Türk Dil Kurumu Başkanlığına, Ankara

Türk Dil Kurumu Başkanlığına,
Atatürk Bulvarı No.: 217, Kavaklıdere, Ankara.
.
Konu: Sayıların Yazılışı ile Yabancı Sözcüklerin Yazılışı ve Okunuşu
.
Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN'ın dikkatine...
.
Sayın Başkan,
.
Kurumunuzun Genel Ağ sitesine yerleştirdiğiniz Yazım Kılavuzu’nun “Sayıların Yazılışı” bölümündeki 8’inci maddede, “Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır.” kuralı yer almaktadır. Bu kuralın güncellenmesi ve çağın gereksinimlerine uyarlanması için virgül yerine nokta kullanılması bir zorunluluğa dönüşmüştür. Kaldı ki en az 10 yıldır yaygın olarak kullanılan ve yabancı firmalar tarafından üretilmiş muhasebe ve Microsoft Excel programlarının etkisi yüzünden, sayılarda kesirler zaten nokta ile ayrılmaktadır.
.
Ne yazık ki konuşma dilimizde de virgülümüz noktalaşmış durumdadır. Yazılım firmaları temsilcileri ve yabancı dille yazılmış muhasebe programlarını kullanan kişilerle yapacağınız görüşmeler bu hususu doğrulayacaktır. Türk kullanıcıların el ve göz alışkanlıkları kesirlerin nokta ile ayrılmasına kendiliğinden uyarlanmış durumdadır.
.
Bu konudaki bir diğer sorun da, üçten fazla rakamlı sayılar arasına konulan noktadır. Bu noktalar da -yine İngilizcenin etkisiyle olsa gerek- virgülleşmiştir. Profesör unvanlı ekonomi yazarlarının yazılarında dahi görüleceği üzere, örneğin bir milyon sayısı 1.000 değil, 1, 000 biçiminde virgüllü yazılmaktadır. Bu açmazın da çözümlenmesi gerekmektedir. Türkçenin doğru yazılmasına ve konuşulmasına özen gösteren pek çok duyarlı dostumun da düşüncesine göre, bu ikinci sorun da nokta yerine virgül kullanma kuralı ile aşılmalı ve böylece küreselleşen dünyaya uyum sağlanmalıdır. (Bu konuyu dillendiren e.günceyi ve oraya yollanan okur yorumlarını okumanızı diliyorum: http://blog.milliyet.com.tr/42_virgul_1/Blog/?BlogNo=264420)
.
Yabancı sözcüklerin okunuşu ve aldıkları ekler hakkında da belirsizlikler vardır. Bunların da giderilmesini önemle rica ediyorum. Örneğin, Washington özel adı Türkçede Vaşington olarak yazılabilmekte ve ekleri de “ton” hecesine göre ses uyumu alabilmektedir (“Vaşinton’un en yüksek binası” gibi...). Ne yazık ki bu sözcüğün İngilizcede okunuşu Vaşington değil, Voşintın’dır (-ing ekindeki -ng nazal -n sesiyle okunur.) Öyleyse, okunuşa göre ses uyumu gereği, yukarıdaki tümceyi “Vaşington’ın en yüksek binası” diye okumamız gerekir.
.
Bir diğer çarpıcı örnek de şu olabilir: İngilizcede kuyruk, sıra, sıraya girmek anlamına gelen bir sözcük var; "queue"... Bu sözcüğün okunuşu çok kısa: "kû" (kâğıdın k'si, ama uzun.) Bu sözcüğe yazılışına göre, queue'ye biçiminde ek verirsek "kueueye" diye anlamsız bir ses oluşur. Oysa doğrusu "queue'ya (kûya) olmalıdır.
.
Keza, Monet özel adı aynı sorunu yaratmaktadır (/mo ‘ney/ olarak okunur.) . Şu cümledeki ekin -ten mi, -den mi olacağı konusunda kararsızım: “Ünlü Fransız ressam Monet’ten nefis bir tablo daha satın aldılar.” Eğer okunuşuna göre ek vereceksek, bu sözcüğün “Monet’den” diye yazılıp okunması gerekir. Bu konudaki kesin kararınızın da kurumunuzun Genel Ağ sitesine eklenmesini arz ederim. 19 Eylül 2010.
.
