Mustafa Kemal'in İstanbul'dan Anadolu'ya geçişi ve Padişah Vahidettin hakkında ki düşünceleri

- Mustafa Kemal 16 Mayıs 1919'da Samsun'a gitmek üzere İstanbul'dan ayrılmadan önce, kendisine lll. Ordu müfettişliği görevini veren Padişah Vahdettin'e veda edecekti.

- Padişah Vahidettin, 16 Mayıs 1919 Cuma günü kendisini Yıldız Sarayı'nda kabul etti. Sarayın Boğaziçi'ni gören küçük salonunun penceresinden bakıldığında, düşman zırhlılarının toplarının saraya çevrildiği görülüyordu.

- Padişah Vahidettin bunları Mustafa Kemal'e göstererek, ''Görüyorsun dedi; ben artık vatanın ve milletin nasıl kurtulabileceğini tasavvur bile edemiyorum.'' Bir ara ellerini kaldırıp çaresizliğini gösterdi. Sonra şöyle devam etti. '' İnşallah Millet aklını başına toplar da, bu acıklı vaziyetten hem kendini, hemde bizi kurtarır.''

- Konuşmasına devamla '' Paşa, Paşa şimdiye kadar devlete çok hizmet ettin, bunların tümü artık tarihe geçmiştir, ama şimdi yapacağın hizmet hepsinden önemli olabilir. Paşa, paşa Devleti kurtarabilirsin.''

- Bu Sözler Mustafa Kemal Paşa'yı şaşırtmıştı. Çünkü Vahdettin'i çok iyi tanıyordu. Duygularını, eğilimlerini, düşüncelerini, ondan böyle bir konuşma beklenemezdi.

-Netekim, Padişah Vahidettin gerçek kimliğini İngiltere'ye sığındığını bildiren mektubu, bunu açıkca belli edecektir. '' Dersaadet İşgal Orduları Başkomutanı General Harrington Cenaplarına, İstanbul'da hayatımı tehlikeli gördüğümden İngiltere Devlet fahimesine sığınmak ve bir an önce İstanbul'dan başka bir yere götürülmemi istiyorum, Efendim. 16 Kasım 1922 Halife-i Müslim Mehmet
Vahidettin''

- Mustafa Kemal hakkında duyulan güvene teşekkür etti. Elinden geleni yapacağını söyledi. Yanlız kafasını karıştıran ''Devleti Kurtarırsın'' demekle neyi kastetmişti. Bu sözü şöyle yorumladı.

- '' Hiç gücümüz yoktur. Tek dayanağımız, İstanbul'a egemen olan yabancıların isteklerini yerine getirmektir. Senin işin, onların yakındıkları sorunları ortadan kaldırmaktır. Önemli olan, onların isteklerinin yerine gelmesidir. KENDİ VATANDAŞLARINIDA ONLARIN İSTEKLERİNE İNANDIRACAKSIN. BÖYLECE ONLARIN ANLAYIŞLARI EGEMEN OLACAK YURDA. HALKI ONLARIN GETİRECEKLERİ DÜZENE UYDURACAKSIN. SALTANATIM UĞRUNA HALKI PAZARLIK KONUSU YAPACAKSIN.''

- Mustafa Kemal için bu görüşme iyi olmuştu, Padişahın söylediklerinden yararlanmıştı. Padişah ihanetine Mustafa Kemal'i de ortak etmek istiyordu. Daha fazla dinliyemiyecekti, yerinden kalktı izin istedi ''Buyurduklarınızı unutmayacağım'' diyerek kapıdan çıktı. Vahidettin ''Başarırsın inşallah'' diyerek dua etti.

- Odadan çıkınca padişahın yaveri Naci Paşa, ''Padişahın küçük bir armağanı'' diyerek bir saat verdi. Saatin kapağına Vahidettin'in markası işlenmişti.

- Mustafa Kemal yolda hep padişahın sözlerini geçirdi aklından. Kendi düşünceleriyle, Padişahın düşünceleri birbirine zıttı. O Anadolu'ya gerçek anlamda yurdu kurtarmaya gidiyordu.

- O kafasında kurtaracağı yurdun ilkelerini düşünüyordu.

- ULUSAL EGEMENLİĞE DAYANAN KAYITSIZ ŞARTSIZ, TAM BAĞIMSIZ BİR TÜRK DEVLETİ KURMAK.