Zerdeçal nasıl kullanılır ve neye iyi gelir?

Yeni şeyler keşfetmeye merakım en çok pazarda ve çarşıda ortaya çıkan bir özelliğim. Önceden görmediğim tuhaf, tropikal meyveler ve egzotik baharatları uzak bir mesafeden hemen farkederim. Zerdeçal baharatını da böyle keşfettim ve faydalarını araştırmaya karar verdim. Sonradan anladım ki zaten zerdeçal hiç görmediğim bir baharat da değilmiş. Safranlı pilav diye bildiğimiz sarı renkli pilavlara ve köri sosuna rengini veren aslında, parlak sarı bir rengi olan zerdeçalmış.

Zerdeçal Nasıl Bir Baharattır?

Hintlilerin sarı renkli, ünlü köri sosunu duymuşsunuzdur. Bu sosun rengini veren ve en önemli malzemesi olan baharat, başta Hindistan olmak üzere sıcak Güney Asya ülkelerinde yetişen Circuma Longa adlı bir bitkinin havuç renkli köklerinin toz haline getirilmesiyle elde ediliyor. Zerdeçal bitkisi ile zencefil akraba ve taze iken birbirlerine oldukça benziyorlar ama zerdeçalın rengi çok farklı ve güzel bir rengi var. Bu rengi yüzünden zerdeçal Hindistan’da boya amaçlı da kullanılıyor. Yemeklere katılmasının sebebi de büyük ihtimalle tadından ziyade verdiği görüntü güzelliği.

Bundan birkaç yıl önce zerdeçal bulmak oldukça zordu ve ancak bazı marketlerde körü tozu olarak bulabiliyordunuz. Bugün hala her yerde toz zerdeçal yok ama biraz araştırırsanız küçük paketlerde marketlerin baharat bölümünde gözünüze çarpacaktır. Zerdeçal tozu baharatçı ve aktarlarda da bulunabiliyor.

Ülkemizde çok yaygın olmasa da zerdeçalın taze olarak da kullanılabildiğini biliyorum. Eğer yeterince ararsanız aktarlarda taze zerdeçal bulabileceğiniz gibi kurutulmuş ama toz haline getirilmemiş kök zerdeçal de bulabileceğinize eminim. Ancak ben hiç böyle birşeye ihtiyaç duymadım çünkü zerdeçal toz halindeyken kullanımı gayet kolay ve yeni bir şey denemeye pek de gerek görmüyorum. Şimdi geldik zerdeçal hakkında en çok merak edilen bir konuya yani zerdeçalın tadına.

Zerdeçalın Tadı Nasıldır?

Zerdeçalı toz olarak yemeye çalışmanızı pek tavsiye etmem çünkü dikkat etmezseniz boğazınıza kaçabilecek mahiyette bir tozdur zerdeçal. Yine da tadını görmek için tek başına zerdeçal yerseniz alacağınız tek tat hiç yakıcı olmayan ve acımsı bir tattır. Çok ince bir toz olan zerdeçalın tadı aslında biraz hardala benziyor. Hardal yemiş olmalısınız. Hafif bir yakıcı özelliği vardır. Hardalın hiç yakmayan ama yine de acı halini hayal edin. İşte zerdeçalın tadı budur. Zerdeçalın aromasının hissedilmesi için suda yada yağda çözünmesi gerekir. Bu yüzden zerdeçalı yemeklere iyice karıştırmalısınız.

Zerdeçal Hangi Yemeklere Katılır?

Markete gidip küçük pakette toz zerdeçalımızı aldık ve şimi bunu neye katacağımızı düşünüyoruz. Göz alıcı sarı renkli bu baharatı içeren internette birçok yemek tarifi bulabilirsiniz. Bunların arasında oldukça değişik bulduğum ve çok iyi olmayacağını düşündüğüm bazı tarifler var. Zerdeçalin gereçkten iyi gideceği yemeklere geçmeden önce bu çok beğenmediğim zerdeçal tariflerine bir göz atacağım. Tabi ki benimle aynı fikirde olmak zorunda değilsiniz ve isterseniz bunları deneyebilirsiniz.

