Otomobil alırken finansal soruların cevapları ve otomobil sektörü

Günlük yaşamda otomobil yaşam hızını artıran önemli bir ürün.  İşinize metroyla, servisle veya otobüsle gidip, dönüyorsanız sadece hafta sonu ihtiyacı için otomobil almaya gerek duymayabilir tasarruf ve takiben yatırım yapabilir, mali gücünüzü kuvvetlendirebilirsiniz. 

Mutlaka bir otomobile ihtiyacınız olduğunu değerlendiriyorsanız, aile bireylerinin fikrini alarak güvenli, konforu ve görünümü zevkinize uygun otomobil özellikleri üzerinde karar vermeniz gereklidir. Aileniz kalabalık; üç çocuklu, büyükanne veya babalardan biri Sizinle yaşıyorsa aile arabası almanız uygundur. Örneğin otomatik vitesli, motoru güçlü dizel bir araç. Tek kişi çalışıyor ve yaşıyorsanız yakıt tüketimi az, park etmesi kolay, şehir içi kullanıma uygun küçük bir araç seçim kapsamınıza girebilir. Aşağıdaki soru ve cevaplar otomobil müşterisine fikir vermek amacıyla amatör kıymetlendirmesini yansıtmaktadır.

1. Otomobil satın alırken yapılan en büyük hata  nedir?  

En büyük hata, otomobil satın alacak kişinin heyecana kapılıp, beğendiği, tutkuyla sevdiği otomobili kısa sürede almaya çalışmasıdır. Bu sürede kişinin gönlünün istediği, aklının önüne geçmekte ve akılcı bir karar vermesini önleyebilmektedir.  Bu istek;  satıcının sorgulamadığı bir durumdur. Uygulandığında sonradan alıcı kişide pişmanlıklara sebep olabilmektedir.

Otomobil satın alma kararı acele verilmiş değil, peşinatı, taksitleri, yakıt, sigorta ve bakım masrafları hesaplanmış, istenen özellikleri üzerinde yaklaşık bir ay durulmuş bir karar olmalıdır. Planlanandan farklı, yeni bir durum oluşursa örneğin marka değişikliği, otomobil tipi değişikliği (coupe, hatchback, suv, güç seviyesi, yakıt tipi ….) karar o an verilmemelidir. Bir arkadaşıma danışıp, takiben bu konuda Size cevap vereyim diyerek tekrar sağlıklı bir analiz yapılmalıdır.

2. Satın alacağınız otomobil ve yıllık kazancınız arasında bir ilişki var mı?

Genel kural yıllık kazancınızın yarısı (%50) fiyatı aşmayan bir otomobili  satın almanızdır.  Yıllık net kazancınız altmış bin (60bin) TL ise otuz bin (30bin) TL’ye satın aldığınız bir otomobili kullanmanız makuldür. Daha önce yeterli tasarruflarınız olmuş elinizde peşin ödeyecek rakamınız var  ve olduğunuzdan daha zengin görünmek istiyorsanız daha pahalı bir otomobil alabilirsiniz. Ancak kullandığınız otomobilin bakım, sigorta bedelleri otomobiliniz ne kadar pahalıysa o kadar çok tutar ve aylık otomobil yakıt bedeli de önemli bir maliyettir. Ayrıca aylık tüm borç ödemeleriniz, aylık kazancınızın üçte birini (1/3) aşmamalıdır.

Mali gücü ötesinde  pahalı, masraflı otomobillere heves etmek kişinin geleceğe yatırım imkanını azaltabilir, psikolojik yönden zorlar ve her konuda isteklerinin artmasına, yaşamının pahalılaşmasına  sebep olabilir.

3.Sıfır ve ikinci el otomobil fiyat farkı   

Ülkemizde sıfır otomobilde satıcı daha uygun kredi olanakları sağlıyabilmekte ve peşinat talebi oranı,  örneğin yüzde yirmi (%20), makul bir değerdedir. Sıfır araç “İlk sahibiyim” duygusunu beslemekte ve  olası arıza ve kusurlara karşı garanti sağlamaktadır.

İkinci el otomobil;  Birinci yılı dolduktan sonra sıfır otomobilin fiyatı yüzde onbeş  (%15) civarında düşmekte ve ikinci el olmaktadır. Ülkemizde ikinci el oto kredi olanakları sınırlıdır. İkinci el otomobili satın alırken geçmişinden, kazalı araç olmasından  endişe edilmektedir.

