Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

09 Mart '13

 
Kategori
Tarih
 

Van Valisi Şehit Ali Rıza Paşa*

Van Valisi Şehit Ali Rıza Paşa*
 

Van havalisinde yaşayan Ermenilerin, Fransız, Rus ve İngiliz siyasetine kanarak giriştikleri kanlı ayrılıkçı hareketlerin bölgeyi tehdit ettiği sıralarda, Ermeni meselesine vakıf olan Hakkâri Mutasarrıfı Ali Rıza Paşa, kendi talebiyle 18 Mart 1907 tarihinde Van vilayetine Vali olarak tayin edilir. Van vilayetinde bitme noktasına gelen devlet hizmetlerini yoluna koyarak, Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasındaki ihtilafları, sulh yoluyla çözer. Van’da özlenen barışı ortamını sağlayan Ali Rıza Paşa’nın faaliyetleri, hedefleri Türk-Ermeni çatışması çıkarmak olan, Rus destekli Ermeni komitaların hoşuna gitmeyecek, Van ve kazalarında Müslümanlara karşı katliamlarını artırarak devam ettireceklerdir. Bu arada, Ermeni komitaların istediklerini yapmayan Ermeni vatandaşlar da, komitaların hedefi haline gelirler, Osmanlı Devletine ihanet etmeyen Ermeni asıllı Gevaş Kaymakamı Armarak Efendi, komitaların istediklerini yapmadığından,”Karahaç” çetesi tarafından katledilir.

Taşnak İhtilal Cemiyetinin, Van’da büyük bir Ermeni isyanı çıkarmak amacıyla Rusya’dan tedarik ettiği cephanelik, çete üyesi “Davit” adındaki bir Ermeni’nin pişmanlık duyarak Ali Rıza Paşa’ya bildiklerini anlatmasıyla ele geçirilir. Yedi Kilise mevkiinde, Kobanis Kilisesi ve Dere mahallesinde ikamet eden Taşnak elemanlarının evlerinde yapılan aramalarda, 2.000 tüfek, 5.000 bomba ve 50.000’den fazla tüfek fişeğinin yakalanması ile birlikte, Ermeni komitalarının niyetleri daha açık şekilde anlaşılır. Haçboğan çarşısında kendilerini ihbar eden Davit’le karşılaşan Ermeni komitacıları, , Davit’e ateş açarak öldürürler. Davit’i korumak isteyen Müslümanlardan da sekiz kişiyi öldüren komitacılar, Ermeni mahallelerine giderek halkı Türklere karşı kışkırtmak isteyince, çıkan çatışmada otuz civarında Taşnak üyesi öldürülür.

Ali Rıza Paşa’nın, Ermeni çetelerine fırsat vermemesi, Avrupa devletlerinin hoşuna gitmediğinden, İstanbul Hükümeti üzerinde yaptıkları baskılar sonucu, 20 Ekim 1908 tarihi itibariyle, Vali Paşa görevden alınır. Ali Rıza Paşa’yı çok seven Van halkı, İstanbul’a telgraf çekerek, Paşa’nın göreve iade edilmesini isterse de, durum değişmez ve Ali Paşa Erzurum-Revan üzerinden Batum’a giderek, ailesinin bulunduğu İstanbul’a deniz yoluyla gitmek ister. İstanbul’a hareket eden gemiye bineceği sırada, limanda pusuya yatan Ermeni komitacılar tarafından şehit edilen Ali Rıza Paşa, aynı gemiye tabutu konularak İstanbul’a götürülürken, Karadeniz de kopan fırtına sırasında gemi Sinop limanına sığınınca, cenaze Sinop Seyit Bilal camiine defnedilir. Sinop Seyit Bilal camiinin girişinde bulunan kabir taşının üstünde “Van İlbayı (Valisi) Ali, Ermeni komitaları tarafından Batum’da öldürüldü” (**) yazılıdır. Acı haber Van’a erken ulaşmış, Vanlılar, ağlayarak yolcu ettikleri Ali Rıza Paşa’nın hatırasına şu ağıtı yakacaklardır.

Ali Paşa Ağıtı

Arpa ektim biçemedim
Bir düş gördüm seçemedim
Alışmıştım savuk suya
Issı sular içemedim

Ali Paşa giyer kürkü
Yarı sansar, yarı tilki
Ali Paşa buradan getti
Yıkılasan Van’ın mülkü

Üç atım var biri yedek
Arkadaşlar binin gidek
Ali Paşayı vurmuşlar
Yavrusuna haber verek
 (*)   Mehmet Fatih BEKİRHAN, Van Gölü Havzası ve Erciş Tarihi, 2012
(**) Dr. Hasan Oktay. Ermeniler ve Van İhtilal Örgütü 1896-1915, sayfa 11

 
Toplam blog
: 65
: 3764
Kayıt tarihi
: 12.02.13
 
 

Ercişliyim. 2012 yılı içerisinde "Van Gölü Havzası ve Erciş Tarihi" 2015 yılında "Doğu ve Güneydo..