Üniversite-Tarım-Sanayi İşbirliği

Ülkemiz sahip olduğu coğrafi konum ve iklim koşulları bakımından tarımsal üretim için son derece elverişli olan ülkelerden biridir. Gıda üretimi yanında diğer birçok sektöre hammadde sağlaması açısından da son derece önemli bir yeri olan tarım, ülkemizde aynı zamanda önemli sosyo-ekonomik bir rolü üstlenmektedir. Et, süt, domates, soğan, karpuz vb. gibi ürünlerin fiyat değişimleri ile ülke gündemine arada sırada da olsa gelen ülkemiz tarımı, uzun süreden beri uygulanan politikalarla gerileyerek, gıda ve yem hammaddelerinde dışa bağımlı bir hale gelmemize neden olmuştur. Ülkemiz tarımının içinde bulunduğu bu durumdan kurtararak kendi ihtiyacını en ekonomik bir şekilde üretir duruma getirmek ve küresel dünyada rekabet gücünü artırmak için Üniversite-Tarım sektörü işbirliği zorunlu hale gelmiştir.

Bilindiği gibi tarım, insanoğlunun yerleşik hayata geçmesinde temel rol oynamıştır. Dünyada tarımın ilk olarak M.Ö. 5000’lere denk gelen bir sürede Sümerler tarafından Mezopotamya’da yapıldığı bilinmektedir. Sanayi devrimine kadar da insanların büyük çoğunluğunun temel geçim kaynağı olmuştur. Önceleri insanların gıda ihtiyacını karşılamaya yönelik yapılan tarım, günümüzde artık endüstriyel bir hale gelerek büyük ölçüde ticari amaçlarla yapılmaktadır. Ülkemizde tarım, daha çok aile işletmeciliği şeklinde ve atadan gelen usullerle yapılmaktadır.

Ülkemizde dünyadaki tarımsal gelişmeleri ülke üretimine yansıtacak düzenlemelerin zamanında yapılmaması tarımın sektörel hale gelmesini büyük ölçüde engellemiş ve küreselleşen dünya pazarında rekabet etmesini güçleştirmiştir. Gelişmiş ülkelerde tarım sektörü üniversiteler ile işbirliğine gitmeleri sonucunda buradaki bilimsel çalışmalarda üretilen yeni bilgi ve teknolojik gelişmeleri tarımda kullanarak, tarımsal üretimde ciddi düzeyde ekonomik değer artışı sağlamışlardır. Ülkemizde ise tarım sektörü ile üniversiteler arasında bulunan kopukluk, ülke tarımının gelişimini sekteye uğratmaktadır. Son yıllarda tarım sektöründe yaşanan sorunlar bu sektörde inovasyonu (yenileşim) zorunlu kılmaktadır. İster gıda üretimi ve isterse de ticari amaçlarla yapılsın bilimsel ve teknolojik uygulamalar bu sektörün geleceğinde önemli rol oynamaktadır. Bu yüzden de üniversite tarım sanayi işbirliği zorunlu hale gelmiştir.

Temel görevleri eğitim-öğretim, kamu hizmeti vermek ve araştırma yapmak olan üniversiteler, aynı zamanda temel ve uygulamalı alanlarda araştırmalar yapmaktadır. Bu araştırmalar sonucunda ürettiği yeni bilgilerin sanayiye aktarılması ve olası problemlerin çözümünün sağlanması üniversitelerin bir diğer misyonu olarak kabul edilmektedir. Gelişmiş ülkeler, üniversitelerdeki bilgi çıktılarının sanayide kullanımını artırmak amacıyla Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) birimlerini kurarak, hem sanayide oluşan problemlere çözümler sunmuş hem de yeni üretim teknolojilerini kullanımını sağlamışlardır. Üniversite-Sanayi işbirliği birçok alanda yapılabilmektedir. Tarımsal üretime yönelik uygulama olanakları ise geniş bir yelpazeye yayılmıştır. Bu kapsamda gerek bitkisel ve gerekse de hayvansal üretimde önemli işbirlikleri yapmak olasıdır.

Ülkemizde bazı üniversitelerin bünyesinde kurulan Teknopark (Teknokent) merkezleri bu işbirliğinin geliştirilmesi açısından büyük bir adımdır. Bu uygulama ile Üniversite-Sanayi işbirliği kapsamında; Ar-Ge çalışmaları gerçekleştirerek mevcut üretim teknolojilerini geliştirmek ve yeni tarım teknolojileri üretmek, bilimsel ve teknolojik gelişmeleri kullanarak daha karlı bir üretim gerçekleştirmek, tarımsal üretimdeki problemleri çözmek yeni sorunların ortaya çıkmasını önleyici tedbirler almak, üniversite ile tarımsal üretim bileşenlerinin birbirinden haberdar olmasını sağlayarak ekonomik değer yaratmak hedeflenmektedir.

Ülke sanayilerinin gelişme düzeyi o ülkelerin kalkınmışlık düzeylerinin belirlenmesinde kullanılan ölçütlerden biri olarak kabul edilir. Sanayinin gelişmesi ve kendi teknolojisini üretmesi ancak, bilimsel bilgi çıktılarına sağlıklı bir şekilde ulaşması ve bunları doğru bir şekilde kullanabilmesiyle mümkündür. Bu da ancak üniversiteler ile işbirliği ile olasıdır. Üniversitelerde üretilen bilgi ve yeniliklerin sektörlerin deneyimi ile örtüşerek ekonomik faydaya dönüştürülmesi ülkemizin kalkınmasında ve toplumsal refahın sağlanmasında doğrudan katkı sağlayacak en güvenilir yoldur. Teknokent merkezlerinin tarım sektörüne yönelik uygulama alanları ve çalışma yöntemlerini sonraki yazılarımda detaylı bir şekilde irdeleyeceğim.