0-36 Ay Arası Çocuklarda Oyun ve Oyuncak Tercihi

Bebeğin/çocuğun kendini ve dünyayı algılamasının yolu oynadığı oyunlardan geçer. Bu bağlamda gelişimi destekleyen oyun ve oyuncaklar süreçte önem kazanmaktadır. Burada oyuncakların maddi değerleri değil hizmet ettiği amaç önemlidir. Fazlaca oyuncak almak yerine eldekileri doğru değerlendirmek akıllıca olacaktır.

İlk 6 aylık dönemde bebeğin önce işitme ardından görme yetilerinin geliştiğini göz önünde bulundurursak seçeceğimiz oyuncakların da bu duyulara hitap etmesini beklemek gerekecektir. Bebeğin ürkmeyeceği şiddette ses çıkaran müzikli oyuncaklar bu dönemde tercih edilebilir. Özellikle ilk 2 ayda bebeğe söylenecek farklı tonlamalardaki masallar, şarkılar da gelişim açısından aynı amaca hizmet etmiş olacaktır. Hedef farklı ses tonlarını bebeğe tanıtmak ve ayırt etmesine yardımcı olmaktır.

Ebeveynlerin “dediklerimi anlıyor mu” kaygısına düşmeden bol bol sakin ve basit bir üslupla bebeğiyle konuşmasında fayda vardır.2 aydan sonra görme duyusunun daha da gelişmesiyle birlikte yatırıldığı yerde iri, yumuşak, köşeli yanları olmayan, dönen hareket eden mekanizmalı oyuncaklar tercih edilmeye başlanabilir.

Bebeğin bedenini ve dış dünyayı tanımak amaçlı her nesneyi ağzına götürdüğü bu dönemlerde en çok dikkat edilmesi gereken şey oynadığı nesnenin sağlıklı olup olmadığı konusudur. Bebekle temas eden her şeyin hijyenik olduğundan emin olmamız gerek. Oyuncağın yutulma, boğaza dolanma riskine karşı fazla uzun olmaması ve ufak parçalı olmaması da yine dikkat edilmesi gereken hususlardan biri.

Elleri özel inceleme alanı olan bebeğin bu isteğini desteklemekte fayda var, zira emme tutma gibi refleksler en üst seviyede.  Oyuncağı, sesi, elinizi farklı açılardan takip ettirmeye çalışmaya devam edin. Çıngırak gibi ses çıkaran oyuncaklar bebeğin ilgisini çekse de masallara, konuşmalara devam elbette. Bu süreçte bebeğin iki eli arasında oyuncak aktarımı yapabilmesini destekleyin. Gülümseyin ve gülümsetin.

Ayna karşısında bebeğin yüzünü incelemesine fırsat verin. Emekleme döneminin de gelmesiyle birlikte temiz bir yere bebeği emekleme pozisyonunda yatırarak uzanabileceği mesafeye sevdiği eşyaları yerleştirip onu destekleyin. Parlak canlı ve zıt renkteki oyuncaklar dikkatini çekecektir. 

7 ay civarında diş çıkarmaya başlamasıyla damaklarını zedelemeyecek ancak kaşıma ihtiyacını giderecek sertlikte oyuncak veya aparatları bebeğe verebiliriz. Bu dönemde nesneleri saklayıp geri bulma veya yüzümüzü kapatıp geri açma gibi oyunlara yönelebiliriz. Kırılmayacak sertlikte olup birbirine vurulduğunda ses çıkaran oyuncakları bebeğe verebiliriz. Nesneleri tanıtarak alma, verme, tutma oyunları oynanabilir. Dizmeye sıralamaya dayalı oyuncaklara geçilebilir. Bebeği kitapla mutlaka tanıştırın.1 yaşına doğru özellikle büyük ve çok karmaşık olmayan resimler içeren kitapları bebeğinizle inceleyin, masallar anlatmaya devam edin. Tekrara dayalı oyunları seven bebeğin bu sürecinde ona sabır gösterin ve aşağı attığı topunu yine de alıp ona verin.  1 yaşına kadar bebeğin her ihtiyacını karşılamanız ona iyi bakmanız ilgilenmeniz bebekte güven duygusunun oluşumunu sağlayacaktır.

1 yaş itibariyle bebeğin eylemlerini tek başına yapmasına destekçi olmak özerklik duygusunun gelişimini destekleyecektir. Oyuncağıyla kendi oyun kurmak, kendi ses çıkarmak, kendi hareket vermeye çalışmak isteyecektir; ebeveyne düşense bu süreci desteklemektir. Yumuşak toplar, vurmalı oyuncaklar, yumuşak araba veya bebekler, küpler tercih edilebilir. Zıt kavramları oyuncakları kullanarak öğretin(üstünde altında oyunu gibi).  Yürümesini desteklemek için ona özel yollar hazırlayın ve oyunlarınızı buna göre kurgulayın. Birlikte doğal ortamlarda oyunlar geliştirin. Üzerine oturarak hareket edebildiği oyuncaklar yavaş yavaş ve ebeveyn kontrolünde tercih edilebilir.

2 yaş civarında merdivenleri birlikte çıkarken sayı saymaca oyunu gibi doğal ortamlı oyunlar kurabilirsiniz. Mutlaka yanında durarak kalem verin kâğıtla çizmeyi denesin. Fırçayla boyayla tanıştırın. Sağlıklı parmak boyalarıyla sizin kontrolünüzde oynayabilir.  Dengede kalmayı öğreneceği oyunlar oynatın. Markette alışveriş gibi ev ortamına taşınmış taklide dayalı oyunlara yer verin. Ufak yapabileceği görevler verin.

3 yaş civarında biraz daha ufak oyuncakları sizin kontrolünüzde kullanmaya başlayabilir. Yaşıtlarıyla oynamasını oyun kurmasını destekleyin. Oyun hamurlarıyla anne baba kontrolünde iri şekiller vermeye dayalı oyunlar kurulabilir. Resim yapmasını teşvik edin. Sosyal rollere dair oyunlar kurun. Meslekleri tanıtan oyunlar kurun.  Bulmaca tarzı oyunlarla, kitaplarla ilişkisini artırın. Dans edin, zıplayın, birlikte şarkı söyleyin. “Neden” sorularına karşı tatmin olacağı cevaplar verin. Yavaş yavaş çocuğu mutfağa sokun yapabileceği görevler verin. Kitaplardaki resimlere göre hikâyeyi kendisi anlatmaya başlasın. Az parçalı yapbozlarla oynanabilir. Birbirine geçirmeye dayalı oyuncaklar tercih edilebilir. Eşleştirme oyunları kurulabilir.

Şüphesiz burada anlattıklarımız aynı sırayla ve zamanda her bebekte görülmeyebilir. Bu bebeklerde bireysel gelişim farklılıklarının olmasından kaynaklanmaktadır. Ancak hepsinden önemlisi ebeveyn olarak çocuğun her dönemini ve dönemindeki farklılıkları yakından takip edip ve ondaki değişimleri desteklemek olmalıdır. 

Psikolojik Danışman

Deniz Yüzbaş