Tütün (Sigara) bağımlılığı nedir, nasıl tedavi edilir ?

Tütün Bağımlılığı tıpkı alkol, uçucu ve uyuşturucu bağımlılığı gibi tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Tütün bağımlılığı; içerdiği nikotinden dolayı fiziksel bağımlılık yaparken, bağımlılığının madde ile kurduğu sahte iletişimden dolayı psikolojik bağımlılığı da beraberinde getirir.

İçinde hem tütünden hem de sonradan ilave edilen katkı maddeleriyle 5300’den fazla zehirli madde ihtiva eden sigarada, fiziksel bağımlılığa büyük ölçüde nikotin yol açmaktadır. İçerdiği zehirlerle pek çok hastalığın ana sebebi ve/veya hızlandırıcısı olan sigara; her yıl ülkemizde 110 bin ila 120 bin arasındaki insanımızın ölümüne sebep olurken, Kalp ve damar hastalıkları, Bronşların daralması sonucu akciğer rahatsızlıkları, KOAH, Damarlarda tıkanma ve buna bağlı felç, Midede gastrit, ülser ve mide kanseri, Ciltte sararma, kırışıklık, cilt kanseri, ağız kokusu ve dişlerde sararma, Gebelikte sigara içilmesi erken doğuma ve buna bağlı olarak çeşitli gelişim bozukluklarına, doğum sonrası ise sütün kesilmesine de yol açar.

Nikotin yüksek oranda bağımlılık yapıcıdır. Bırakmaya çalışan içicilerin en az yarısında önemli oranda yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Bağımlılar, sigarasız bir hayatı hayal etmekte zorlanırlar. Tütün bağımlıların büyük bölümü olumsuz duygularla baş etme stratejileriyle ilgili sınırlı birikime sahiptir ya da sigarayı bırakmanın çok kolay olduğunu, dolayısıyla bununla uğraşmaya gerek olmadığını düşünürler

Tütün bağımlılarının en az üçte ikisi bunun zararlı olduğunu ve bırakmak istediklerini belirtmelerine rağmen, bunu başaranları sayısı % 5’i geçmemektedir. Ancak tütün bağımlılığından uzmanlar eşliğinde tedavi olanlarda başaranların sayısı ortalama %53’ü bulmaktadır.

Tütün Bağımlısı olan kişiler sadece kendilerine zarar vermezler, tütün kullanmayanlarda maruz kaldıkları dumandan dolayı yoğunluğu ve sıklığına göre değişmekle beraber dünyada her yıl milyonlarca insan sigaranın yol açtığı hastalıklar sebebiyle ölmektedir.  Tütün dumanına maruz kalmak kanser, kalp hastalıkları ve KOAH gibi birçok hastalığa sebep olmaktadır.

Madde bağımlılarında “bahane bulma” oldukça gelişmiştir. Bundan dolayı tütün bağımlıları da bu hastalıktan kurtulmak için tedaviyi çeşitli gerekçelerle sürekli ertelemektedir. Her zaman belirttiğimiz gibi sigara bırakmak için en iyi zaman, içinde bulunduğumuz zaman dilimidir.

TEDAVİ NASIL OLMALIDIR?

Sigara Bırakma tedavisinin ilk aşamasında, ilaç kullanmadan önce hastadan sigara içme davranışını bozmaya yönelik bazı uygulamalar yapması istenir. Hastadan bu uygulamalarla; her sigara içme isteği geldiğinde su içerek bu isteği ertelemek, kapalı mekânlarda sigara içmemek, sigarayı yalnız, ayakta, içecekler olmadan içmek, aç karnına sigara içmemek, görünür yerlerde sigara bulundurmamak, sigarayı kolay erişemeyeceği bir yere koymak gibi uygulamalarla sigara içme isteğini nikotin yoksunluğu ile baş edemediği zamana dek ertelemesi istenir.

Bu uygulamalarla sigaranın bağımlıya getirdiği keyif, motivasyon, iletişimi güçlendirme gibi faydalanmalar ortadan kalktığından, sigara bağımlılığından kurtulmak için gerekçeleri de güçlenmiş olacaktır. Bu önerilen uygulamalardan sonra hasta sigara içme davranışını değiştirmeye yönelik farmakolojik ve/veya Nikotin Yerine Koyma (NRT) tedavileri uygulanır. Bu tedavi seçenekleri hastayla birlikte konuşularak belirlenir.                       

 Sigara bağımlıları, diğer madde bağımlıları gibi kullandıkları maddeyle adeta canlı bir varlıkla iletişime geçer gibi “sahte iletişim” içinde olurlar. Sigaraya; sevgili, dost gibi tanımlamalarla yaklaşarak, psikolojik olarak daha da bağımlı hale gelirler. Yukarıdaki uygulamalara ek olarak sigara içme isteği geldiğinde Su içerek ertelemeden hemen sonra birileriyle iletişeme geçmeleri önerilebilir. Böylece hasta maddeyle kuracağı sahte iletişimi, gerçek iletişime çevirerek sigaradan bir süre daha uzaklaşır.

 Sigara Bağımlılarına keyif, iletişim ve motivasyon aracı kullandıkları bir maddeden “ömür boyu uzak kalmak”fikri ilk başta ürkütücü gelebilir. Bu dönemde bağımlılara sigaranın yerine başka bir şey koyarak, sigara fikrinin canlı tutulması yerine sigaranın hayatımızın asli unsuru olmadığı ve sigarasız bir hayatta hem bedenimizin hem de zihnimizin özgür olacağı düşüncesi vurgulanmalıdır.

- Psk. Nedim Yüksel ÇAKIR

Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Sigara Bırakma Merkezi

www.facebook.com/SigarayiBirakiyorum

www.twitter.com/yukselcakir

www.facebook.com/NedimYukselCakir