Sizi hayrete düşürecek ''Celebration Projesi'' hakkında

İnternet hayatımıza destek mi oluyor yoksa hayatımızı ele mi geçiriyor? Son aylarda verdiğim seminerlerde birçok kişiden bu soruları almaya başladım. İnternet yeni bir yaşam tarzı yaratmaktadır ve bu yaşam tarzı oyununda oyuncu olmak veya senarist olmak sizin elinizdedir. Bu yazımda sizlere yaşamımızın içerisine entegre olmaya başlayan ve internet’in yeni bir toplum yapısı oluşturup oluşturmadığını konusunda görüşlerimi paylaşmak istiyorum.

Celebration Projesi

İlginizi çekeceğini düşündüğüm örnek bir projeden bahsetmek istiyorum: “Celebration”. Celebration projesi Amerika’nın Florida eyaletinde 1996 yılında hayata geçen bir yüksek teknoloji toplumu projesi. Disney firması; Celebration Company adlı bir şirket kurarak bütün dünyaya teknoloji kullanılarak yeni bir toplum düzeni oluşturulabileceği mesajı için çalışmaya başlamış ve 1996’da inşaatlar tamamlanmış ve Celebration adlı kasabada yaşam başlamış. Celebration büyük bir kasaba; bugün yaklaşık olarak 15.000 ailenin yaşadığı bir yer. Disney beş ilkeye dayanan bir toplum oluşturmaya çalışmış; mimari, sağlık, eğitim, toplum ve teknoloji. Şimdi gelin buradaki yaşam şeklinin farklılıklarına.

Celebration projesi içerisinde inşa edilen evler, dükkanlar, sosyal alanlar ve okullar var. Bütün bu yerlerde ise yüksek hızda internet altyapısı mevcut. Kişiler arası iletişim özel internet iletişim hatları, görüntülü sistemler, kablosuz ağlar üzerinden gerçekleşiyor. Kasaba meclisi toplantıları online olarak yapılıyor; herkes evinden toplantıya görüntülü olarak katılabildiği gibi toplantı öncesi fikirlerini de intranet üzerinden Celebration halkı ile paylaşabiliyor. Celebrarion genel müdürü olan Perry Reader şunları söylüyor “Soru ve cevap akışı organize edilmiştir ve insanların giyinip kente gelmeleri, toplantı salonuna gitmeleri ve bir yığın konuşmayı dinlemeleri gerekmiyor. Bu çok etkin bir yöntemdir.”

Celebration’da eğitim de internet üzerinden destekleniyor. Kent içerisinde bir devlet okulu, lise ve bir üniversite bulunuyor ve hepsinde oldukça yüksek bir teknolojik altyapı bulunuyor. Örneğin devlet okulunda 940 öğrenci için 800 bilgisayar, 900 fiber optik kablo bağlantısı, üç adet T- 1 internet bağlantısı bulunuyor. Okulun ayrıca kendi intranet’i var; öğretmen, öğrenci ve velilerin dahil olduğu sistemde öğrenciler kolaylıkla bütün çalışmalarını online olarak yayınlayabiliyor ve kablosuz ağlar sayesinde okulun her yerinden istedikleri intranet bilgisine kolayca erişebiliyorlar. Görüntülü olarak diğer öğrencilerle ve velileriyle görüşebiliyorlar.

Celebration’da internet sadece bilgisayar ağları için değil dijital kablolu televizyon ağları için de kullanılmış. Celebration toplumu kendi televizyon kanalları mevcut ve bu kanallarda Celebration sakinlerinden yemek tarifleri, bahçe bakımı anlatılıyor, bir yandan basketbol maçları canlı yayında izlenebiliyor, mezuniyet töreni ve diğer törenleri gösteren bir televizyon kanalı daha var; kilise, jimnastik salonu kısaca birçok yerde kamera var bunlardan intranet kullanıcılarına özel canlı yayın yapılıyor.

Evlerin mimarisi 1940 öncesi varolan evler gibi tasarlanmış. 1996’da ilk defa yerleşenler geldiklerinde sanki yüzyıldır dikili olan ağaçlarla karşılaşmışlar. Ev içerisinde anında ödeyerek sipariş verme, akıllı buzdolabı ve ısıtma sistemleri, sürekli kişisel sağlık kontrolu yapan akıllı cihazlar eski ile yeni arasındaki farkın teknoloji olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Celebration yeni “gerçek” bir kent.

Celebration gerçekten Gerçek mi?

Celebration örnek bir projedir, çok yakın gelecekte bize yeni yerleşim yerlerinde beklenen yaşam standartlarını göstermekte ve olası problemleri görebilmemize olanak sağlamaktadır. Türkiye’de gerçekleşecek yeni kent projelerinde de mimari, eğitim, sağlık ve topluluk düşünülmesi gereken ana konular olacaktır ama en önemlisi interneti altyapı olarak kullanan teknoloji çok önemli bir başlık olacaktır. Tüm dünyada bugün Celebration projesi hakkında olumsuz yorumlar da yapılmaktadır; Celebration’da yaşayanların Disney’in lunaparklarındaki oyuncaklardan başka birşey olmadıklarına inananlar vardır ama kent sakinlerinden Kelly Wrisley de kenti gerçek olarak ifade etmeyi gerekli bulmaktadır; “Buradaki insanlar da diğer insanlar gibi neşe ve keder yaşıyorlar. Bu gerçek yaşam ve gerçek dünyadır.”

