Üniversitenin işlevi nedir ?

Son onlu yıllarda üniversite, bilim, biliminsanı ve piyasa ilişkileri üzerine pek çok yazılar yazıldı, sempozyumlar düzenlendi.

Bilginin üretimi, dağıtımı ve tüketimi süreci ile piyasa süreci ile ilişkilendirilmesi ciddi pek çok biliminsanını tedirgin etmiştir. Örneğin bir vakıf üniversitesinin düzenlediği “Üniversiteler ve Eğitimin Geleceği” konulu arama konferansının birisinin duyurusunda şu ifadeler yer alıyordu :

“…Bilginin üretilmesi ve dağıtılması süreci içinde yer aldıkları bölgesel gerçeklerin ışığında ve doğrultusunda daha aktif roller üstlenen üniversiteler için yeni anlamlar kazanıyor. Üniversiteler toplumu ve onun kurumlarını fildişi kulelerinden seyretmenin giderek güçleştiğini fark ediyorlar”. 

Bilim  yapmada en önemli sorun “ölçme” sorunudur. Özellikle doğa bilimlerinde “ölçme” sorunu büyük ölçüde çözümlenebilmiş iken, sosyal bilimlerde henüz “ölçme teknikleri”doyurucu bir çözüme kavuşturulamamıştır.

Piyasada alınıp satılan mal ve hizmetlerin üreticisi vardır. Ticarete, daha geniş anlamda ekonomiye konu olan mal ve hizmetlerin üretildiği ekonomik birimlere “girişim/işletme” denilir. Piyasa koşullarında girişimlerin amacı “kar”ın azamileştirilmesi mantığı üzerine oturtulmuştur. 

Bilgi, ekonominin önemli bir girdisidir.

 Acaba her bilgi sıradan bir mal ve hizmet gibi ticaretin konusu olabilir mi ?

 Eğer olacaksa, “bilgi”nin miktar ve fiyatı nasıl belirlenebilecektir ?

Burada kısaca bilim ve teknik kavramları üzerinde durmak yerinde olacaktır. 

Bilim, daha çok bilinmeyen bir konu hakkında yeni bilgiler-bulgular üretme sürecidir. Bilgi üretim süreci çeşitli aşamalardan geçer. Bilgiyi üreten kişiye biliminsanı, kurumlara da bilim/araştırma kurumu denir, ki bunun evrensel adı üniversitedir. 

Teknik, ise bilimin elde ettiği bilgi ve bulguları yeni bir ürüne dönüştürme sürecine uyarlayabilmektir.  
Üniversitelerin en önemli işi bilgi üretme, bilgiyi kullanabilecek insan yetiştirmedir. 
Üçüncü işlevi de üretilen bilginin topluma yayılmasıdır. 

Peki, üniversiteleri piyasa mantığına göre biçimlendirmeye çalışan yaklaşım bilim ürünlerini nasıl pazarlayabilecektir ?

Özetle bilimsel çalışma, piyasa mantığı ile yapılabilir mi ?

Yoksa bilimsel çalışma bir kamu hizmeti olarak gerçekleştirilirse toplumlara daha mı  yaralı olabilir?

Konu tartışmaya değmez mi?

Ne dersiniz?

Kooperatifçi selamlarımla.

Dr. Ayhan ÇIKIN
(2012)