20 yıl önce, Seçime 35 gün kala Milliyet gazetesinden haberler

Seçime 35 gün var… Siyaset dünyasında neler olup bittiğini takip edenler, seçim arifesinde ülkemizde durumun hiç de iç açıcı olmadığının farkındalar. Bunun üzüntü verici olduğunu söylemeye gerek yok.

Şu an 20’li yaşlarda olan ve özellikle de bu seçimde ilk kez oy kullanacak gençler, niye bu hale geldiğimizi ve bu durumdan ne zaman kurtulacağımızı merak ediyorlardır eminim.

Bunun için yakın geçmişi biraz iyi bilmek gerekir. Bizde memleket meseleleri ile ilgili yeterince kitaplar, romanlar, hikâyeler tiyatro eserleri yazılmadığı, filimler çevrilmediği için, yakın tarih olayları daha çok aile içinde kulaktan dolma bilgilerle öğrenilir.

Aileler çocuklarına olayları hep kendi siyasi ve ideolojik görüşlerine göre aktarırlar.

*****

İster misiniz şimdi sizinle 20 sene önce yapılan bir seçimi, bizim gazetemeiz Milliyet’ten günü gününe takip edelim?

Yıl 1991… İktidarda 1987 seçimlerini tek başına kazanan Anavatan Partisi var. 1989’da Kenan Evren’in cumhurbaşkanlığı görevi sona erince, Başbakan ve Anavatan Partisi Genel Başkanı Turgut Özal Cumhurbaşkanlığına seçilmiş.

Zaten 1987 seçimlerinde, 1983 seçimlerine sokulmayan SHP ve DYP tarafından hayli yıpratılan Anavatan Partisi, Turgut Özal’ın ayrılmasıyla daha da zayıflamış durumda. Ne yapıp edip onu iktidardan alaşağı etmek istiyorlar.

20 Ekim’de seçim var.

Şimdi günümüzle paralellik kurarak seçimden 35 gün öncesine 15 Eylül tarihine gidelim ve o günkü gazeteye bir göz atalım:

Aradaki benzerlikleri, paralellikleri, o günden bugüne nelerin değişip nelerin değişmediğini birlikte izleyelim. Niye 80 küsur yıldır yerimizde saydığımızı, ülkemizin hak ettiği ve özellikle de Atatürk’ün işaret ettiği muasır medeniyetler seviyesine niye çıkamadığımızı belki daha iyi kavrarız.

*****

İşte seçime 35 gün kala Milliyet gazetesi:

Manşette Milliyet-Konda’nın bir seçim anketi var:

Seçmenin eğiliminde bir değişme yok. DYP yine önde…
Tahminler şöyle: DYP % 28, ANAP % 26, SHP % 19, DSP % 14, RP % 7, Diğerleri % 6.

Gazetenin 1. sayfasında hayli yer kaplayan büyükçe bir karikatür var. Rahmetli Bedri Koraman’ın çizdiği karikatürde, Ecevit’in yelkenli kayığına, batan Anavatan gemisinin eski kaptanı –Cumhurbaşkanı- Turgut Özal, nefesiyle rüzgar üfürmeye çalışıyor.

Denizde ise bu küçük tekne için tehlike arzeden SHP ve DYP köpekbalıkları var. O günlerde SHP’nin genel başkanı Erdal İnönü, DYP genel başkanı da Süleyman Demirel.(1)

Birinci sayfanın diğer haberlerine bir göz atalım:

“TÜSİAD’ın Anayasa önerisi…”
Başkan Bülent Eczacıbaşı, seçimden sonra hükümete Anayasanın bazı maddelerinin değiştirilmesiyle ilgili hazırladıkları taslağı sunacaklarını söylemiş.

“Yılmaz karton başbakan”
Kültür eski bakanı ve DYP Bayburt milletvekili adayı Namık Kemal Zeybek, Mesut Yılmaz için “karton başbakan” demiş..

İktidarı Ata’ya şikâyet ettiler… Mimarlar Yürüdü.

Üniversite öğrencisine yeni yük.. Harç Darbesi

Para basmak için çift vardiye… Darphane Fayrap.

Bursa’da olaylı gece… 2 Bankaya Bomba.

Diyanet’te kadrolar yükseltildi.

Birinci sayfada siyaset dışı tek bir haber var. Önemli olduğu için onu da size takdim ediyorum. “Metin Oktay artık kalplerde yaşayacak. Krala son görev.” (Allah rahmet eylesin)

Diğer sayfalardan bazı başlıklar:

İyi bir iş bulabilmek için şartlar ağırlaştı: Dil bileceksin, genç olacaksın.

Demirel’le Ecevit Berabere Kaldı.
İş adamları DYP lideriyle DSP liderinin TÜSİAD’daki konuşmalarını değerlendirip not verdiler.:

Hükümet kafaları karıştırdı.
Seçim yatırımı olarak bol keseden dağıtılan paralar ürkütüyor.