Kimi insanlar kusura, riske katlanamam diyerek sıfır arabaya, kimi insanlar da ciddi kazası yoksa asıl olan fiyatdır. Otomobilini sürmüştür, başka ne yapacak ki diyerek ikinci ele yönelebilmektedir.

4. Otomobil bedelini peşin veya taksitle ödemek

Peşin ödemek psikolojik olarak zordur. Satın alacağınız aracın bedelinde daha özenli davranır ve fiyatının ödenebilir olmasına dikkat edersiniz. Peşin ödeme yaparsanız aylık taksidiniz olmayacak, faiz ödemeyecek ve aracınız  üzerinde ipotek olmayacaktır.  Ayrıca peşin ödeme pazarlık gücünüzü artırabilir ve özellikle ay sonu alışverişinde satıcının ödemeleri olacağından peşin ödeme teklifiniz daha cazip gelebilir. Otomobili alırken gelir getirmeyen bir alana paranızı aktardığınızı gözönünde tutun.

Usül olarak pazarlığın araç toplam fiyatı üzerinde yapılması, en sonunda peşin ödeme imkanı olduğu ve faiz, taksitlendirme, kişi hayat sigorta masraflarının düşürülmesi ve bunların toplamı yeterli mali fayda sağlıyorsa peşin ödemenin benimsenmesi faydalı olabilir Yeterli fayda sağlamıyorsa veya paranızı başka işlerde değerlendirme imkanınız varsa otomobilinizi krediyle alabilirsiniz. Bu değerlendirmeyi en iyi kendiniz yapabilirsiniz.

Rakamsal olarak değerlendirirsek; otuz (30) bin TL’lik otomobili satın alın. Peşin öderseniz faiz yok. 36 ay eşit taksit öderseniz yıllık faiz %12 olsun, 36 ayda ödeyeceğiniz faiz yedi (7) bin TL üzerindedir.

Bir başka görüşü bilmenizde fayda var. Kredili kampanya satışları firmalar için düzenli satış imkanıdır. Örneğin dört (4) ayda bin (1000) adet araç teslimi kampanyası; ayda 250 araç satış garantisi veya 36 ay için yaklaşık her ay 28 araç bedel akışının garantiye alınmasıdır.  Bu yönden faizler biraz düşük tutulabilir.

5. Sık olarak otomobil değiştirmenin maliyeti

Aldığınız otomobile en azından üç-dört (3-4) yıl binin. Aksi halde satın alma, araç muayene  ve sigorta masraflarınızı, araç lastiklerinizi etkin ve ekonomik olabileceği sürede kullanmamış olursunuz.  Finansal bir yaklaşım aracınızın piyasa değeri alış fiyatının dörtte birine (1/4) düşene kadar örneğin otuz (30) binTL’lik araç yedibinbeşyüz (7500) TL olana dek kullanmaktır. Aracınızla ne kadar çok kilometre yaparsanız km başına maliyet fiyatı  (bakım, tamir masrafları aşırı olmadıkça) düşer.

Prensip olarak krediyle aldığınız, ödemesi bitmemiş aracı satmayın. Aracın üzerinde ipotek olduğundan kalan kredi taksitlerini ödemeniz  gerekir.

Bunun istisnaları aşağıdaki durumlar veya benzerleri olabilir.

a.  Aldığınız otomobilin ihtiyacınıza göre çok lüks ve pahalı olduğunu sonradan fark ettiniz.  Örneğin işiniz-eviniz arası seksen (80)  km iken yoldaki ihtiyacınız, konforlu, güvenli bir araçtır. Ama Siz,  çok lüks, aşırı tüketimli bir jiple gidip geliyorsanız güvenlik ve konfora ilave olarak sigorta ve yüksek yakıt maliyetine katlanırsınız. Masraf, Sizin ödeme gücünüzü çok aşıyorsa  üç-dört (3-4) yılı beklemeden aracı hemen satmak ve kısa sürede oluşan alım-satım zararına katlanmak çare olabilir.

b. Köyde oturuyorsunuz ve tutumlu, küçük lastikli bir araç aldınız. Ancak araç stabilize, tümsekli, çamurlu yollarda kullanıma uygun değil. Hemen şehre götürüp, satın daha az zarar edersiniz.