Zerdeçal çayından çok söz ediliyor. Bunu hazırlamak çok kolay. Sıcak suya biraz zerdeçal, bal ve isterseniz limon gibi başka bazı malzemeleri ekliyorsunuz. Ben bu çayı hiç denemedim ve denemeyi düşünmüyorum çünkü zerdeçal suya katılınca suyu hızla koyulaştıracak nitelikte bir baharat ve tek başına tadı çok da çekici değil. Bu yüzden zerdeçal çayının içimi bence çok iyi olmayacaktır.

Benim çok sıcak bakmadığım bir başka zerdeçal fikri ise bu baharatı salataya katmak. Bunu denerseniz zerdeçalın toz topakları halinde kalmaması içim iyice karıştırmanız gerek ve mecburen zerdeçalın önemli bir kısmı salatanın suyuna gidecek. Salatanın suyunu içiyorsanız güzel ama eğer suyu döküyorsanız zerdeçalın şifalı etkisi de çöpe gidecek demektir. Salata zerdeçal fikrini beğenmememin bir başka sebebi ise zerdeçalın tadının ortaya çıkması için sıcak bir yemeğe katılmasının daha iyi olduğunu düşünmem.

Zerdeçalı süt yada süt içeren tatlılara katmak da bir başka değişik yöntem. Sıcak süte zerdeçal katılabilir veya iyice erimek kaydıyla milkshake gibi tatlı içeceklerle zerdeçal denenebilir. Bunlara aslında çok soğuk bakmıyorum. Bunlar, zerdeçalın faydasını görmek için pratik yöntemler ancak şahsen denememiş olsam da tadının çoğu kişiye hitap edeceğini sanmıyorum. Bir de özellikle zerdeçalla yazılan zerde diye bir tatlı var. Bu tatlıyı gördüm ama yemedim. Bayağı yaygın bir tatlı olduğuna göre herhalde fena değildir.

Gelelim benim zerdeçal konusundaki tavsiyelerime. Bence zerdeçal en iyi yağlı ve sıcak yemeklere lezzet katıyor. Bunun sebebi sıcağın ve yağın zerdeçalı en iyi şekilde çözerek tadının ve renginin tam olarak ortaya çıkmasını sağlaması. Zerdeçal iyi şekilde çözülünce topak sorunu da çözülüyor. Zerdeçalı yağlı yemeklere koymamın bir başka sebebi ise safrayı ve mide sularını artıran bir baharat olması. Böylece yağları daha kolay sindiriyorsunuz.

Benim en sevdiğim zerdeçallı yemek pilavdır. İster pirinç pilavı olsun, ister bulgur pilavı, suyunu katıp kapağı kapatmadan önce tuzla beraber bir miktar zerdeçal ve karabiber eklemeniz bu baharatın pilavınıza mükemmel bir şekilde uyum sağlamasını sağlayacaktır. Karabiberin neden gerekli olduğu konusuna daha sonra değineceğim.

Zerdeçalın hem faydalarını hem de tadını çok iyi ortaya çıkartan bir başka yemek çeşidi ise çorbalar. Zerdeçalı ağız tadınıza uyacak şekilde her türlü çorbaya rahatlıkla katabilirsiniz. Zerdeçal çorbalara pişerken katılabileceği gibi baharatı piştikten sonra tabağınızda da ekleyebilirsiniz. Önemli nokta ise zerdeçalı iyice karıştırmak.

Bunun dışında zerdeçal her türlü tavuk, et ve balık yemeğine katılabiliyor. Ben özellikle fırında balıkta zerdeçal kullanmanızı tavsiye ederim. Tavuk sote de zerdeçala en uygun tariflerden birisi. Bu baharata çok uymayacak tek et ürünü ise bence ciğer. Zerdeçalın en iyi arkadaşı ise fırında pişmiş patates. Aslında her türlü patates zerdeçalla çok iyi gidiyor.

