Ölmeden evvel seyredin (8)

POTEMKİN ZIRHLISI (1925)

Sergei Einstein’in tüm sinema okullarında okutulan başyapıtı Potemkin Zırhlısı (sessiz film 1925), tüm zamanların en iyi filmlerinden biridir. Film 1905 Bolşevik İhtilalini anlatması için devlet tarafından sipariş edilmiş olmasına rağmen, Ayzenştayn filmi yepyeni montaj teknikleri, estetik anlatımı ve etki yöntemleriyle basit bir propaganda filmi olmanın çok ötesinde bir klasik haline getirir.

Dünyada ilk defa paralel kurgu sisteminin belirgin olarak kullanıldığı filmin yönetmeni Sergei Eisenstein komünist ideolojiyi gerçek anlamda desteklemiş olmasına rağmen, hatta ölene kadar bir Komünist Parti üyesi olarak kalmasına rağmen, Bolşevik devriminden sonra kendisine sunulan imkanları, sanatının gücünü ortaya koymuş, Rus sinema tarihinde iyi, hatta dünya sinema tarihin en etkili yönetmenleri arasında yerini almıştır.

Film, Potemkin isimli savaş gemisinde kötü şartlar içinde yaşamaya mahkum edilmiş gemi tayfasının isyanını ve bu isyancıları destekleyen Odesa halkının dramını anlatıyor. Çapraz kamera hareketli kurgusuyla izleyenleri sürükleyici müthiş bir gerilim oluşturulmuş. Komünist devrim Rusyasında yapıldığı halde aslında filmde materyalizm karşıtı olan ruhçu inanca yönelik simgeleri yönetmen filme koymuştur. Örneğin taş arslanın Odesa halkını desteklemek istercesine canlanışı buna güzel bir örnektir...

Potemkin zırhlısının gerçek hikayesi

Rus-Japon savaşı sırasında yenilgiye uğrayıp zayıf düşen Çarlık ordusu, köylü ayaklanmalarını bastırması sırasında daha da güçsüz duruma gelir. Askerler arasında da hoşnutsuzluklar artmaya başlar. Bunun yanında çarlık subayları, gemi mürettebatına sürekli baskı yapar, mürettebatın yatma yerleri, yedikleri, içtikleri ve çalışma koşullarının dayanılmazlığının yanında subayların bu davranışları da işi katlanılmaz boyutlara taşır. 27 Haziran 1905'te Potemkin Zırhlısı'nda bir isyan patlak verir. Bu isyan denizciler ve askerler arasındaki hoşnutsuzluğun ilk yığınsal belirtisi olur. Ve 1905'te Rusya'da Çarlık rejimine karşı ayaklanan askerler, Büyük Ekim Devrimi yolundaki en önemli adımlardan birisini atmış olur. Mürettebat potemkin zırhlısına kızıl bayrağı çeker ve ardından işçi grevlerinin yoğun olduğu Odessa'da demirler. Daha sonra ayaklanmayı bastırmak üzere gönderilen savaş gemilerinde denizciler, ayaklananların üzerine ateş açmayı reddeder ve böylece Potemkin Zırhlısı'nın ayaklanması daha da güçlenir. Fakat Potemkin Zırhlısı'nın ayaklanmasına Karadeniz donanmasının diğer gemileri katılmaz. Erzak ve yakıtı azalan Potemkin Zırhlısı Romanya kıyılarına yanaşarak, Romanya hükümetine teslim olur. Böylece zırhlıda ki ayaklanma yenilgiyle sonuçlanır. Potemkin Zırhlı'sının ayaklanması Çarlık ordu ve donanmaları arasında başlayan ilk devrimci ayaklanmaydı. 27 Haziran 1905'te Çarlık rejimine karşı Potemkin Zırhlısı ayaklanması, Ekim Devrimin bir provası haline gelmişti.

Orijinal adı : Bronenosets Potyomkin

Yönetmen : Sergei Eisenstein

Senaryo : Sergei Eisenstein , Nina Agadzhanova

Süre : 75 dakika

Sanat Yönetmeni: Vasili Rakhals

Oyuncu : Aleksandr Levshin , Vladimir Barsky

Müzik : Nokoki Kryukov , Edmund Meisei

Kurgu : Sergei Eisenstein

Görüntü Yönetmeni: Eduard Tisse

Erhan IŞIK

Kaynak : Wikipedia ve çeşitli film tanıtım siteleri