6.  Hiç peşinat ödemeden aracı krediyle almak uygun mu?  

Bir imkan olabilir, ancak gerekmedikçe kullanmayın. Aracı alırken ilk peşinat ödemenizi yüksek tutun. Taksitlerinizi 24-36 ay içinde ödemeye çalışın. Otomobil satan görevli daima ilk peşinat bedeli ve aylık ne miktar ödeyebileceğinizi sorar. Halbuki söz konusu olan istediğiniz otomobil ve toplam fiyatıdır. 

Peşinatın ve aylık ödeme miktarının az olması taksit sayısını ve ödenecek faizi artırır. Bazen aracın kalan borcunun değeri,  aracın yıllara sari olarak değer kaybetmesi sonucu araç satış bedelinin üstüne geçebilir. Bu noktaya gelmeden araç taksitleri bitmiş olmalıdır.

7.   Aracı beğenip diğer işleri satış bürosuna bırakmanın finansal yükü var mı?                                                              Aracınızı ve özelliklerini öğrenmek, karar vermek işin ilk önemli safhasıdır. İkinci önemli safha aracın peşinat yüzdesi, kredisi, faiz oranı, süresi, ilave aksesuar bedeli, taşıma masrafı, araç sigorta bedeli, borçlu kişi hayat sigorta bedeli, dosya masrafı ve ilave diğer masraflardır. Her birisi ve miktarını konuşun, toplam fiyatın nasıl oluştuğunu mutlaka görün.Teşhir salonunda harcadığınız sürenin daha fazlasını burada geçirin. Aracın özellikleri kadar, rengini garantiye alın ve ileride başka renk kabul etmeyeceğinizi söyleyin.

8.  Aracın standart özelliklerine ilave özelliklerin dahil edilmesinin mali yükü  

Çok para kazanan sporcu, sanatçı veya  iş adamı değilseniz aracın mevcut özellikleriyle yetinin. Yeterli değilse bir üst donanımlı ama standart modeli alın. Güvenli sürüşe faydası olan ABS ve can emniyetine katkıda bulunan hava yastıklarına önem verin. Uzun yolculuklar yapıyorsanız sürüş konforuna, hız ayar ve sabitleme, klima özelliklerine dikkat edin.

Her aksesuvar alırken ilave bir maliyet getirmekte, ancak satarken ikinci el alıcılarının görmediği bir özellik olabilmektedir. Ayrıca ikinci el araç satıcıları-alıcıları; Siz aracınızı satarken; aracın aksesuvarlarına para vermemekte,  model yılı esasdır demekte ve araç kilometresi fazlaysa, herhangi bir kısım boyanmışsa bunları önemli kusur göstermektedir. Siz araç alırken ise; aksesuvarları önemsemekte, az kilometre yapılmış olmasını abartmaktadır. Kilometre fazlasını ise araç uzun yolda kullanılmıştır diyerek satan ve alan için aynı konuda  farklı yaklaşımları öne sürmektedir.

9.  Alıcının eski otomobilinin bedelini yeni alımda kullanması  

Otomobil satış firması eski otomobilinize piyasa model fiyatından örneğin 25-30bin TL’lik otoda asgari 3-6binTL daha az teklif eder. 60-70binTL’lik otomobil satın alırken bu rakamlarla uğraşmak istemiyorsanız bu farka katlanabilirsiniz.

10. Otomobil sektörü

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2012 yılı itibariyle ülkemizdeki otomobil sayısı yaklaşık 8.5 milyondur ve bu rakamın yaklaşık yüzde yirmi üçü (%23) İstanbul’dadır. Otomobil ihracatçısı Almanya’da otomobil sayısı kırk üç (43) milyondur ve yaklaşık bir (1) milyon kişi bu endüstride çalışmaktadır.

Birinci öngörü; Türkiye’de yola çıkan otomobil sayısı  ve bu endüstride çalışan sayısı ileride Almanya rakamına erişebilir. Yeter ki Türkiye etkin bir otomobil ihracatçısı olmayı hedeflesin ve otomobil fiyatları rekabetçi olsun.

İkinci öngörü; Geleceğin otomobilleri yoğun elektronik devreler kullanan, gelişmiş yazılım programlarıyla donatılmış, yakıt verimi yüksek otomobillerdir. Teknolojiyi iyi takip eden modern otomobillerin tasarımına ve üretimine katkı sağlayan otomotiv arge merkezleri, üniversite bölümleri kurulması ve otomotiv şirketlerinin desteklenmesi faydalı olabilecektir.