Ulusların Zenginliği ve Ulusların Teslim Alınması

“Ulusların Zenginliği” isimli bir kitap var. Yazarı Adam Smith. Okumak istiyorum. Aynı zamanda “Ulusların Düşüşü” adlı bir kitap daha var. Onu da okumalıyım diye düşünüyorum. Yazarları ise; James Robinson ve Daron Acemoğlu adlı iki yazar…

Köyde yaşayan birisi şatafatlı bir sarayı tarif etmekte zorlanır. Sarayda neler olması gerektiği konusundan fikir sahibi olmaz, olamaz. Zorlanır. Tarif etmekte, saray manzarasını betimlemekte sıkıntı çeker. Fakir de zenginliği bilmez, ta ki zenginken fakirliğe düşmemişse. Karanlık bir yere konulan fili el yordamıyla tanımaya çalışan kişilere sormuşlar; fil nasıl bir şeydir?

-“Fil bir borudur” demiş birisi

-“Fil bir direğe benzer”demiş öteki.

-“Fil etli bir yaprağa benzer”demiş ötekisi.

-“Fil … benzer”demiş, diğerleri de.

Uluslar aslında başlarında rehber varken ve bu rehber de sağlıklı kararlar alıp, söz konusu kararları halkının zenginliği, kültürel gelişimi, sağlıklı yaşaması için kullandığında zenginlik artarken, aksi durumlar olduğunda ulusların sonu felaket olmuş olabilir. Ulusunun menfaati gereği kullanan kimsenin hali, koyunlarını en iyi otlaklarda otlatan, koyunlarına en sağlıklı yemleri yediren,  koyunlarının sağlık sorunlarını sonuna kadar çözen ve bu konuda her türlü tıbbi yardım sunarak onların sağlıklı yavrulamalarını sağlayan, en güzel yerlerde ve en uygun ısı şartlarında dinlenmesini sağlayan bir çiftçi ile bunlara gerek duymaksızın, koyunu direk olarak yiyen ve yarınını düşünmeyen iki kişi gibi düşünebilir miyiz? Bu kitapları okumadan yazılacak bir yazı yukarıdaki fil hikâyesine benzeyebilir mi?

Uluslar birçok yönetim şeklinden sonra günümüze geldiler. Sistematik olarak diğerlerine üstünlük sağlayanlar diğerleri üzerinde üstünlük kurmayı başardılar. Zenginlik sıralamasında en önemli sorulardan biri de “zenginlik ne işe yarayacak?”  olabilirdi.  Batı dünyası öbür dünya, bu dünya seçiminden bu dünyayı seçtiği için sahip olduğu maddelerle maddeye düşkün toplumlar inşa ettiği doğu toplumlarını,(Özellikle Müslüman halkları) yeme muhtaç balıklara dönüştürdüğü için mi? Bizlere üstün geliyor anlayabilirdim, lakin söz konusu kitapları okumadığım için anlayamadım.

Okuyarak anlamaya çalışacağım. Fil neye benzer öğrenmek istiyorum…