Mehmet SAĞLAM
Çevirmen, dilmaç, yazar
.
.
Dip not: Bu başvurunun daha etkili olması için, siz değerli MB yazarlarından bu yazıyı kendi adınızı kullanarak şu iki adrese ayrı ayrı yollamanızı rica ediyorum: katki@tdk.org.tr ve bilgi@tdk.org.tr (Bana özel bilgi notu ile e-posta adresinizi yazarsanız, bu dilekçeyi size word dosyası olarak yollayabilirim.)
.
.
.
.
.
.
Günün sözü: Anadiliniz ufuk sınırlarınızı dışarı üfler.
.
.
Türk Dil Kurumu'ndan Gelen Yanıt:
.
T.C.
ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU
Türk Dil Kurumu Başkanlığı, Ankara
.
Sayı : B.02.1.KDT.5.02.10.00-130.01-1470/3317
.
Konu : Yazım kuralları
.
İlgi: 19/09/2010 tarihli yazınız.
.
Sayın Mehmet Sağlam, Nilgün Akad, Yurdagül Alkan, Davut Alptekin, Oya Tekin, Figen Cingil
.
Türkçe yazım kuralları içinde sayılardaki kesirler virgül ile ayrılır: 15,2 vb. Üçten fazla rakamlı sayılar arasına da okuma ve yazma kolaylığı sağlamak için nokta konulur: 136.215 vb. Bu kurallar, bilgisayar programlarında bu şekilde kullanılmadığı gerekçesiyle değiştirilemez. Türkçe yazım kurallarını, İngilizcenin yazım kurallarına göre değiştirmek, güne uymak demek değildir.
.
Yazım Kılavuzu'na göre Latin yazı sistemini kullanan dillerdeki özel adlar, dilimize farklı bir biçimde yerleşmediyse, özgün biçimleriyle yazılır: Beethoven, Cervantes, New York. Eğer yabancı bir özel veya cins adı özgün biçimiyle yazacaksanız -özgün biçimleriyle yazılan bu sözlere getirilecek ekler ile ilgili yazılı bir bilgi olmamakla beraber- getirilecek eklerin de özgün okunuşa uygunluğu söz konusu olabilmektedir.
.
Ancak bazı yabancı adlar da dilimize uyum sağlamış ve özgün biçiminden farklı olarak Türkçeye yerleşmiştir: Cenevre, Londra, Münih vb. Kurumumuz da ABD'nin başkentinin özgün biçimiyle değil Vaşington olarak yazılması kararını almıştır. Buna göre, gelen ek de okunuşa uygun olarak Vaşington'un şeklinde yazılmalıdır. Eğer özgün biçimiyle okusaydık (Voşintın), özgün biçimiyle de yazmamız gerekirdi (Washington'ın).
.
Monet adının Türkçe ses kurallarına göre okunması uygundur. Bu durumda gelecek ekle beraber Monet'ten yazımı benimsenebilir.
.
Cins ad olan "queue" yerine bu sözün Türkçe karşılığının kullanılması tavsiye edilir.
.
Bilgilerinizi rica ederim. 15/10/2010
.
Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN
Türk Dil Kurumu Başkanı
.
KAYNAK: Yazım Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara, 2005
* * *
YANIT:
.
Sayın Şükrü Halûk AKALIN
.
Yakın ilginiz ve değerli bilgilendirmenizden ötürü çok teşekkür eder, çalışmalarınızda üstün başarılar dilerim.
Kesirleri virgülle ayıran gazete köşe yazarı bulamadığımı da dikkatinize önemle arz ederim. Saygıyla... Mehmet Sağlam
.
.
.
.
.
.
Günün sözü: "Dil Kusurlu Olursa, Kelimeler Düşünceyi Anlatamaz. /Düşünce İyi Anlatılmazsa, Yapılması Gereken İşler Doğru Yapılamaz. /Ödevler Gereği Gibi Yapılmazsa, Töre ve Kültür Bozulur. /Töre ve Kültür Bozulursa, Adalet Yanlış Yola Sapar. /Adalet Yoldan Çıkarsa, Şaşkınlık İçine Düşen Halk, /Ne Yapacağını, İşin Nereye Varacağını Bilmez. /İşte Bunun İçindir ki, Hiç Bir Şey Dil Kadar Önemli Değildir."