Türkçe Anlaşmak

               Türkçe anlatımı çeviri dil anlatımına sokan kimi dil yazarlarımızı okumada, anlamada güçlük çekiyoruz. Bu eksikliğin  dilimize  yabancı dil mantığıyla  bakmaktan kaynaklandığını görüyoruz.

               Türkçe  düşünmek, Türkçe anlatmak bu zorluğu aşmamızı sağlıyor. Türkçeyi anlatımda etkin kılmak   Türkçe mantığı içinde olursa anlatılarımız başarılı olacaktır. Bunun dışında yazdığımız anlaşılmayacağı gibi Türkçeyi yabancı dil kuyruğuna takmış oluruz.

                 Türkçe kaynaklardan sözcük türetmek, Türkçe kurallarının gereğini yapmak görevi bizler için kaçınılmazdır. Kavramları, terimleri türetmede kök, gövde sözcüğe gelen Türkçe ekler, bileşik sözcükleri kurmada ses, sözcük türü kayması üzerinde duracağımız önemli alanlardır.

Örneğin,

 toprak-ı:  toprağı ,

 göz        :  göz-lük-çü-lük

               Türkçe çekim ve yapım ekleriyle işlerlik kazanır. Örneğin eylem köklerine gelen çatı ekleri bu işlerliyi sağlar.

Örneğin,

Kır- :  kır- dır-t-tır-

Gör- : gör-üş-tür-

              Türkçenin değişmezliği içinde yer alan sözdizimi özne, tümleç, nesne, yüklem sıralaması ile gerçekleşir, bu sıralama bozulamaz .İstenirse bu sıralama içinde önemsenen öğe yer değiştirilebilir.

 Örneğin,

Leman ak gelinliğini düşledi.

Kanat takıp uçmak istedi anne.

Müziğin hızlandığı yerde yüreklerini tutamadılar.

Gülümseyerek başımı okşadı.

Başımı gülümseyerek okşadı.

               Türkçede belirtme öbekleri kurarken karşılanmak istenen kavram / nesne özelliğine göre sözcükler arası geçişleri eklerle sağlarız.

Örneğin ad tamlamaları,

Bebek, oyuncak : bebe-ğ-in oyun-cağ-ı

               Türkçede yardımcı öğe, temel öğe sıralaması geçerlidir. Öğelerin sıralanması, tamlama kurarken belirten, belirtilen öğelerin değişmezliği, ad, önad Türkçenin sözdizimi gereğidir.

Örneğin,

Sevimli çocuk,

Onun giysisi

Denizin mavisi

                Türkçe az sözcükle anlamı çoğaltabilir. Bu özellik Türkçenin dönüşümü, değişimi olarak değerlendirilebilir. Özellikle şiirlerde Türkçenin anlatımı ozana, yazara kolaylık sağlar. Türkçede sözcükler bulundukları yere, göreve göre adlandırılır.

Örneğin,

Güzel

Güzel kız      : önad

Güzel konuş : belirteç

Güzel ne güzel olmuşsun: ad, belirteç

Güzel sözcüğü adlandırılırken görevleri belirleyici olmuştur.