Para mürekkebiyle piyasada.
Banknot Matbaası Ekim’de piyasaya çıkacak 100.000’lik banknotlar dolayısıyla sıkıştı.

DMP-DYP Resmen birleşti.
Anavatan Partisi İstanbul Büyükşehir eski belediye başkanı Bedrettin Dalan’ın 17 Mayıs 1990’da kurduğu Demokrat Merkez Partisi, kendini feshederek DYP’ye iltihak etti.

Tansu Hanımdan İkinci Bomba..
Tartışmalara neden olan herkese iki anahtar vaadinden sonra DYP’nin ekonomiden sorumlu genel başkan yardımcısı Tansu Çiller, vergi konusunda yapacakları reformlarla hem daha fazla vergi toplayacaklarını, hem de dar gelirliyi rahatlatacaklarını söyledi.

“SHP kendi başına bir hiç..”(2)
Ecevit SHP’nin HEP’le birleşmesini eleştirdi:

HEP- SHP işbirliğine Tepki..
SHP ile seçime girme kararı alan HEP’in bu tavrı partiyi ikiye böldü. Birleşmeye karşı çıkanlar bağımsız adaylarla seçime katılacaklarını açıkladılar.

SHP Genel Sekreteri Ertuğrul Günay,
iktidara geldiklerinde, devletin ilköğretim giderlerini karşılayacağını söyledi.

SHP’lilerin tanışma gecesi…
İstanbul 4. bölge adaylarının bir araya geldiği kokteylde, eski genel sekreter Deniz Baykal, büyük coşkuyla karşılandı.

Canan Hanım İnönü’ye karşı…
ANAP Belediye Meclisi üyesi Canan Arıtman, SHP genel başkanı Erdal İnönü’ye karşı Karşıyaka’dan adaylığını koydu.

90 tirilyonluk borca hazırız.
SHP Genel Başkanı Erdal İnönü, iktidara en yakın partinin kendileri olduğunu, koalisyon istemediklerini, tek başına iktidara geleceklerini, ANAP hükümetinden kalacak borcu da üstlenmeye hazır olduklarını söyledi.

*****

(1) Burada Atatürk’ün partisi olduğu ve Cumhuriyeti kurduğu iddia edilen CHP niye yok diye merak edenlere şu bilgiyi vermem lazım. CHP 12 Eylül 1980’de diğer partilerle birlikte kapatıldı. O zaman CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit’ti.

1983’te partilerin kurulmasına izin çıkınca Askerî Konsey kendi güdümünde Turgut Sunalp’in başkanlığında Milliyetçi Demokrasi Partisi’ni kurarken, İsmet İnönü’nün özel kalem müdürü, darbe sonrası da başbakanlık danışmanlığı yapan Necdet Calp başkanlığında Halkçı Parti kuruldu.

Halkçı Parti’yi CHP’nin devamı olarak görmeyenler, Erdal İnönü başkanlığında SODEP’i, Adalet Partililer de Doğruyol Partisi’ni kurdular. Ancak Milli Güvenlik Konseyi bu iki partiyi 1983 seçimlerine sokmadı.

Seçimleri hiçbir partinin devamı olmayan Turgut Özal’ın Anavatan Partisi kazandı.

Halkçı Parti katıldığı ilk seçimde % 30,46 oy aldı. Ancak gerçek CHP’nin devamı olarak SODEP gelişince, 1 yıl sonra yapılan yerel seçimlerde Halkçı Parti’nin oyları % 8,87’ye düşerken, SODEP % 23,4’le ANAP’ın ardından ikinci parti oldu.

Solun tek çatı altında birleşmesi fikrinin ortaya çıkmasıyla, 3 Kasım 1985’te Halkçı Parti’yle SODEP birleşti ve Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) adını aldı.

1987 seçimlerinde SHP % 24,74 oyla 99 milletvekili çıkarırken, 1991 seçimlerinde oyları % 20,75’e, milletvekili sayısı da 88’e düştü.(3. parti)

Erdal İnönü’ye karşı 3 kez kurultayda Genel Başkanlığa aday olan Deniz Baykal 3 seçimi de kazanamayınca, 1992’de CHP adıyla kendi partisini kurdu.. 18 Şubat 1995’te SHP de CHP ile birleşti.

CHP kapandıktan 12 yıl sonra kurulan bu parti, işte bugün Cumhuriyeti kuran Atatürk’ün Partisi olarak lanse edilmektedir.

(2) 1991 seçimlerinin en önemli özelliği SHP ile yani bugünün CHP’lileri ile HEP’in seçimlere birleşik listeyle katılmasıdır. Bu şekilde bugün BDP çatısı altında toplanan, PKK ve terör destekçisi olarak suçlanan isimlerin çoğu, SHP listesinden milletvekili seçilerek meclise girmiştir.