Internet yeni dünya ekonomisinin temeli ve büyük dengeleyicisi olmayı vaat eder. Günümüzde ülkeler hatta ülke içerisindeki halk arasında ciddi uçurumlar oluşmaktadır, en zengin ülke ile en fakir ülke arasındaki fark her geçen gün artmaktadır. Ama diğer yandan internet herkese eşit bilgi hakkı sunmaktadır. Ama şunu unutmamak gerekir ki arama kelimesini bilmek ve motor kelimesini bilmek; bir kişinin arama motoru kelimesini bildiğini göstermez. Fırsatların eşitleyici olabilmesi için başlangıç ihtiyaçlarının yani iyi bir internet altyapısının ve tabi ki başlangıç bilgi birikiminin topluma aktarılması gerekmektedir. Oysa günümüzde teknolojik gelişmeler pazarlama araçları olarak karşımıza gelmektedirler. Gelin hemen bir örneği ele alalım:

Meyve Yemek Unutuldu

Günümüzde diyet yardımcıları, klinik araştırmacılar bizi daha akıllı, daha güzel, daha sağlıklı, daha seksi, daha ince, daha az stresli, daha genç görünümlü, enerjik yapma vaatleri ile çeşitli şurup, hap, tablet ve toz sunmaktadırlar. Hatta birçok bu tip tamamlayıcının da tamamlayıcısı vardır. Amerikalılar yılda 10 milyar hap kullanarak kendi kendilerini tamamlamaktadırlar. Amerikalılar hızlı etki yapan vitaminlere 700 milyon dolardan fazla harcarken günde ortalama bir meyveden azını tüketmektedirler. Yorum sizin.

Everest’e Tırmanmak

Dünyanın en yüksek zirvesi olan Everest’e çıkmak geçmiş yıllarda çok zor idi. Ama günümüzde yedek oksijenle Everest’e tırmanabilirsiniz. Peki gerçekten tırmanır mısınız, yoksa teknoloji size bir güç mü sağlamış olur? Veya diğer bir örnek olarak günümüzdeki dijital fotoğraf makinaları ve kameraları ele alabiliriz. Teknoloji belgelemeye yaramaktadır. 1830’lu yılların sonunda keşfedilen kamera günümüzde hayatımızın her anında yer almaktadır. Mezuniyet törenine gittiğimiz çocuğumuzun fotoğraflarını çekerken o neden sizin yüzünüzü görmek yerine fotoğraf makinelerini ve kameraları görmektedir? Acaba teknoloji sayesinde anı belgelemek için kaydederken anı kaybediyor olmayalım. Çok belgesel bir yaşam tarzına gitmiyor muyuz?

DNA’lar Uzayda...

İnsanoğlu farklı teknolojilerle farklı fikir çaprazlamaları yapabiliyor. Örneğin Encounter 2001 adlı şirket DNA’nızı özel bir saklama kutusuyla uzaya yollamaktadır. Tercihinize göre güneş sistemi dışına yollayabilirsiniz veya 240 yıl süreyle dünya ekseni etrafında dönmesini sağlayabilirsiniz. Sonucu ne olacak bilmiyoruz ama sizce herkes bu işlemi yapabilecek mi, ya da bir çocuğumuz olmadan onun gen yapısıyla oynayıp daha zeki, daha güzel, daha becerikli olabilmesini sağlayan genetik bilimi yaygınlaştıkça bunu sizce bütün dünya toplumları uygulayabilecekler mi? Uygulanıp uygulanmaması gerektiği ayrı bir soru ama şu gerçek ki uçurum teknoloji sayesinde gitgide artarken internet bu uçurumu kapatmak için eşitleyici olmaya çalışacak. Neler olacak bunu da ancak zaman içerisinde yaşayarak görebileceğiz.

Boş Zaman En Değerli Zamandır...

Bu yazımın sonlarına yaklaşırken şunu da eklemek istiyorum. Bazen teknolojiye yenik düşüyoruz, çok fazla hayatımızın içine alıyoruz. Bunun en iyi örneği boş zamanlarımızı nasıl değerlendirdiğimiz. Boş zaman en değerli zamandır. Oysa biz teknolojiyle gereksiz yere oyalanabiliyoruz? Bilgisayar oyunlarını, cep telefonlarını, gelinim olurmusun programlarını yapan televizyon kanallarını gerçek sanıyoruz, sonuçta en değerli olan zamanımız olan boş zamanımızı kaybediyoruz. Teknoloji yaşam tarzımız haline geliyor, ama pek çoğumuz cep telefonları, elektronik oyunlar, televizyon veya bilgisayarların insan olma deneyimimize neler kattığını sormaya son verdik. En temel anlamda boş zaman hayatın görünen anlamını ve amacını sorgulamaya olanak sağlar.

Teknoloji boş zamanların yanında birlikteliğimizi de tehdit etmektedir. Artık aile üyeleri kendi tercih ettikleri televizyon kanallarını izlemek veya müziği dinlemek için evin farklı odalarına yayılmaktadır. Birçoğumuz izole ama birlikte yaşıyoruz.

Bu yazıda toplum yaşamında internetin yeri ve geleceğini iyi ve kötü yanlarıyla ele almak istedim. Interneti hayatımızda doğru noktalarda konumlandırmak dileklerimle. Gelecek yazımızda görüşmek üzere.

Mehmet Nuri ÇANKAYA