LİDERLİK

LİDER[1]-LİK

Temuçin, avuçlarında kan pıhtısıyla doğduğunda, dönemin kâhinleri, bu çocuğun ilerde çok kan dökeceğine kanaat getirmişlerdi. Zorlu bir hayatı oldu Temuçin’in, kâhinler haklı çıktılar.

Babası zehirlenerek öldürüldü, daha çocukken kardeşini öldürdü, kıtlıkla terbiye oldu, esir düştü, karısı kaçırıldı, ailesi terk edildi. Yaşadığı her zorluk, bir “arabesk filme” konu olabilecekken onu güçlendirdi, darmadağın kabilelerden bir imparatorluk kurdu, Cengiz Han’a dönüştü.

Neydi bu işin sırrı? Liderin farkı nedir?

Lideri süreç mi belirler, lider süreci mi belirler?

Aynı şartlarda başka bir insan bunu başaramazken, bazıları nasıl başarıyor?

Başaranları, başka ortam ve şartlarda test edebilsek, yine aynı başarıyı gösterebilirler mi?

İçinde bulunduğumuz yüzyılda liderlik konusunda oldukça kapsamlı çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalardan bazılarında, liderlik ile kişilik arasındaki ilişki araştırılmıştır.

Deney gruplarının birinde, lidersiz grup tartışmaları yapılmış, değişik ortam ve görevlerde aynı bireylerin grup liderliğini ele geçirdiği gözlenmiştir. Bu kişilerin ortak özelliklerine bakıldığında öne çıkan özellikler sırasıyla şunlardır:

 1-Sosyal olma

 2-Hâkimiyet kurma

 3-Kendine güven

 4-Zekâ

Bir başka araştırmada, ABD’de ilk 500 firmadaki yöneticiler üzerinde yapılmıştır. Burada öne çıkan özellikler sırasıyla “dürüst, güvenilir, inançlı, rekabetçi, yetenekli, üretken, teşvik edici, cesaretli, geleceği gören”-dir.

Yine aynı kapsamdaki başka bir araştırmada %83 ile dürüstlük ilk sırada %67 ile yetenek ikinci sırada %67 ile geleceği görmek üçüncü sıradaki özelliklerdir. Aynı araştırmanın bir başka ilginç sonucu da, hızlı gelişme gösteren firma yöneticilerinin %59 unun “sezgisel” hareket ettiğinin ortaya çıkmasıdır. Lideri takip edenlerinde bir kısmının sezgisel hareket ettiğini kabul edebiliriz.

Sorumuza dönecek olursak,

Liderin farkı nedir? Lideri süreç mi belirler, lider süreci mi belirler?

Tarih laboratuarına göz attığımızda “Gandi” analizinde görmekteyiz ki; hukuk eğitimi almış, 3. mevkide gitmeyi reddedince trenden atılmış, at arabasında ayakta gitmeyi reddedince dayak yemiş, kendisine karşı şiddet uygulayanlara karşı pasif direnişi seçip kurşun atmadan devlet kurabilmiş… Benzer bir bakış açısına sahip Mandela, 27 yıl hapisle, 6 metrekarelik bir hücreden devlet başkanlığına geçiş.

Sabır ve azmi de listeye eklemeliyiz…

 Kendini tutuklamaya gelen askerleri etkileyerek komutası altına alan Napolyon’a bakarsak duyguyu, Şeyh Şamil’e baktığımızda inancı ön plana çıkarabiliriz.

Ve birde kelime manası “hediye” anlamına gelen yani “bahşedilmiş yetenekler” olarak kabul edebileceğimiz karizma…

Özetlersek…

Yaşadığı süreç lideri(mi) zorluyor, lider süreci(mi) etkiliyor ve süreci devam(mı) ettiriyor…

Aslında lideri, sürecin zorluğu belirliyor…

Biraz da, zor olaylar, zor ve yerinde kararlar lideri yöneticiden ayırıyor.

Birçok yaşamış liderde bunu görüyoruz. Örnekleri arttırmak mümkün.

Aynı şartlarda başka biri neden başaramıyor dediğimizde ise liderde bulunması gerekli özelliklere odaklanıyoruz. İstenilen kişilik özellikleri ve gerekli donanım, yani artıları…

Analitik düşünme, sosyal olma, hâkimiyet kurma, kendine güven, zekâ, dürüstlük, yetenek, geleceği gören, güçlü sezgiler ve karizma.

Liderlerden kötü, acımasız olanlar yok mu?

Var tabiî ki, liste uzun “Hitler, Mussolini, Stalin, Lenin…

Onların becerisi de insanların kötü taraflarını ortaya çıkarıp organize etmeleri.

Gladyatör filminde Commodus (Babası Marcus’a konuşken) babasını öldürmeden önce şöyle sesleniyor… “Bir keresinde bana yazmıştın dört temel erdemin ne olduğunu: Bilgelik, adalet, cesaret ve ölçülü olmak. Listeyi okuduğumda bunlardan hiçbirisine sahip olmadığımı anladım. Ancak benim başka erdemlerim vardı, baba. “İhtiras””.

… İhtiras herkeste mi var?

Ya da Bazılarında daha fazla mı var…?

Bilmiyorum, ihtiraslı bir şekilde “alçakgönüllülüğe” sarılıyorum.