367 zorunlu erken seçim getirir mi?

Anayasamızın Cumhurbaşkanı seçimiyle ilgili 102. Maddesi aynen şöyle: “Madde 102. – Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağrılır.

Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından otuz gün önce veya Cumhurbaşkanlığı makamının boşalmasından on gün sonra Cumhurbaşkanlığı seçimine başlanır ve seçime başlama tarihinden itibaren otuz gün içinde sonuçlandırılır. Bu sürenin ilk on günü içinde adayların Meclis Başkanlık Divanına bildirilmesi ve kalan yirmi gün içinde de seçimin tamamlanması gerekir.

En az üçer gün ara ile yapılacak oylamaların ilk ikisinde üye tamsayısının üçte iki çoğunluk oyu sağlanamazsa üçüncü oylamaya geçilir, üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğunu sağlayan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. Bu oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu sağlanamadığı takdirde üçüncü oylamada en çok oy almış bulunan iki aday arasında dördüncü oylama yapılır, bu oylamada da üye tamsayısının salt çoğunluğu ile Cumhurbaşkanı seçilemediği takdirde derhal Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimleri yenilenir.

Seçilen yeni Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder.”

Oylamaların ilk ikisinde üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu gerekli olduğu anayasada çok açık. Üye tamsayısı 550 olduğuna göre üçte iki 367 oluyor. 367 oy gereken bir oylamaya daha az kişi katılırsa bu oylamanın anlamı olmaz ki. Bu durumda ilk oylamada en az 367 kişinin oy kullanması gerekir. Eğer toplam kullanılan oy sayısı 367 olmazsa bu oylama tamamlanmamış sayılır. İlk oylama tamamlanmadan 2. oylamaya geçilemeyeceği için yeniden 1. oylama için toplantı yapılması gerekir. Anayasa seçimin 30 gün içinde tamamlanması gerektiğini ve tamamlanamaması durumunda TBMM seçimlerinin yenileneceğini söylüyor.

Her oylama bağımsız olarak değil, bir önceki oylamada sonuç alınamazsa diye tanımlanmış. 2. oylama, 1 oylamaya, 3. oylama 2. oylamaya, 4. oylama da 3. oylamaya göre açıklanmış. Hiçbir oylama atlanıp diğerine geçilemeyeceğine göre ilk oylamada 367 milletvekili salonda olmazsa seçim kilitlenir ve 30 gün sonra erken genel seçim süreci başlar. Hukukçu olmasam da 102. maddeyi okuyunca bu mantık zincirini çıkartmak hiç zor değil.

367 konusunda daha önce yazmıştım 367’nin kimileri için umut kimileri için de kabus olduğunu(1). Geçtiğimiz günlerde YÖK Başkanı rektörlerle birlikte görüşlerini açıklarken 367’nin gerekli olduğunu söyledi: “Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk iki turunun TBMM'deki üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ve gizli oyla yapıldığını anımsatan YÖK Başkanı Prof. Dr. Erdoğan Teziç, TBMM Başkanı oturumu açtığında "Kendisi hariç 367 üyenin içerde olmasının zorunlu olduğunu" savunarak, "Üçte ikinin altındaki bir sayıyla Meclis toplanır, oylama yaparsa Anayasa'ya aykırı olur" dedi.” (2).

Gelişmeler bu yaz ortasında zorunlu bir erken seçimi gündeme getirebilir.

(1) 367 umudu ve 367 kabusu: http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=19310
(2) Rektörler şaibesiz cumhurbaşkanı istedi: http://www.milliyet.com.tr/2007/04/06/siyaset/asiy.html