1979 Devrimi Öncesi İran Nasıldı?

1979 yılından önce İran, bu konuda bilgisi olmayan kişilerin şaşıracağı nitelikte bir ülke idi. Hemen hemen o dönemlerde ülkemiz seviyelerinde olmasa da, modern bir toplumun özelliklerini taşımaktaydı. Peki İran günümüz koşullarına nasıl geldi ?

 

Dönemin İran lideri Muhammed Rıza Pehlevi baskıcı tutumu, kırsal alanlarda hoşnutsuzluklar ve kentleşmenin getirdiği sorunları çözememesi ile gündemdeydi. 1970'li yıllarda dünya çapında yaşanan petrol krizi her ne kadar İran'a büyük paralar kazandırsa da, kırsal kesimlerden şehirlere olan göçler işsizliği tetikledi.

 

Beyaz devrim (Muhammed Rıza Pehlevi'nin yenilik hareketleri)  reformlarını yetersiz bulan halkın bir kesimi ile batılaşmanın İslam dinine aykırı olduğumu savunan insanlar, Pehlevi'ye sert tepki göstermeye başladılar. Tüm bunlar dışında petrol krizinden yani ihracattan  gelen paraların adaletsiz dağıtılması, polis teşkilatı olan SAVAK'ın halk üzerinde sert uygulamaları bardağı taşıran damlalar oldu.

 

1977 yıllarında hükümet her ne kadar toplumdan gelen tepkileri belli başlı yenilemeler ile yumuşatsa da  siyasal ve sosyal tepkiler artarak devam etti. Dini kesimler ve yönetimden memnun olmayan halk muhalefet çatısı altında toplanarak Halkın Mücahitleri yönetiminde bir hareket başlattılar. Muhammed Rıza bunlara karşın reform sözleri vererek ılımlı politika izledi ancak başarılı olamadı.

 

1979 yılının Ocak ayında muhalefet isimlerinden biri olan Şahpur Bahtiyar başbakan olmayı kabul etti. Ancak bu durum muhalifler tarafından kınandı. Muhammed Rıza 16 Ocak 1979'da kesin olarak ülkeyi terk etti. Devrimin başında görünen, simge olarak bilinen Ayetullah Humeyni  İran'a gelerek "Şahlık Dönemi" ni bitirdi. 1979 yılının sonlarına doğru "velayet-i fakih" kavramınıda içeren anayasa, yapılan referandumla kabul edilmiş ve 30-31 Mart'ta yapılan referandumla fiili olarak kurulan İran İslam Cumhuriyeti halkın desteği ile resmen kurulmuştur.

 

Kişisel blog