici olarak toplantıdaki söz akışını ve trafiğini adil bir şekilde düzenleyebilir. Moderatörlük görevini demokrasi ve katılımcılık ilkelerine uyumlu olarak iyi bir şekilde yerine getirebilir. Toplantıda konsensus ile karar verme tekniğini kullanmayı tercih eder.

Sosyal ve Toplumsal Sorumluluk

Gelecekte üç tane E konusunda duyarlılık önem kazanacak:

1) Environment (çevre, ekolojii sağlık ve yaşam kalitesi konusunda duyarlılık)

2) Education (eğitim konusunda duyarlılık)

3) Ethics (iş ahlakı ve etik ilkeler konusunda duyarlılık)

Yetkilendirme (Empowerment)

· koşulsuz pozitif bir saygı ve güven

· Herkesin bağımsız bir biçimde yetenekli ve yetkin olma ortamı

· yetkilendirme ve delegasyon

· çalışanlara esnek bir hareket alanı

Paydaş Yönetimi
Günümüz kurumlarında ve işletmelerde “Paydaş Yönetimi” felsefesi giderek daha çok benimsenmeye ve uygulanmaya başlanıyor. “Paydaş”, şirketle veya kurumla bir şekilde ilişkisi veya ilgisi olan tüm kişi ve kurumlara verilen genel addır. Paydaşlar deyince ilk akla gelenler: müşteriler, çalışanlar, tedarikçiler, hissedarlar, ortaklar, yatırımcılar, devlet, STK’lar. Her paydaşın kurum ile ilgili olduğu bir konu vardır ve o konuda tatmin edilmesi gerekir. Müşteriler kaliteli hizmet ve ürün ile, çalışanlar iyi maaş ve olanaklarla, tedarikçiler zamanında yapılan ödemelerle, hissedarlar kar ile, devlet vergi ile, STK’lar da sosyal sorumluluk ile ilgilenir ve memnun olurlar. Bir yönetici olarak aynı anda bütün bu paydaşların dengeli olarak gözetilmesi ve çatışabilecek taleplerin yerine getirilmesi için gereken geniş bakış açısı, sabır ve diyalog katılımcı liderlerin özelliği.

Pozitif Bürokrasi
Weber’in ilk kez ortaya koyduğu bürokrasi anlayışı katılımcı liderliğin aslında parçalarından biri: Pozitif ve dengeli bürokrasi; adaletsizliği, keyfi uygulamaları, zıtlaşmaları ortadan kaldırır. Kaostan düzen çıkaran bir organizasyon yapısı kurulmalı ve kurumsallaşmalıdır. Herşey beklenebilir ve rutin olmalı, süreçler bol yazılı bilgiler ve standart prosedürler ile belirlenmelidir. Grup bireyden daha önemlidir. Terfi performanstan önce kıdeme ve kurallara uyuma bağlıdır. Kararlar sistemde meydana gelir, kimse bireysel olarak sorumlu değildir. Bürokrasi anlayışı yönetime pek çok katkılarda bulunmuştur, ancak aşırı hale gelmesi durumunda hatırlanması gereken dezavantajları da vardır: Pasiflik meydana gelir, kararlar ortada kalır, herkes topu birbirine atar, kimse inisiyatif alarak akışı bozmak istemez, birey sistem çarklarında kaynayabilir.

Kısaca Katılımcı Liderlik:

Herkese söz hakkı vermeyi, farklılıklara saygı duyarak bunları zenginliğe dönüştürmeyi, aktif ve koşulsuz dinlemeyi, konsensus ile karar vermeyi esas alan liderlik anlayışı. Katılımcı Liderlik anlayışında ikna yöntemi ve diplomasi yoğun olarak kullanılır; alınan kararda tüm partilerin ve paydaşların memnun edilmesi için uğraşılır.