Spagetti Organizasyon

Şirketleri bekleyen büyük tehlikelerden biri, belli bir büyüklüğe eriştiklerinde hantallaşmaları, hızlı hareket edememeleri ve bürokratik dev yapılara dönüşmeleri. Şirketler büyürken aynı zamanda yenilikçilik, icat, esneklik, manevra kabiliyeti, stratejik atılım ve müşteri ihtiyaçlarına hızlı yanıt verebilme özelliklerini nasıl koruyabilir ve geliştirebilirler?

Bu sorunun cevabını bulabilmek için 1990’larda Lars Kolind “Spagetti Organizasyonu” kavramını ortaya attı. Lars Kolind, küresel platformda batmakta olan geleneksel imalat şirketi Oticon’u baştan aşağı bilgiye ve inovasyona dayalı bir kuruma dönüştürmesiyle büyük bir başarı ve ün elde etmiş olan Danimarkalı profesyonel. Kolind, iş tasarımı, organizasyonel tasarım, yenilik, teknoloji, bilgi yönetimi ve öğrenme kavramlarına yeni soluklar getiren yenilikçi bir yönetici, danışman ve girişimci.

“Spagetti organizasyon” 21. yüzyılda faaliyet gösteren esnek organizasyon yapısını temsil eden metaforlardan biri. Spagetti, “karmaşanın harmoni”sini temsil ediyor. Salça, sebzeler, peynir, makarna ve kıyma tamamen esenk ve kaotik biçimde birbirine karışmış durumda, ama sonuçta spagetti gibi hoş bir tat ve büyük bir resim de ortaya çıkıyor. Spagetti sürekli esnek biçimde şekil değiştiriyor ama aynı zamanda kendi özgün şeklini de koruyor. Spagetti, aynı zamanda esnek ve non-lineer bir ağı (network) temsil ediyor. Network’te bilgi yönetimi deposu olan bireyler ve birimler et veya sebze parçacıkları olarak yer alıyor. Uzun spagetti taneleri bilgi, fikir ve proje alışverişini ve iletişimi temsil ediyor ve sağlıyorlar, onları esnek ve çok yönlü iletişim kanallarına benzetebiliriz. Spagetti organizasyonda herkes birden fazla rol üstleniyor ve departmanlar arası bağlantılar kuruyor. Disiplinler arası proje takımları bir araya gelip misyonlarını tamamladıklarında ayrışıyorlar. Sürekli yeni ve dinamik takımlar kuruluyor ve oluşuyor.

Spagetti aynı zamanda kurumlarda “tasarımın yükselişi”ne işaret ediyor. Spagetti organizasyon, kurumlarda dinamik yapılanmanın ve yenilikçi tasarımın önemine işaret ediyor. Artık CEO’lar organizasyona Kuantum Fizikçisi, mimar, ve sanatçı gözlükleriyle de bakmaya başlıyorlar. İş hayatında pek çok süreç artık aslında birer tasarım süreci: Ürün tasarımı, yazılım tasarımı, bina tasarımı, web sitesi tasarımı, kurumsal değişim tasarımı, yönetim tasarımı, paydaş diyalogları tasarımı gibi.. Sürekli yenilik, değişim ve inovasyon gereken sektörlerde ve şirketlerde denenmesi gereken radikal bir model spagetti organizasyon modeli. Spagetti organizasyon modeli gibi yenilikçi, esnek ve radikal modeller bence ülkemizde önce yenilikçi üniversitelerimizde sonra da okullarımızda ve eğitim kurumlarımızda uygulanmalı. Okullarımız acilen “tek tip öğreten fabrikalar” olmaktan çıkarılmalı ve esnek öğrenme laboratuvarları, araştırma ve keşif ortamları, hayatın içinde yenilik üreten atölyeler haline getirilmeli. Bunun için de herşeyi sıfırdan tasarlamak, köklü bir paradigma değişimi ve kuantum sıçrama gerekiyor.