Zerdeçalın Sağlığa Faydaları

Artık zerdeçalın nelere iyi geldiğine göz atmamızın vakti geldi. Zerdeçal baharatının kimyasal içeriğine baktığımızda kurkumin adı verilen ve başka bitkilerde hiç olmayan bir pigmentle karşılaşıyoruz. İşte zerdeçalın faydaları büyük ölçüde bu sarı renkli bu pigment sayesinde ortaya çıkıyor. Kurkuminle ilgili önemli bir husus ise vücutta emilimi. Kurkumin çok düşük oranda emildiği için sağlığa faydası azalıyor. Ancak karabiberde bulunan piperin maddesi kurkumin emilimini artırıyor. İşte bu yüzden zerdeçal kattığınız yemeğe karabiber de katmak çok iyi bir fikir. Zerdeçal ve kurkuminin faydaları hakkında çok şey söyleniyor ama ben burada sağlam verilerle kanıtlanmış birkaç özelliğinden söz edeceğim.

Mide ve Bağırsaklar için En İyi Baharat

Zerdeçalın en önemli özelliği bakterileri ve diğer zararlı mikro-organizmaları yok edici nitelikte bir baharat olması. Biliyorsunuz zerdeçal kökü, Hindistan’ın tropikal ve nemli ortamında yer altında büyüyor. Böyle bir ortamda bitkinin her türlü mikrop ve zararlıya maruz kalması çok normal ve zerdeçal bitkisi de savunma mekanizması olarak güçlü bir anti-bakteriyel madde olan kurkumini üretmiş. O çamurlu toprağın içinde bitkinin kökünü koruyacak kadar güçlü bu sarı renkli madde, siz zerdeçal yiyince vücudunuza geçiyor. Kurkumin aslında vücudunuzu baştan aşağı mikroplardan temizleyebilir ama yukarıda anlattığım gibi küçük bir kısmı kana karışıyor. Kurkumin, daha çok mide ve bağırsakta işe yarıyor ve sindirim sisteminde ishal, ülser veya başka enfeksiyonlara yol açabilecek zararlıları ortadan kaldırıyor.

Kansere Karşı Korur

Birçok bitkinin meyvesi ve başka bölümlerinin kansere karşı koruduğu hepimizin bildiği bir şey. Özellikle baharatlar bu açıdan bayağı ilgi çekiyor çünkü kurutulmuş bitkilerden elde edilen baharatlarda şifa kaynağı maddeler çok daha yüksek oranda mevcut oluyor. Zerdeçal tüketmenin de kanser riskini azalttığına dair ciddi bazı bulgular ama bu konuda da aynı problem önümüze çıkıyor. Zerdeçalın vücuda emilme oranı oldukça düşük. Neyseki zerdeçalın bağırsaklarınıza ulaşmak için kana karışması gerekli değil. Bu yüzden bağırsaklarda ortaya çıkan kolon kanseri için zerdeçal ümit vaat edebilir.

Sizi Zeki Yapar

Geçmişte unutkanlıktan muzdarip bir insan olduğumdan zerdeçalın en çok bu faydası ilgimi çekiyor. Ben hergün zerdeçal yemiyorum ama haftada ortalama bir defa yemeğime dolu bir çay kaşığı zerdeçal katarım. Doğrusunu söylemek gerekirse unutkanlığım geçti ama bunu zerdeçala borçlu olduğumdan şüpheliyim çünkü zerdeçalin etki göstermesi için daha çok tüketmek gerekiyor olabilir. Bu arada zerdeçal için önerilen üst sınır günde bir tatlı kaşığı. Bunu aşarsanız nasıl bir durum ortaya çıkar bilmiyorum ama bu konuda uzmanların dedğini yapmakta fayda var. Zerdeçalin zekaya nasıl bir katkı sağladığına dönersek, bu baharatın bunamaya ve ölüme yol açabilen Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatabileceği düşünülüyor. Zerdeçalın bir başka etkisi ise yeni beyin hücrelerinin ortaya çıkmasına sağlaması. İşte bu sayede zerdeçal sağlıklı insanların da daha iyi çalışan bir beyne sahip olmasına yardımcı olabilir.