"Geciken mortgage"

Mortgage bu siyasi zemine temel atamadı…

Siyaset frene bastı. Siyasetin tam göbeğine sıkı sıkıya bağlı ekonomik göstergeler, adına ister türbülans, ister sarsıntı, ister resesyon vs. ne derseniz deyin sıkıntıda…

Siyasi iktidarın icraat öncelikleri konusunda yaşadığı bunalım ve bu sürecin getirdiği iktidar- muhalefet gerginliği toplumsal uzlaşı kültürünü aşındırarak ekonominin öncelikleri konusunu gündemden tamamen uzaklaştırdı.

Doğal olarak da bundan en çok etkilenen sektör inşaat sektörü oldu. Bu sektörün 200’ün üzerinde alt sektörü barındırdığını düşündüğümüzde “sıkıntı” nın vehameti daha net bir şekilde ortaya çıkıyor.

Bir tarafta tüketici alt, orta ve üst sınıfıyla diğer tarafta finans ve aracı şirketler bankalar, özel finans kuruluşları, değerleme şirketleri, sigorta şirketleri, reasüranslar, gayrimenkul danışmanlık şirketleri vs. yani mali piyasanın hatta reel piyasanın bütün oyuncuları mortgage sisteminden son derece ümitliydiler. Bu ümitler konut sektörünün gidişatı ve finansman sisteminin kolaylığı açısından her kesimde çok ciddi beklentiler yarattı. Ancak mevcut durumun bu beklentileri karşılamadığı hatta karşılamaya yönelik bir ışık dahi yakmadığı yönündeki görüşler ağırlık kazanmakta.

Refinansman iklimi oluşmadı…

Mortgage sistemi özü itibariyle iki ayaklı bir sistem. İlk kısmı finans kuruluşu ve müşterisi arasındaki kredi-ipotek ilişkisine dayanır. İkinci kısmı ise finans kuruluşunun müşterisine verdiği kredi karşılığında sözkonusu taşınmaz üzerindeki ipotek hakkını menkulleştirerek (seküritizasyon) mali piyasalarda satması ve kendisine yeni kaynaklar yaratmasına dayanır. Yani işleyişiyle kendi kendisini besleyen bir mekanizma aslında. Sistemin farkı da bu zaten. Ancak sistemin beklenen olumlu etkileri gösterebilmesi için tam anlamıyla bu mekanizma dahilinde çalışması gerekiyor. Türkiye de seküritizasyon süreci yani ikinci ayak henüz işlememekte. Hal böyle olunca da “mortgage kredisi” adıyla satılan konut kredilerinin geleneksel kredilerden pek bir farkı kalmamakta.

Dışarıdan esen soğuk mortgage rüzgarları var…

Amerika gibi dev bir ekonomiden gelen mortgage krizi haberleri beklenti psikolojisine dayalı bu ekonomik atmosferde kamuoyu tarafından olumsuz olarak satın alındı. Böylece uzun ve meşakkatli bir süreçten sonra yasalaşan ve resmen uygulanan bu sistem tekrar tekrar sorgulanmaya başlandı. Ancak karşılaştırılan iki sistemin hem kendi içlerinde hem de içlerinde bulundukları ekonomik yapılarda çok ciddi farklılıkları mevcut. Amerika da sistem ihtiyaç kredisi şeklinde çalışıyor ve birbirine bağlı bir kredi-konut ilişkisi yok. Yani aldığınız krediyi konut alımına yönlendirme zorunluluğunuz yok. Hal böyle olunca da suprime denen alt sınıf kredilerde oluşan geri ödeme sıkıntısı sistemde bir kriz olarak patlak verdi.Türkiye’de yasal zeminini oluşturan mortgage sistemindeki konut-kredi ilişkisi “konut borcuna sağdık bir toplum” olmuş olmamız sebebiyle bu anlamda çok sıkıntı çekmeyecektir. Tabi ekonomik ve siyasi hava yumuşar, istikrar ortamı oluşmaya başlar ve mortgage sistemi de uygulamalarını tatbik edebildiği sürece…

Diğer yasal düzenlemelerin durumu…

Kamuoyunda mortgage yasası olarak bilinen yasanın içeriğinde SPK Kanunu, İcra İflas Kanunu, Vergi Kanunları, Tüketici Yasası gibi ilgili birçok yasada değişiklik öngörülüyor. Zaten Mortgage yasasının tam ismi de “Konut Finansmanı Sistemine İlişkin Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılaması Hakkında Kanun”

Dolayısıyla sistemin işlemesi demek bu değişen yasaların işlemesi veya işletilmesi anlamına geldiğinden biraz daha zamana ihtiyaç duyulmakta.

Bütün bu gelişmeleri alt alta koyduğumuzda ortaya çıkan sonuç mortgage sisteminin hissedilir etkilerini görebilmemiz için biraz daha zamana ihtiyacımız olduğu gerçeğidir. Diğer bir gerçek ise “mortgage bize bu sene de hayal oldu”.